Kullanıcı
Araştırmalarında
Gerilla Yöntemler
Bir ürünün hayata geçmesini tetikleyen ilk aşama, o ürünün tasarım aşaması değildir. Fikri bulduğunuz ilk an, proje ortaklarının “aha“ anı, yatırımcının ikna edildiği toplantı da değildir. Bir ürünün hayata geçirilip geçirilmeyeceğinin fizibilitesi kullanıcı testleri ile gerçekleşir. Bizler projeye ne kadar inanırsak inanalım, ürünün hayata geçmesi için o fikrin, kullanıcı araştırmalarından onayı alması şarttır.
Oysa araştırma yapmadığımız hiçbir fikrin başarısına tam anlamıyla güvenemeyeceğiz. Tereddütle baktığımız her fikre de araştırma yapacak kadar bütçe ayıramayacağız demektir. Bu kısır döngünün aşılması için tasarım sürecinin yeni bir düzleme oturması gerekir. Yıllardır müşteri-ajans arasında paslaşarak yürütülen tasarım süreçlerine alışmış proje ortakları ve ürün geliştirme ekiplerinin ezberlerini bozmak kolay değildir. Ama bir yerden de başlanması gerekir.
Kullanıcı Deneyimi tasarımında uzmanlaşan öncü isimler, kullanıcı testlerini, hazırlık süreçlerini ve metodolojisini bilimsel temellere dayanan keskin sınırlar ile çizerek oluşturmuşlardır. Geleneksel yöntemlerle yapılan her kullanıcı testi, önceden belirlenmiş bir kapsam senaryosu, bu senaryo içinde tanımlanmış görev belgeleri, kayıt dokümanları, uzmanlar, özel test laboratuvarları, zaman ve para gerektirir.
Günümüzde gelişen teknoloji, kullanıcı arayüzlerinin -cihazların- çeşitliliği, hayat tarzları ve kullanıcı davranışlarındaki değişiklikler bizlere çok daha hızlı ve ucuz test yapabilme imkanı sunmaktadır. Web sitesi ziyaretçilerinin kayıtlarını tutan -Google Analytics- analitik araçlardan moderasyon gerektirmeden -Open Hallway- kullanıcı görüşlerini toplayan araçlara kadar birçok alternatif ya bedava ya da çok düşük ücretler karşılığında servis vermektedir.
Gerilla Araştırma Araçları
Concept Feedback, Chalkmark, Clickheat, ClickTale, Clixpy, Crazy Egg, Ethnio, Feng-GUI, Five Second Test, Feedback Army, Loop11, Mechanical Turk, Morae, Open Hallway, Silverback, Simple Mouse Tracking, Usabilla, UserFly, UserTesting.com, UserVue, Google Analytics, Google Website Optimizer, Website Grader
…gibi birçok araç, klasik araştırma tekniklerinden farklı bir metodoloji izliyor. Gerilla test/araştırma araçları adı verilen bu uygulamalar isminin çağrıştırdığı gibi saldırgan ve izinsiz yöntemler değiller. Beklenmedik zamanlarda, prosedür ve formaliteler gerektirmeden, hızlı ve etkili sonuçlar verdiği için bu isimle anılıyorlar.
Gerilla araştırma tekniklerinin hızlı ve düşük bütçeli olması, proje ortaklarının varsayımlar üzerinden hareket etme eğilimlerini ortadan kaldırıyor. Tasarımcılara anlamlı, anlaşılabilir ve işe yarar geri bildirimlerde bulunarak, kullanıcı odaklı bir tasarım yaklaşımı sağlıyor.
Bu araçların en pahalısı, klasik bir araştırma yönteminin onda bir fiyatına mal oluyor. Hangi araç, hangi taktik, ne kadar bütçe ve süre kararlarını vermeden önce hangi bilgiye, daha doğrusu hangi soruya cevap aradığınızı belirlemenizgerekiyor.
Mesela amacımız mevcut sitenin performansını ölçümlemek ve olası iyileştirmeler için kullanılabilirlik hedefleri belirlemekse; Google Analytics gibi var olan site üzerinde analitik ölçümler yapan araçları tercih edebiliriz. Wave gibi standartları kontrol eden araçlar ile erişilebilirlik, okunabilirlik, duyarlılık gibi performanslarımızı test edebiliriz.
Göz izleme tekniğinin ucuz ama etkili bir alternatifi olarak değerlendirilebileceğiniz Crazy Egg ve Click Tale gibi araçlar ile web sitelerinin görsel tasarım kararlarını ve bilgi mimarisini test ederler. Kullanıcı davranışlarını ısı haritalarına benzeyen bir çıktı ile raporlayan bu araçlar hem yayında olan hem de henüz prototip aşamasındaki sitelerde kullanılabilirler. Rapor dökümanları kolay anlaşılabilir olduğu için herhangi bir özet çalışması gerektirmeden, proje ortakları ile paylaşılabilirler. “Butonlar doğru yerde mi?“, “Banner’lar görüldü mü?“, “Kullanıcı sayfanın en altına kadar inebildi mi?“ gibi sorular bu testlerin sonucunda cevap bulurlar.
Kullanılan gerilla araştırma yöntemleri projeden projeye farklılık gösterir. Hayata geçmesi planlanan ürünün cevap aradığı kritik sorular çoğu zaman doğru araç kombinasyonu ile elde edilir. Baştan kabul etmek gerekir ki klasik araştırma yöntemlerine göre kısıtlı bir bağlamı vardır ama hiç araştırma yapmamaktan çok daha iyidir. Türkiye’den de bu alanda söz sahibi olmak isteyecek girişimlerin baş gösterdiğini görmek çok güzel; Kullanıcı Ajansı da onlardan bir tanesi… Yakın bir zaman öncesinde Beta’ya açılan girişimin, performansını merakla bekliyoruz.
Originally published at blog.designedbysherpa.com on May 25, 2015.
