TIBBİ ATIK YÖNETİMİ
Tıbbi atıklar, sağlık kuruluşlarının faaliyetlerinin sonucunda ortaya çıkmasının yanı sıra tüm tıbbi faaliyetler sonucunda ortaya çıkan atıklardır. Kesici, delici, patolojik, enfekte atıklar tıbbi atıklar kapsamındadır (1).
Genellikle tıbbi atıkların ortaya çıkmasında hastaneler önemli bir yere sahiptir. Ortaya çıkan tıbbi atıkların çevreye ve insan sağlığına zarar vermemesi için yönetimi de oldukça önemlidir (2).
Atık yönetimi, çevrenin ve insan sağlığının korunması kapsamında, kaynakların olabilecek en verimli şekilde kullanıldıktan sonra ortaya çıkan atıkların en aza indirgenmesi, elde edilen atıkların kaynağında ayrıştırılıp, kontrollü bir şekilde biriktirilmesi, geri kazanımı veya imhasını oluşturan süreçlerin bütünüdür (3).
Tıbbi atıkların yönetimi diğer atıkların yönetimine bakıldığında ekonomik açıdan daha maliyetlidir. Birleşmiş Milletler tıbbi atıkların yönetilmesi adına, atıkların kaynağında azaltılması, geri dönüşümü, atıkların güvenli bir ortamda işlenmesi ve bertaraf edilmesi konularında kararlar almıştır (4).
Tıbbi Atıkların Minimizasyonu
Atık minimizasyonu, mümkün olan en az derecede atığın oluşmasını sağlamaktır. Bunun için de gerekli düzenlemeler yapılmalı, planlar oluşturulmalı ve yapılması gerekenler tüm birimlere aktarılmalıdır (5).
Tıbbi Atıkların Sınıflandırılması ve Toplanması
Sağlık kuruluşlarında birçok tıbbi malzeme bulunmaktadır. Bu tıbbi malzemelerin üzerinde tıbbi atık kontrolünün sağlanması adına tarih ve ünite isimleri yer almalıdır. Böylece ünitelerden çıkan atıklar ünite cetveline işlenerek çıkan atıkların miktarı ve hızı tespit edilmekte, kontrolü kolaylaşmaktadır (5).
Tıbbi atıkların toplanmasında, tıbbi atık yönetim planlamasına uyulması gerekmektedir. Toplama işlemi, toplamadan görevli personel tarafından belirlenmiş güzergah kullanılarak belirlenen saatlerde yapılmalıdır. Ünitelerden tıbbi atıklar mevzuata uygun şekilde toplanmalı, tıbbi atıkların toplanması için üretilen araçlar kullanılmalı ve geçici depolara uygun şekilde yerleştirilmelidir (6).
Tıbbi Atıkların Depolanması
Tıbbi ve tehlikeli atıklar yetkili taşıyıcı firmalara veya belediyeye teslim edilinceye kadar geçen sürede geçici depolarda mevzuata uygun bir şekilde saklanmalıdır. Geçici atık depoları, kapalı ve iki bölme şeklinde olmalı ki evsel ve tıbbi atıklar birbirine karışmasın. Aynı zamanda havalandırması iyi olmalı, yeterli büyüklükte olmalı, görevliler dışında kimsenin girmesine izin verilmemelidir. Atık depoları, insanların yoğun bulunabileceği yerlerde olmamalı, istifleme ve boşaltmada problem yaşanmayacak şekilde inşa edilmelidir (6).
Tıbbi Atıkların Bertaraf Edilmesi
Tıbbi atıklar, insan sağlığına ve çevreye zarar vermemesi adına özelliklerine uygun şekilde bertaraf edilir. Bertaraf yöntemleri; kimyasal bertaraf, termal bertaraf, mekanik işlemler, ışınlama yöntemleri, biyolojik süreç, yakma şeklinde söylenebilir (4).
Kaynakça
1.Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, (14.03.2005). Resmi Gazete Sayısı: 25755.
2.Küçük, A. (2013). Tıbbi Atıkların Yönetim Ekonomisi. Sayıştay Dergisi, (90), 73–95.
3.Büyükbektaş, F., Varınca, K. B. (2008). Entegre Atık Yönetimi Kavramı ve AB Uyum Sürecinde Atık Çerçeve Yönetmeliği. Üniversite Öğrencileri III. Çevre Sorunları Sempozyumu (ÇESKO), İstanbul, 15–16.
4.Ertaş, H. ve Güden, M.A. (2019). Hastanelerde Tıbbi Atık Yönetimi. Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi, (1), 53–67.
5.Çetinbaş, M. (2017). Sağlık Kuruluşlarından Kaynaklanan Tıbbi Atıkların Kütlesel Karakterizasyonu. [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi] Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
6.Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, (25.01.2017). Resmi Gazete Sayısı: 29959.
