Sağlık Kurumlarında Çağdaş Yaklaşımlar: Dış Kaynak Kullanımı (Outsourcing)

1990’lı yıllardan günümüze Türk sağlık sistemi içinde sürekli olarak gelişen dış kaynak kullanımı sağlık kuruluşları için kendi bünyesinde yönettiği belli hizmetleri ve fonksiyonları belli bir sözleşme ekseninde dışarıdan profesyonel bir tedarikçiye devretmesini ifade eder. Küreselleşmenin hızlanması, teknolojideki gelişmeler ve artan rekabetin etkisiyle işletmelerin pazarda tutunma çabalarında üç önemli unsur ön plana çıkmaktadır: hız, esneklik ve maliyet avantajı.

Neden Dış Kaynak Kullanımı?

Hastanelerde dış kaynaklardan yararlanma uygulamasının başlıca sebeplerini şu şekilde sıralayabiliriz;

✅ Temel yeteneklere odaklanma,

✅ Yönetimde esnekliği sağlama,

✅ Verimliliği artırma,

✅ Hasta ve çalışan tatminini artırma,

✅ Maliyetleri azaltma,

✅ Gelişen tıp teknolojilerini takip etme,

✅ Hizmet kalitesini artırma,

Yapılan araştırmalar göstermektedir ki; hastanelerin dış kaynak uygulamalarındaki beklentilerinin başında hasta talebine daha hızlı cevap verebilecek hizmet sunumu gelmektedir.

Dış Kaynaklardan Yararlanmanın Dezavantajları

Dış kaynak kullanımının işletmelere rekabet avantajı sağlayacağı
düşünülürken, işletmeyi dezavantajlı duruma da getirebilir. Dış kaynak kullanımı durumunda ortaya çıkabilecek olası sakıncalar;

❌ İşletmenin yetenekleri kaybedilerek yanlış yetenekler geliştirilebilir,

❌ Esneklik kaybedilebilir,

❌ Dış kaynak kullanımı hizmeti veren işletmeler üzerinde kontrol yitirilebilir
ve aşırı bağımlı hale gelinebilir,

❌ Personel sayısında meydana gelen düzenlemeler personeli huzursuz edebilir,

❌ Kısa vadeli ekonomik amaçlara odaklanılarak işletme
amaçlarından sapılabilir,

❌ Riskin paylaşılması yerine tek taraflı çıkarlara yönelinebilir,

❌ İşletmeler arasında güven duygusu oluşmayabilir,

❌ İşletmeler dış kaynak kullanımında maliyetlerini gerçekçi bir şekilde öngörüleyememiş ise tahmin edilmeyen ve dış kaynak kullanımı sözleşmesinde yer almayan çeşitli ek maliyetler ile karşılaşabilir. Bu durum işletmenin dış kaynak kullanımı yaparak elde etmeyi düşündüğü tasarruf olanaklarını sınırlandırabilir.

Sonuç itibariyle, outsourcing de diğer tüm yönetim uygulamalarındaki gibi, yerine ve zamanına göre kullanılması ve yönetilmesi gereken, bu şartlar sağlandığında işletmenin başarısına fayda sağlayan bir işletmecilik tekniğidir.

Dış Kaynak Kullanımı Uygulanmasının Başarılı Olabilmesi İçin Gerekli Koşullar

Tengilimoğlu ve arkadaşlarına göre yönetici dış kaynak kullanımına karar verirse 3 anahtar soruya cevap araması gerekmektedir:

1. Bu faaliyette ticari değerler göz önünde bulundurularak elde edilebilecek potansiyel rekabet avantajı nedir?

2. Pazarda bir başarısızlık olduğu zaman bizim potansiyel zarar görebilirlik oranımız nedir?

3. En az zararı görmek için tedarikçilerle kontrol konusunda nasıl bir düzenleme yapmalıyız? (talep esnekliği göz önünde bulundurularak)

Burada dikkat edilmesi gereken nokta tedarikçiye bağımsız olduğunu hissettirirken satın alan için de kontrol alanlarını geliştirerek güvenliğin sağlanmasıdır. Bu iki bileşen arasındaki ölçüyü iyi ayarlamak gerekir, bunun da yolu iyi bir sözleşmeden geçer.

Sağlık Kurumlarında Dış Kaynaklardan Yararlanma Alanları

Hastanelerde dış kaynak kullanımı güvenlik, temizlik, yemek hizmetleri, vale gibi sağlık hizmeti sunulmayan birimlerle başlamıştır. Buradan ortaya çıkan sonuçlar verimliliği ve kaliteyi artırdığı yönünde olmuştur ve dış kaynak kullanımı yaygınlaşmıştır.

Günümüzde hastaneler bilgi işlem, görüntüleme, diş sağlığı hizmetleri gibi sağlık hizmeti sunulan alanlarda da dış kaynak kullanımı yoluna başvurmaktadır. Gelecekte dış kaynak kullanımının daha da gelişeceği, evde bakım hizmeti gibi alanlarda da uygulanacağı öngörülmektedir.

Kaynaklar

Karahan, A. (2009). Dış Kaynak Kullanımının Verimlilik Üzerine Etkisi (Hastane Yöneticileri Üzerine Bir Araştırma). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21), 185–199.

Kılıç, C.H. & Güdük, Ö. (2017). Sağlık Hizmetlerinde Dış Kaynak Kullanımının Kurumsal Kültür Bağlamında Değerlendirilmesi: Bir Hastane Örneği. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 4(2), 81–89.

Kılıç, T. & Koç, Ö. (2016). Hastaneleri Dış Kaynak Kullanımına Yönelten Nedenler Üzerine Bir Araştırma. Aydın Sağlık Dergisi, 2(2), 67–81.

Koçel, T. (2020). İşletme Yöneticiliği. İstanbul: Beta Yayıncılık.

Tanyeri, M. & Fırat, A. (2005). Rekabet Değişkeni Olarak Dış Kaynak Kullanımı. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), 268–279.

Tengilimoğlu, D., Işık, O. & Akbolat, M.(2018), Sağlık İşletmeleri Yönetimi. Ankara: Nobel Yayınları.