SAĞLIKTA YAPAY ZEKA VE VERİ ANALİTİĞİ
Veri analitiği her sektörde kullanılan ve bunun sonucunda kullanıcılarına büyük yarar sağlayan bir altyapıdır. Bu sayede sektörlerde rekabetin artmasına da neden olmuştur.
Verinin kullanılması önceki yıllarda sadece bir yardımcı gibi görünmüş olsa da bilgi günümüzde en önemli kaynak olarak kullanılmaktadır.
Hastanelerin altyapısını düşündüğümüzde günde birçok sayıda kayıt işlemi, teşhis ve tedavi işlemleri, çıkan sonuçlar veya önceden girişi yapılmış işlemler olabiliyor. Böylesine çok verinin bir arada bulunması ve veri analitiğinin bu durumlarda olmaması demek zamanımızın çoğunu buraya ayırmak, maliyetlerin daha yüksek olması demek ilgilenmemiz gereken diğer işlerden feragat etmek demek, bu da bizim ve çalıştığımız yerin verimliliğini büyük bir seviyede düşürür bu yüzden veri analitiğini kullanmamız ve işe yarar bilgileri çekmemiz gereklidir.
Bir diğer yandan veri analitiği hastalar için en doğru ve hızlı sonuca ulaşmayı sağlayacaktır. İnsanların hayat kalitesini yükselterek daha uygun tedaviye ve sonuca ulaşılacaktır.
Bu konuda örnek olarak anlatabileceğim kişiselleştirilmiş tedavi:
Kişiselleştirilmiş tedavi bu alanda yapay zeka ile kullanılacak ve daha da yaygın hale gelecektir. Bu tedavide insanların genetik profili, biyokimyasal faktörleri, yaşam tarzı faktörleri ele alınarak hastanın daha etkili tedavi olmasını ve ilerleyen zamanlarda oluşabilecek başka hastalıklara yol açmamasını durdurmaktır.
Bir diğer yandan da ele alınabilecek konu salgın hastalıklarının önlenmesi yapay zeka ve veri analitiği bu konuda bizlere şöyle bir yol gösteriyor:
Öncelikle, hastanın verilerinin analizini tamamlıyor ve bunun hemen arkasından erken tanıyı koyarak müdahale ediyor aslında bakılırsa ilk aşamadan en büyük önlem alınmış oluyor bu da ilerleyen zamanlarda oluşacak maliyeti en aza indiriyor ve zamandan tasarruf etmemizi sağlıyor.
Eğer salgın hastalık daha fazla ilerlerse bu hastalığın yayılma şeklinin nasıl oluşabileceği, bunu en kısa zamanda nasıl durdurabiliriz gibi konuları ele alır ve bunun sayesinde çok büyük alanlara yayılsa bile en az kayıpla sonuçlandırabiliriz.
Tüm oluşan olaylar neticesinde bu hastalığın zarar verme kapasitesini azaltmak için aşı ve ilaç gelişimine başlanılmalıdır. Bu da bilgisayar sistemlerinden biyolojik ve kimyasal analizler sayesinde sağlanabilir. Veriler sayesinde ve yapay zekanın yardımıyla ilaç üretmek artık daha kolay ve hızlı.
Halk Sağlığının izlenmesi, bundan sonra oluşabilecek diğer etkenleri takip etmek de en önemli adımlardandır. İnsanların hareketlerinin izlenmesi ya da bu hareketler sonucu yapay zeka sayesinde gerekli yerlere bilgilendirmenin yapılması toplum için çok büyük önem arz eder.
Yapay zeka denildiğinde insanların akıllarında oluşan bir diğer önemli soru ise etik ve ahlak. Bu konuda ilk olarak akıllara gelen soru yatırılan bunca paranın boşa gitmesidir. Kaynakların kıt olduğu bir dünyada bunu düşünmeli, ‘maliyet etkililiğine uygun mu ya da değil mi ?’buna karar verebilmek çok önemlidir.
Ahlakı boyuttan ele alırsak kişisel tıbbın verilerin korunmasında, bunların yayılması, çalınması gibi konular üzerinde daha fazla durulmalıdır. Eğer herkesin farklı bir verisi olacak ve kişiye göre tıp uygulanacaksa bunun gizliliğinin nasıl yapılacağı da bilinmelidir. Burada etik kurallara ihtiyaç duyulacaktır. Eğer bir araştırma için alınan genler üzerinde başka çalışmalar yapılırsa bu toplumun güven duygusunu kaybetmesine ve tıp alanında çalışmalarda eksiklik olacağını göstermektedir.
İnsanlar için kültürel gizlilikleri onların özelidir ve bunun hiçbir şekilde kullanılmasını istemezler. Bu nedenle, yapay zekanın salgın hastalıkları önleme ve yönetme kapasitesi büyük olsa da, bu teknolojiyi etkili bir şekilde kullanmak için insan zekası, etik kurallar ve bilimsel bilgi ile birleştirilmelidir.
#Saygel #saygel91 #yapayzeka #bilim #sağlık
KAYNAKÇA:
*1- Tekpınar, L., Erdem, R. (2019). Kişiselleştirilmiş Tıp ve Genom Araştırmalarının Sağlık Çıktıları Bağlamında Değerlendirilmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(4): 843–862.
*2- Alıcılar H. E., Çöl M. https://doi.org/10.32708/uutfd.891274
*3- Aktan E “Büyük Veri: Uygulama Alanları, Analitiği ve Güvenlik Boyutu” Bilgi Yönetimi 1: 1 (2018), 1–22 http://dergipark.gov.tr/by
