SAĞLIK HİZMETLERİNİN DEĞİŞEN İHTİYAÇLARININ ÇÖZÜMÜ
Tele-Sağlık
Bilgisayarın koca bir odayı kapladığı zamanlardan bir el çantasına hatta mobil telefonlarımız sayesinde cebimize girmesine izin veren teknolojik gelişmeler iş yaşamından günlük rutin işlere kadar hayatımızı kolaylaştırmaya hızla devam etmekte. İkinci milenyum ile beraber internetin iş ortamlarından çıkıp evlerimize, gün içinde sürekli aktif bir şekilde kullandığımız kişisel cihazlarımıza 24 saat kesintisiz dâhil olması bu gelişmelerin ivme kazanmasının en önemli nedenidir diyebiliriz. Bulut sistemleri, akıllı fabrika ve evler, nesnelerin interneti sayesinde giyilebilir cihazlar bir anlamda teknolojinin genel hizmet anlayışından kişisel hizmete doğru kaydığının göstergesidir. Tüm bu yeni olanaklar hayatın hızlanmasını ve günden güne daha da kolaylaşmasını sağladı. 2019’un sonlarında dünyaca, adını ilk kez Çin’de duyuran yeni yüzyılımızın vebası da diyebileceğimiz Covid-19 pandemisi esnasında çoktan kullanılırlığı yaygınlaşmış ve adeta vazgeçilmezimiz olan bu yeni teknolojiler sayesinde hem iş ve günlük yaşantımıza devam etme hem de bu ölümcül virüsün yayılma hızını da keserek hayatımızı koruma altına aldık. Gelişmiş ve gelişmekte olan pek çok ülkenin Sağlık Sistemini oldukça olumsuz etkileyen Covid-19 ‘sosyal mesafe’ ve ’uzaktan’ kavramlarını görünen o ki rutin kurallarımız olarak hayatımıza entegre etti. İşimizden eğitimimize, alışverişten sağlık hizmetlerine kadar birçok ihtiyacımızı artık uzaktan hizmet verilen yere gitmeden almayı tercih ediyoruz. Bir süredir sağlık hizmetlerinde de dijitalleşmenin hızla genişlemesi, her geçen gün yeni bir teknolojik uygulamanın kullanıma girmesine olanak vermekte.
Genel olarak ‘‘Tele-Sağlık’’ ya da ‘‘Tele-Tıp’’ başlığı altında toplanan bu uygulamalar birçoğumuz için yeni olsa da kavramın geçmişi aslında oldukça eskiye dayanmakta. 1879 yılında ‘‘The Lancet’’ adlı Tıp Dergisinde yayınlanan bir makalede muayeneye gidişleri azaltmak için telefon kullanılabileceği anlatıldı. 1920 ile 1930 yılları arasında oldukça popüler olan teknoloji dergisi ‘‘Science and Invention’’ ın kapak resminde ise hastasını radyo ile muayene eden bir doktor bulunmaktaydı. Tele-sağlık uygulamalarının ivme kazanmasına NASA’nın uzaya insanlı uzay mekiği göndermesi ve ekip üyelerinin sağlık bütünlüğünün uzaktan izlemini yapmak zorunda kalması zemin hazırlamıştır.
Uzaktan Teşhis ve tedavi fikrinin oldukça eski olması başka bir meselenin de bir o kadar eski olduğunun kanıtıdır. Hemen hemen her ülkede sağlık sistemi içindeki personel, ekipman ve sağlık kurumu sayıları, her dönemde mevcut nüfusu tamamen kapsayacak şekilde tatmin edici rakamlara ulaşamamıştır. Bu durum bilhassa yaşlı ve kronik hastalığı olan, nüfusun nazara kırılgan kesimini daha fazla etkilemektedir. Bunun nedeni nüfusun bu bölümüne sağlık hizmetinin sunulmasının belli bir sürekliliği gerektirmesi ve olası aksaklıkların, hem hastada geri dönüşü olmayan sağlık sorunlarına neden olması hem de sağlık maliyetini ve yoğunluğu olumsuz yönde etkilemesidir. Bir diğer hayati önem içeren konu da oldukça geniş halk kitlelerini etkileyen salgın hastalıklar yani pandemiler. Tele-Sağlık uygulamaları tüm bu darboğazlar için sağlık hizmetlerine kalıcı, pratik çözümler getirmeye devam edecek gibi gözüküyor, çünkü uygulamaların kullanımı hem sağlık personeli hem de hasta için oldukça kolay ve rahat ulaşılabilir.
Küresel bir yönetim danışmanlığı firması olan McKinsey’in yaptığı bir araştırmaya dayanarak oluşturulmuş yukarıdaki grafikte tele-sağlık uygulamalarının kullanım yoğunluğunun Covid-19'un neredeyse tüm dünyayı etkisi altına aldığı tarihlere paralel olarak arttığı görülmekte.
Tele-sağlık uygulamalarını en sık hangi sağlık hizmetleri içinde kullanmaktayız?
Uzaktan hasta izlem programlar → Hastanın sağlık verilerinin internet ya da bluetooth vasıtasıyla izlenmesi ya da kaydedilmesidir. Çalışma şekillerine göre termal, mekanik, kimyasal, akustik, radyoaktif ve biyolojik olarak sınıflandırılabilir. Amerika’da özel sağlık sigorta şirketleri hastanın sigara ya da alkol kullanıp kullanmadığını bu programlar sayesinde devamlı takip edebilmektedir. Ayrıca hastaya yerleştirilen giyilebilir biyosensörlü cihazlar sayesinde hastanın kalp, akciğer, tansiyon gibi sürekli takip gerektiren verileri anında hizmet sağlayıcıya iletilmektedir.
Klinik destek programları → Bu programlar hastanın klinik bulgularını bir uzmanın görmesi gerektiği hallerde uzmana ulaşmasını ve doru tanının uzman tarafından konulmasını sağlıyor. Örneğin merkezden uzak, kırsal bölgelerde kullanılan bu programlar toplum sağlığı merkezlerinde çalışan personelin ön muayene verilerini daha uzak hastanedeki bir uzmana göndermesini sağlamakta. Böylece hasta iki ayrı sağlık kurumuna gitmek zorunda kalmamaktadır ki bu hem sağlık harcamalarını azaltmakta hem de teşhis daha kısa sürede konulabilmektedir. Ülkemizdeki e-nabız uygulaması bu programa güzel bir örnek olabilir. Hastaya ait tüm sağlık verileri; tahlil, görüntüleme, reçete ve teşhisler yani tıbbi geçmişi hastanın dijital hesabına kaydedilmekte ve orada saklanmaktadır. Hastaya ait bu bilgiler ihtiyaç dâhilinde farklı sağlık kurumlarınca görülebilmektedir. Böylece aynı işlemleri hasta birden çok kez yaptırmak zorunda kalmamaktadır.
Hastane temelli uygulamalar→ Genellikle operasyon geçirmiş olan yatış hastalarının hastane çıkışından sonra evlerinde devam eden iyileşme süreçlerinin takibini sağlayan programlardır. Hastanın yatış süresini kısaltan bu programlar sayesinde hastanın takibi hastane dışında da sürmekte, acil durumlarda hızlı müdahale mümkün olmaktadır.
Kaynaklar:
· https://beam.health/7-examples-of-telehealth-used-effectively/
