SAĞLIKTA PLANLAMA
PLANLAMA
Yönetimin başlıca üç temel fonksiyonu bulunmaktadır. Bunlar planlama, uygulama ve kontroldür. Bu üç fonksiyon birbiri ile oldukça ilişkilidir. Planlama, yönetimin ilk fonksiyonudur ve yönetim fonksiyonlarının tamamı planlamaya bağlı olarak gelişmektedir. Planlanıp uygulanan iş değerlendirilmekte ve bu süreç sonrasında ortaya çıkan sonuçlar ışığında yeniden planlanıp uygulanmakta ve değerlendirilmektedir. Bu açıdan, bu üçlü birbirine bağlı halkalar gibi işlev görmektedir . Yapılan araştırmalara göre yöneticilerde başlangıç düzeyinden orta düzey yönetim kademelerine doğru ilerledikçe, bu fonksiyonun ağırlığının arttığı görülmektedir.
Planlamanın sağladığı yararlardan bazılarına aşağıda yer verilmiştir.
Geleceği tahmin etme olanağı verir,
Hedefe ulaşma süresini kısaltır,
Kaynakların verimli kullanılmasını sağlar,
Hizmetteki belirsizlikleri ortadan kaldırır,
Gereksiz işlerin yapılmasını engeller,
İş bölümünü destekler ve denetime yön verir,
Gereksiz dublikasyonları önler,
Yetki devrini kolaylaştırır,
Hizmetlerin iyileştirilmesine ve hizmet kalitesinin artmasını neden olur,
Çalışmaları önemli oranda basitleştirir,
Çalışanlar arasında uyumu ve işlerin standardizasyonunu arttırır,
Kaynak israfını önler.
PLANLAMA SÜRECİ
Planlama geleceğe yönelik olarak düşünme, değerlendirme ve analiz etme işidir. Planlama, örgütün amaçlarını tanımlama ve bu amaçları başarma için genel stratejiler belirleme, çalışanları koordine etme ve uyumlaştırma yönünde ayrıntılı planlar oluşturma sürecidir. Tanımda da görüldüğü üzere planlama, birbirini izleyen bir dizi alt faaliyetlerden oluşmaktadır. Aşağıda planlama sürecinin basamaklarına yer verilmektedir
1)Planlama Sürecinin Başlangıcı: Misyon ve Vizyonun Oluşturulması
2)Amaç ve Hedeflerin Belirlenmesi
3)Amaçlara Ulaştıracak Seçeneklerin Belirlenmesi
4)Seçenekler Arasından Seçim Yapma ve Planın Oluşturulması
Planlama, amaçların ve bu amaçlara ulaşacak yolların belirlenmesi sürecidir. Sürecin ilk basamağında yöneticinin, proaktif bir yönetim anlayışı ile işletmenin varlık nedeninin, felsefesinin, değerlerinin ve nasıl bir örgüt olduğunun belirlenmesi konusunda ortak bir görüş birliği sağlayarak misyonunu ortaya koyması gerekmektedir. Misyon ifadeleri; amaçların geniş şekilde tanımlanmış hali olup işletmenin hizmet ve pazar açısından faaliyetlerin kapsamını tanımlar ve benzersiz yanlarını vurgular İlk aşamada ortaya konulması gereken bir diğer kavram ise işletmenin mevcut gerçekler ile gelecekteki koşullarını birleştirerek arzu ettiği imaj, yani vizyonudur .Vizyon işletme için hayal edilen gelecektir. Vizyon, bir işletmenin orta ve uzun vadeli amaçlarını tanımlayan kısa ve öz ifadeler olup dışarıya yönelik, pazar odaklı olmalı ve işletmenin sektörde nasıl algılanmak istediğini istek uyandıran terimlerle vurgulamalıdır .Planlama sürecinin ikinci aşaması genellikle üst düzey yöneticilerin sorumluluğunda olup, işletmenin belirli bir zaman dilimi içerisinde, neyi ne oranda gerçekleştirmek istediğinin karara bağlanmasıdır. Amaç ve hedef belirlemede önemli olan konu, amaçların gerçekçi, ölçülebilir, anlaşılır olması, zaman boyutu taşıması ve bir aksiyona işaret etmesidir. Amaçların görüş birliğiiçerisinde herkesin amaçları gerçekleştirme yönünde tam katılımı sağlaması örgütsel başarının sağlanması açısından önemlidir . Amaçlara ulaştıracak alternatif yolların veya seçeneklerin belirlenmesinde, ulaşılmak istenen duruma nasıl ve ne yaparak ulaşılabileceğinin incelenmesi ve bu yolların risk, özgünlük, olumlu ve olumsuz yönleri göz önünde bulundurularak sıralanması yapılmaktadır . Planlamanın son aşaması olan seçenekler arasında seçim yapmada, yöneticinin önceden belirlenmiş olan hedeflere ulaşmasını sağlayacak seçeneklerden birini seçerek karar vermesini ifade etmektedir. Yöneticiler seçim yaparak işletmenin kaynaklarını amaçları gerçekleştirme yönünde nasıl ve hangi eylemlerle kullanacaklarını ortaya koymaktadırlar. Yöneticilerin ortaya koydukları işletmenin yol haritası, işletmenin hedefleri gerçekleştirme yönünde oluşturdukları dökümanlar diğer bir ifade ile planlarıdır.
