SAĞLIK HİZMETLERİNDE BLOKZİNCİR TEKNOLOJİSİ
Blokzincir, verilerin bloklar halinde saklanmasını sağlayan, ademi merkeziyetçi bir yapıya sahip dağıtık defter teknolojisidir. Her blok, yeni bir bilgi içermesinin yanı sıra bir önceki bloğun da özetini içerir. Böylelikle bir zincir yapısı oluşur. Aynı zamanda bu özellik sayesinde verilerin değiştirilmesi, bozulması imkansız hale gelmektedir. Çünkü bir blokta yapılan değişiklik ile diğer bloklarda da değişikliğe gidilmesi gerekecektir ve bu da oldukça zordur.
Tutulan kayıtlar herkese açık, şeffaf, kronolojik olarak sıralı ve zaman damgalıdır. Kullanıcıların birbirine güven duymalarına gerek yoktur.
Blokzincir teknolojisi, günümüzde çok geniş bir kullanım alanına sahip olmasının yanı sıra sağlık sektöründe de çeşitli uygulama ve kullanım alanları vardır. Bunlar:
1- Kişisel Sağlık Kayıtları
Hastalar, kendilerine ait sağlık verilerine blokzincir teknolojisi ile ulaşabilmekte ve kendi izinleri dahilinde diledikleri sağlık profesyoneli ile paylaşabilmektedir. Sağlık kayıtlarının kopyası düğümde güvenilir bir şekilde depolanmakta ve ihtiyaç halinde ulaşılabilmektedir. Böylelikle hastanın gitmiş olduğu farklı kurumlarda sürekli olarak aynı işlemlerden geçmesi yerine kayıtlarını paylaşarak gereksiz işlem ve maliyetlerin önüne geçilmiş olunmaktadır.
2-Sağlık Kayıtlarına Erişim
Blokzincir, şifreli anahtarlar ve akıllı sözleşmeler olmak üzere iki çeşit izin yönetimine sahiptir. Şifreli anahtarlar, her hastanın sahip olduğu ve sağlık hizmeti verilerinin kilidini açmak için kullandıkları anahtardır. Hastaların, kendilerine ait sağlık verilerine erişeceklerin kontrolünü sağlar. Akıllı sözleşmeler ise sözleşme taraflarınca kabul edilen ve gerekli kuralların gerçekleştirilmesi dahilinde bilgiye erişim sağlayan sözleşmedir.
3-Klinik Araştırmalar
Blokzincir teknolojisi, güvenilir ve değiştirilemez kayıtlar içerdiğinden tıbbi araştırmalar için bir veritabanı oluşturmaktadır. Hastaların verileri, kontrolleri dahilinde birçok araştırmaya güvenilir bir veri olabilmekte ve böylelikle araştırmaların kalitesi yükselmektedir.
4- Tele-Sağlık Sistemleri
Blokzincir sayesinde hastaların verileri güvenli bir şekilde depolanmakta, hastaya ait bilgiler güvenini sarsmayacak şekilde kuruluşlar arasında aktarılmaktadır. Örneğin, hasta hastalığına ait bir bilgiyi aktarıp görüntü yükleyerek doktoru ile paylaşabilmekte veya sahip olduğu semptomlar dahilinde bir doktor ile eşleştirilebilmektedir.
5-İlaç ve Tıbbi Ürünler Tedarik Zinciri
Blokzincir teknolojisi ile ilaca ait tüm bilgiler düğümlerde kayıt altına alınmaktadır. Bu sayede sahteciliğin önüne geçilmekte, ilaca ait bilgilere saniyeler içinde ulaşılmakta, çeşitli sebeplerle toplatılması gereken ilaçlar nerede olduğu bilindiğinden kolaylıkla geri çağrılabilmektedir.
6- Sağlık Sigortası Sistemi
Akıllı sözleşmeler ile üçüncü taraflara veya aracılara ihtiyaç duyulmadan sözleşme kayıtları ve bilgiler otomatik bir şekilde toplanmaktadır. Zaman ve maliyet kaybının önüne geçilmektedir. Kişilerin verileri saklanmakta ve yalnızca yetkililerin erişimine izin verilmektedir. Sahte veya şüpheli işlemler kolaylıkla tespit edilebilmektedir.
7-Tıbbi Faturalama Sistemleri
Blokzincir teknolojisi ile faturalandırma süreci hızlanacak ve otomatikleşecektir. Böylelikle gereksiz kaynak kullanımı ve zaman israfı engellenmiş olacaktır. Veriler şeffaf, güvenli ve değiştirilemez bir şekilde depolandığından sigorta şirketleri, hekimler ve kullanıcılar arasındaki güvensizliği kaldıracaktır.
KAYNAKÇA
Özyürek, H. (2021). Blockchaın Teknolojisinin Mevcut ve Muhtemel Kullanım Alanları. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (4), 31–50.
Aydar, M. ve Çetin, S.C. (2020). Blokzincir Teknolojisinin Sağlık Bilgi Sistemlerinde Kullanımı. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (19), 533–538.
Türkdoğan Görgün, C. ve Kurşun, A. (2021). Sağlık Ekosisteminde Blokzincir Teknolojisinin Rolü ve Önemi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, (24)4, 903–920.
Erözel Durbilmez, S. (2018). Blockchain Teknolojisinin Finans Sektöründeki Yeri ve Uygulamaları. [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
