SAĞLIKTA DİJİTALLEŞME
Teknoloji ve beraberinde getirdiği iyileşmeler yaşam kalitesini her zaman olumlu etkilemektedir. Sağlık açısından bakıldığında bulunan yeni teknoloji ve yöntemler tedavi süreçlerinin, hastalarla iletişimin, sağlığın korunması ile ilgili süreçlerin ve sağlık kurum ve kuruluşlarının yönetimsel süreçlerinin iyileşmesini sağlamaktadır.
Bilgi teknolojilerindeki ilerleme buna bağlı dijital dönüşüm sağlık alanında kısa sürede uzun bir yol kat etmiştir. Sağlık alanında yönetim ve klinik süreçlerde dijital dönüşüme geçilmiştir (1).
Dijital teknolojiler taşınabilme, giyinilebilme, makineler arası iletişim, bulut bilişim, nesnelerin interneti (IoT) ve yapay zekâ gibi çeşitli alanlarda varlık gösterebilmektedir. Sağlık hizmetlerinde bu teknolojilerden faydalanılması ya da kullanılması süreçlerin dijitalleşmesini
sağlamaktadır (2).Sağlık hizmetlerinde dijitalleşme süreçlerinin başlamasıyla birlikte geleneksel yönetime nazaran dijitalleşme yeni iş rolleri , imkânlar ve istihdam yaratmıştır.
EMRAM (Electronic Medical Record Adoption Model): Hastanelerde dijital olgunluk seviyesinin belirlenmesinde kullanılan ölçüt modelidir. Hastaneleri 0-7 arasında bir skalada değerlendirir.
2020 yılı Türkiye Dijital Olgunluk Seviyesine göre Hastane Sayıları
Türkiye’de 3 adet EMRAM seviye 7, 175 adet EMRAM seviye 6 hastane mevcuttur.
Sağlıkta dijitalleşme alanında sağlık hizmetlerininin bazı süreçlerinin otomatize edilmesi,geleneksel tarzda toplanan verilerin sanallaştırılması gibi uygulamalar ülkemizde kulanılmakta ve her geçen gün içerikleri ve yapıları geliştirilmektedir.Bu uygulamalardan bazıları;
e-Nabız (Kişisel Sağlık Sistemi): Kişisel bilgilerinizi yönetebileceğiniz, güvenilir kişisel sağlık kaydı sistemidir.Kullanıcıların tahlil raporlarına ,muayene bilgilerine ve reçeteler gibi çeşitli sağlık verilerine ulaşabilecekleri bir uygulamadır.Uygulama üzerinden doktorların da hastaların (hastanın izni ile) farklı yerlerde yaptırdığı tedavi ve tetkiklerin verilerine ulaşabilecekleri T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından oluşturulan bir uygulamadır.
Aile Hekimi Bilgi Sistemi (AHBS): Sağlık bakanlığının kapsamını belirlediği, denetleme ve düzenlemelerini yaptığı ve yazılım firmaları tarafından üretilen,aile hekimleri tarafından kullanılması zorunlu olan bir uygulamadır.Hasta ile ilgili verilen ikinci basamak ve sonraki basamaktaki kararlarda yardımcı rol oynar.
Karar Destek Sistemi (KDS): Tanım olarak çeşitli modelleri bir arada inceleyerek en doğru kararın verilebilmesi için yardımcı olan uygulamalardır. Günümüzde KDS’leri Sağlık Bakanlığı’na (SB) bağlı veri üreten sistemlere entegre bir şekilde yönetimsel kararlarda kullanılmaktadır. SB’nın kullanmış olduğu KDS “e-Sağlık” uygulaması ile bütünleşik çalışmakta ve farklı seviyelerde raporlar sunabilmektedir (3).
Merkezi Hekim Randevu Sistemi (MHRS): Bu uygulama bireylerin ülke genelindeki tüm hastanelere randevu amaçlı ulaşmasını sağlamak, aynı zamanda Ağız Diş Sağlığı Merkezleri ve Aile Sağlığı Merkezlerinin kapasitesinin etkin bir şekilde kullanılabilmesi için oluşturulmuştur. Uygulamaya internet üzerinden, mobil uygulama ya da Alo 182’yi arayarak ulaşılabilir. Uygulama e-Nabız, e-Devlet uygulamaları ile entegre edilmiştir (4).
Bu ve bunun gibi sağlık hizmetlerini geliştirmek ve kolaylaştırmak adına oluşturulmuş uygulamalar;sağlık kurumlarında geçirilen süreyi minimize eder, gereksiz tahlil isteminin önüne geçer, maliyetleri düşürür ve aynı zamanda doktor-hasta ilişkisini güçlendirir.Hastanelerde meydana gelen kalabalığı azaltır,dağınık bir yapıda olan randevu sistemlerini tek bir çatı altında toplar.Klinik süreçlerde teşhis, tanı, tedavi gibi süreçleri hızlandırır,insan etkileşimini azaltarak, hizmet kalitesinin artırır.
Teknolojinin her geçen gün ilerlemesiyle birlikte de sağlık bakanlığının teşviki ile bu uygulamalar her an gelişmekte ve yeni faydalar sağlamaktadır.
KAYNAKÇA
1)dergipark.org.trhttps://dergipark.org.tr › artic...PDF131 SAĞLIKTA DİJİTALLEŞME VE YAPAY ZEKÂ DIGITALIZATION IN HEALTH AND ARTIFICIAL INTELLIGENCE Dr. Öğr. Üyesi Betül AKALI - DergiPark
2)Altuntaş, E. Y., (2019), Sağlık Hizmetleri Uygulamalarında Dijital Dönüşüm. Eğitim Yayınevi.
3)E-Sağlık, (2020), KSD (Karar Destek Sistemi). https://e-saglik.gov.tr/TR,7079/kds.html (Erişim Tarihi: 13.10.2020).
4)MHRS, (2020), Merkezi Hekim Randevu Sistemi. (Erişim Tarihi:13.10.2020). https://www.mhrs.gov.tr/Vatandas/hakkimizda.xhtml.