Hastane planlama sürecinin basamaklarına aşağıda yer verilmiştir
Kaynak ve ihtiyaçların belirlenmesi,
Kaynaklara göre seçeneklerin oluşturulması,
Politikaların belirlenmesi,
Politikalara göre programların oluşturulması,
Politikaların başarısının değerlendirilmesi,
Değerlendirmelerden sonuç elde edilmesidir.
SAĞLIK PLANLAMASI
Sağlık hizmeti sunan kuruluş için iki tür planlama önem kazanmaktadır. Bunlar: tahsis planlaması (kaynakların nasıl kullanılacağı ve hangi faaliyetlerin gerçekleştirileceği ile ilgili kararların alınması) ve faaliyet planlamasıdır (izlenebilir uygulama programlarının ayarlanması). Bu planlama türlerinin her ikisi de hem kamu hem de özel sağlık hizmetlerinde önem kazanmakla birlikte her biri tarafından farklı önceliklerin belirlenmesi muhtemeldir ve bu da farklı tahsis planlarına neden olmaktadır. Faaliyet planlaması, önceden belirlenmiş faaliyetlerin uygulanması için izlenebilir zaman çizelgelerinin ve programların ayarlanması ile ilgilidir. İyi bir yönetim uygulaması olarak, bu tür planlama, çok katı hale gelmediği sürece basittir
Sağlık planlaması, toplum sağlığı sorunlarının tanımlanması, ihtiyaçların ve kaynakların belirlenmesi, öncelikli hedeflerin belirlenmesi ve bu hedeflere ulaşmak için gerekli yönetsel eylemlerin belirlenmesi sürecidir . Sağlık planlaması, ulusal sağlık planının geliştirilmesi sürecidir ve başarılı olabilmesi için esnek, katılımcı ve diğer karar süreçleriyle entegre yapılandırılması gerekmektedir
Sağlık planlama kurumları ve yaklaşımları çeşitlilik göstermekle birlikte ortak bir dizi endişeyi de paylaşmaktadırlar. Bunlar
- Sağlık ihtiyaçları nasıl değerlendirilmeli ve karşılanmalıdır?
- Bir sağlık sistemi nasıl organize edilmeli ve finanse edilmelidir?
- Hastanelerin uygun rolü ve ölçeği nedir?
- Halk sağlığı programları için uygun sorumluluklar nelerdir?
Sağlık planlamasını diğer planlama biçimlerinden ayıran belirli özellikler, sağlık sisteminin özgünlüğü ile ilgilidir. Palmer ve Short (2000), sağlık planlamasının farklılığının üç geniş tanımlayıcı faktörden kaynaklandığını öne sürmektedir. Bunlar: sağlık mesleklerinin benzersiz rolü, sağlık hizmetlerinin karmaşıklığı ve sağlıkla ilişkili toplum beklentileri ve değerlerinin doğasıdır.
Sağlık Planlaması Süreci
Sağlık planlaması yukarıda yer verilen özelliklere bağlı olarak teknik ve bürokratik geleneklerin hem teknolojik hem de sosyal boyutlarda karmaşıklık ve değişimle eşzamanlı olarak var olduğu bir ortamda uygulanmaktadır. Sağlık planlaması esas olarak, sağlığın iyileştirilmesi ve sağlık hizmetlerinin sunumunun veya sistem performansının iyileştirilmesi ile ilgilidir. Sağlık hizmetlerinde genellikle toplum sağlığının iyileştirilmesi (nüfus temelli) ile ilgili bir planlamada aşağıdaki basamaklar kullanılmaktadır Bunlar;
- İlgili sağlık hizmetinin belirlenmesi,
- Riskin belirlenmesi,
- Şimdiki ve gelecekteki nüfus risk seviyelerinin değerlendirilmesi,
- Riskleri ortadan kaldıracak veya azaltacak programların seçilmesi,
- Gerekli programların ve mevcut programların karşılaştırılması,
- Kaynakların ayarlanması,
- Değerlendirmedir.
SONUÇ OLARAK
Günümüzde sağlık hizmetlerinin artan maliyetlerle birlikte mevcut olan kıt kaynaklarla kaliteli, erişilebilir, sürdürülebilir ve hakkaniyetli bir şekilde sunulması gerekmektedir. Bunun içinde profesyonel bir yönetim anlayışı ile etkili ve verimli bir şekilde yönetilmeye ihtiyaç vardır. Yönetimin ilk aşaması olan planlama işlevinin başarısı yönetimin diğer işlevlerini de etkiyecektir. Sağlık hizmetlerinin kendine ait dinamikleri ile diğer sektörlerden ayrılması sağlık hizmetleri yönetiminin de daha özellikli bir şekilde yönetilmesini gerekli kılmaktadır. Planlama; geleceğe yönelik düşünme, değerlendirme, araştırma ve analiz etme ile ilgili olup gelecekte öngörülemeyen durumların ortaya çıkması nedeniyle sürekli değişimi gerekli kılan dinamik bir süreçtir. Bu süreç geleceğe yönelik yapılandırıldığı için beraberinde belirsizlik ve riski de getirmektedir. Bu belirsizlik ve risk ortamında sağlık kurumları dış çevreden gelebilecek tehditlere karşı zamanında önlem almalı ve tehditlerin yaratacağı krizleri bertaraf etmelidir.
#saygel98
