SAĞLIKTA YAPAY ZEKA VE NESNELERİN İNTERNETİ
Yapay Zekâ (AI)
Yapay zekâ, analiz edebilme ve öğrenebilme gibi çeşitli faaliyetlerin insan zekâsını taklit ederek bilgisayar veya bilgisayar yazılımlı robotlar tarafından yerine getirilmesidir. Her geçen gün büyümekte ve gelişmekte olan yapay zekâ, hayatımızın önemli bir parçası olmaya başlamıştır.
Alışveriş sitelerinde dolanırken, müzik dinlerken veya video izlerken karşımıza çıkan öneriler, sosyal medyada karşılaştığımız chatbotlar veya gitmek istediğiniz yere sizi en kısa yol ve sürede gitmenizi sağlayan rota haritaları yapay zekâya verilebilecek örneklerden bazılarıdır.
Şüphesiz günlük hayatımızda olduğu gibi sağlık alanında da yapay zekâ örnekleri giderek artmaktadır. Sağlık alanında giyilebilir cihazlarla sağlık verilerinin sürekli takip edilmesi ve kaydedilmesi, muhtemel sağlık sorunlarının önceden tahmin edilebilmesi ve böylece tedbirlerin önceden alınabilmesi, kişiye özel tedavi yöntemlerinin uygulanabilmesi gibi pek çok noktada yapay zekâdan yararlanılabilmektedir.
Sağlıkta Yapay Zeka
Yapay zekâ ve robotik uygulamalar sağlık alanında sağlığın korunması, tedavi etme, hasta bakımı, araştırma, eğitim, erken tanı, teşhis koyma ve karar verme gibi farklı pek çok alanda karşımıza çıkmaktadır.
Sağlık verilerinin toplanması ve toplanan bu sağlık verilerinin doğru tedavi için analizinin doğru yapılması ve yönetilmesi son derece önemlilik arz etmektedir. Yapay zekâdan laboratuvar testleri ve röntgen, MR, bilgisayarlı Tomografi gibi radyolojik hizmetlerde başarılı bir şekilde faydalanılmaktadır.
Nesnelerin İnterneti (IoT)
Bilgi ve iletişim teknolojilerinde meydana gelen gelişmelerle birlikte nesnelerin internetinin son zamanlarda önemi giderek artmıştır. Nesnelerin interneti ile birlikte nesnelerin birbirleriyle olan iletişimi mümkün hale gelmiştir.
Gelecekte dünya üzerindeki tüm nesnelerin birbiriyle iletişime geçebilecek donanıma sahip olacağı öngörülmektedir. Böylece nesneler günlük hayatımızda önemli işlevlere sahip olacak ve hayatımızı büyük oranda kolaylaştıracaktır.
Sağlıkta Nesnelerin İnterneti
Nesnelerin interneti sağlık sektöründe Medikal Nesnelerin İnterneti şeklinde de tanımlanmaktadır. Sağlık alanında akıllı gözlük, akıllı saat, akıllı ayakkabı gibi pek çok giyilebilir teknoloji ve cihaz bulunmaktadır.
Sağlık Sektöründeki Uygulamalar
· IBM Watson Health: Sağlık organizasyonlarının çözemediği ve anlamlandıramadığı verileri çözmeye yardımcı olmakta ve tanı aşamasında sağlık organizasyonlarını daha da güçlendirmektedir.
· Pathway Genomics: Pathway Genomics şirketinin geliştirdiği uygulama ile kişinin genetik yapısına göre kişiye özel sağlık önerilerinde bulunmaktadır.
· Smart Belt: Kişiler olması gerekenden fazla yemek yediklerinde akıllı kemer kişileri uyarı vermektedir. Bu uyarı manyetik bir sensor ile yemek yemeden önceki boşluk ile yemek yedikten sonraki gergin kısmın takip edilmesiyle sağlanmaktadır.
· Cardio Diagnostics: Kardiyovasküler hastalıklara yönelik reaktif tedaviden proaktif tedavi yaklaşımı vizyonuyla kurulmuştur. Hastaların kalp ritimlerini monitörleyerek gözlemlenebilmektedir. Böylece kritik durumlarda erken müdahale edilebilmektedir.
· AiCure: Hastaların uzun vadeli durumlarını gözlemleyen ve ilaç tedavilerine bağlı kalmalarına yardımcı olan bir uygulamadır. Görsel tanıma sistemi ile hastaların yüzünü, aldıkları ilacı ve ilacın içildiğini onaylamaktadır.
· Veebot: Kan alımının robotlar tarafından yapılmasıdır. Bu sayede hastalardan daha güvenli ve hızlı kan alımı sağlanacaktır.
· AdhereTech: Kablosuz ağa bağlanabilen akıllı ilaç kutularıdır. Hasta ilacını almayı unuttuğu zaman hastaya mesaj veya uyarı göndererek ilaç hatırlatması yapmaktadır. Böylece hastanın tedaviye bağlılığı artmaktadır.
· Stanley Healthcare: AeroScout Real-Time Location System uygulaması ile hastanede bulunan tüm çalışanların, ekipmanların, hastaların yerini ve durumlarının görülmesi sağlanmaktadır.
· HealthPatch: Tek kullanımlık yapışkan bir parça üzerine takılan bir sensordur. Akut ve kronik hastalıkları izlemede sıkça kullanılmaktadır. Klinik değeri olan uyku verileri, yürüyüş şekli analizleri, ritim bozukluğu, solunum hızı, kalp aritmisi gibi pek çok sağlık verisi analizinde kullanılmaktadır.
· Kompai: Yaşlı hastaların bakımları için geliştirilmiş robotlardır. Robotlar konuşabilir, konuştuğunuzu anlayabilir, alışveriş listesi hazırlayabilir ve müzik çalabilmektir.
· Robot Era: Demans hastası olan yaşlılara önemli işlerini ve bilgileri hatırlatan robotlardır. Özellikle günümüzde doğuşta beklenen yaşam süresi artmakta ve nüfus içerisinde yaşlı nüfus oranının arttığı göz önüne alındığında yaşlı hastaların bakımlarında robotlar önemli rol oynayacaktır.
Kaynakça
Büyükgöze, S., & Dereli, E. (2019). Dijital Sağlık Uygulamalarında Yapay Zeka. VI. Uluslararası Bilimsel ve Mesleki Çalışmalar Kongresi-Fen ve Sağlık , 1–6.
Çıbıkdiken, A. O. (2019). Sağlık Alanında Yapay Zeka. M. S. Yıldız içinde, Sağlıkta İleri Teknoloji Uygulamaları (s. 15–26). Ankara: Nobel.
Demirtaş, M. (2019). Nesnelerin İnterneti ve Sağlık Uygulamaları. M. S. Yıldız içinde, Sağlıkta İleri Teknoloji Uygulamaları (s. 57–67). Ankara: Nobel.
Karagöz, J. G. (2018). Sağlıkta Dijital Dönüşüm, Yapay Zeka ve Nesnelerin İnterneti. İstanbul: Kutlu Yayınevi.
