SAĞLIK YÖNETİMİ KAPSAMINDA SAĞLIK OKURYAZARLIĞI
Sağlık okuryazarlığı, modern tıbba geçişle daha da önem kazanan bir kavramdır. Klasik tıp anlayışında sağlık sunucularının hastalardan daha az beklentileri olması sebebiyle askıya alınan bir olgu idi. Fakat zamanla hastaların tedavi süreçlerine daha çok katılmasının beklentisiyle bu yetkinlik daha da önem kazandı.
Peki, Sağlık Okuryazarlığı Nedir?
Sağlık okuryazarlığını daha iyi kavrayabilmemiz için önce okuryazarlık kavramından bahsetmeliyiz. Okuryazarlık (literacy), UNESCO’nun 1962'de yaptığı tanıma göre: “Kendisinin ve içinde yaşadığı toplumun gelişmesine katkıda bulunabilecek derecede okuma-yazma ve hesap yapma becerilerine sahip, grup ve topluluk içindeki görevlerini etkin bir şekilde yerine getirebilmesi için gerekli bilgi ve becerileri kazanmış kişidir.” Buradan yola çıkarak sağlık okuryazarlığı kendi sağlığıyla ilgili gerekli bilgileri anlayabilecek, değerlendirebilecek, bunların sonucunda da aksiyon alabilecek kişidir. Sadece kendisiyle ilgili sağlığında değil aynı zamanda da bulunduğu coğrafyanın sağlık politikalarını da anlayabilecek ve değerlendirebilecek kişidir.
Sağlık okuryazarlığı;
- İşlevsel
- Etkileşimli
- Eleştirel olarak üç ayrı sınıfta incelenir.
İşlevsel Sağlık Okuryazarlığı
Bu sağlık okuryazarlığı seviyesine sahip olan insanlar sağlık hizmetlerinin kullanımına dair eğitim materyallerini okuyup anlayabilirler. Örneğin; reçete ve prospektüs. Daha çok temel düzeyde olan bu okuryazarlık seviyesinde; okuma, anlama, riskleri bilme ve sağlık hizmetini alabilme yetileri vardır.
Etkileşimli Sağlık Okuryazarlığı
Bu seviyedeki sağlık okuryazarlığında; sağlık aktivitelerine katılma, sağlık mesajlarını anlama ve sağlık koşulları değiştiğinde mevcut bilgilerini kullanabilme konularında yetkinlik bulunur.
Eleştirel Sağlık Okuryazarlığı
Bu seviye, sağlık okuryazarlıkta en gelişmiş seviyedir. İleri düzeyde bilişsel ve sosyal yetilerle sağlık politikaları eleştirel olarak analiz edilebilir, sağlığın sosyal, politik ve ekonomik belirleyicilerine göre hareket edilebilir.
Sağlık Okuryazarlığını Geliştirmek İçin Tavsiyeler
Sağlık okuryazarlığı bir ülkenin sağlık sisteminin; sevk yönetimini, politikalarını, vizyon ve misyonuna ulaşabilmesini, maliyetlerini ve daha birçok yönünü etkiler. Bu sebeple sağlık okuryazarlığı sadece kişisel varlığını gerçekleştirme amacıyla değil aynı zamanda yaşanılan ülkeye katkı sağlamak amacıyla da geliştirilmelidir. Toplumlardaki başarılar bireylerden doğar. Bu sebeple sağlık okuryazarlığımızı geliştirebilmek için; sağlık sistemindeki yenilikleri takip etmeli, hastane içi poliklinik muayenesindeki sirkülasyonlar nasıl öğrenmeli, hangi hastalık için hangi bölüme gidilir takip etmeli, hekimden tedavi hakkında detaylı bilgi talep etmeli, dijital sağlık uygulamaları kullanımına hakim olmalı, bu konular hakkında çok okumalı fakat enformasyon kirliliğine boğulmadan bilgiler ayırt edilmelidir.
