Kullanıcı Dostu Arayüzü ve Kullanıcı Deneyimi (UX / UI)

Günümüzün dijitalleşen dünyasında , toplumun neredeyse tüm işlemlerini yapabileceği, ihtiyaçlarını karşılayabileceği bir dijital platform bulmak mümkün. Her platformun artık alternatifini de bulmak söz konusu oluyor ve rekabet bu bağlamda güçleniyor.

Platform sahipleri bu rekabeti, kullanıcılarına çeşitli fonksiyonlar sunarak ve yenilikler yaparak güçlendirmeye çalışsalar da kullanıcılar da artık işlemlerini kısa yollarla, çok vakit kaybetmeden, kendilerinin en kolay şekilde çözebilecekleri arayüzleri tercih etmeye yönelik davranışlar sergiliyorlar.

Bu kapsamda platform sahipleri, kullanıcılarını işlem esnasında daha az vakit geçirmelerini sağlayacak, işlemlerini yaparlarken zorlanmamalarını sağlayacak arayüzler geliştirerek kullanıcı deneyimini iyileştirmeye yönelik çalışmalar yapıyorlar.

Peki Kullanıcı Deneyimi ve Kullanıcı Arayüzü Nedir?

Kullanıcı Dostu Arayüzü, son kullanıcıya yönelik arayüz tasarımıdır. Kişilerin kullandıkları cihazların, makinelerin, ürünlerin veya programların kullanıcı ile direkt olarak temasta olduğu tasarım ve ön yüzdür. Kullanıcının aygıt ile etkileşimde bulunması için gereken ekran, sayfa, buton, resim ve simgeler dizisidir.

1970’lere kadar kullanıcılar bilgisayar ekranlarında komut satırı arayüzü ile işlem yapıyorlardı. İstenilen işlemi yapmak için şimdiki gibi olan simgeler, butonlar veya diğer arayüz tasarımlarından hiçbiri yoktu. Daha sonralarında 1981 yılında, 7 bilgisayar bilimcisinden oluşan bir grup ilk grafik arayüzünü oluşturdular. Böylece bilgisayar programlarını kullanmak kullanıcılar için daha kolay, daha göze hitap eder ve çekici bir hal almıştı.

Program, kullanıcılar tarafından kullanıldıktan sonra arayüz tarafında hoşlarına giden rahat bir deneyim bırakıyorsa bu kullanıcı dostu arayüze sahip bir program demektir. Arayüzlerin kullanıcı dostu olabilmesi için bazı özelliklere ve prensiplere sahip olmaları gereklidir Kullanıcı dostu arayüzü sade ve şık olmalıdır. Bakıldığında, göz yormamalı, göze hitap edici olmalıdır. Kullanıcının davranışlarına göre görünüm dizayn edilmelidir. Arayüzün tasarımı akılda kalıcı olmalıdır, kısa sürede kullanıcı tarafından unutulmamalıdır. Kullanıcılar tarafından programın öğrenme süresi hızlı bir arayüz olmalıdır.

Tüm tasarımlar tamamlandıktan sonra program tasarımının kullanıcı dostu olup olmadığı testler ve kullanıcıların yorumları ile ölçülebilir. Kullanılabilirlik Testleri ise öncelikle testlerin nasıl, nerede, kimlerle ve ne şekilde yürütüleceği planlanır. Öncelikle test edilmesi gereken arayüze karar verilir. Ardından, platform sahiplerinin platformlarının hangi müşteri kitlesine hitap ettiği / edeceği belirlenir. Bu müşteri kitlesi incelendikten sonra ihtiyaç olduğu kadar personalar belirlenir. Örneğin; 60 Yaş üzeri kadın giyim satan bir e-ticaret platformunda ürünlerin fiyatlarına ve alıcılarına göre 2 adet persona belirlenebilir. Belirli fiyat üzerindeki alıcıların davranışları, tutumları ve alışkanlıkları incelendikten bu kitleye X personası; belirli fiyat altındaki alıcılara ise yine aynı şekilde incelemeler yapıldıktan sonra Y personası denilebilir. Bu personalar belirlendikten sonra test için bu persona özelliklerine sahip kişiler belirlenir. Ardından bu kişilere platform sunularak kullanılabilirliğin ölçülmesi kararlaştırılan alanlardaki davranışlarını gözlemlemek üzere teste başlanır. Testler esnasında personaların davranışlar gözlemlenerek not edilir ve bir çıktı seti oluşur. Testler tamamlandıktan sonra da bu çıktılar analiz edilerek platform üzerinde iyileştirmeye yönelik aksiyonlar varsa bu aksiyonların planlaması yapılır. Ek olarak; testler sırasında bahsettiğimiz tasarım ölçütlerine uyulduğu anlaşılıp, kullanıcının işini pratikleştirip hoş bir deneyim yaşatıyorsa program kullanıcına yönelik tasarlanmış diyebiliriz.

Kullanıcı deneyimi ise birden fazla disiplini içinde barındıran bir yaklaşım ile ürünler ve kullanıcılar arasındaki etkileşimin kullanıcı odaklı şekilde tasarlanmasını amaçlar. Bir başka deyiş ile kullanıcı deneyimi, yapmak istenilen işlemi hızlı, pratik bir şekilde sunarak kullanıcıyı yormadan, fazla zamanını almadan sistem içerisinde iyi bir deneyim yaşatmaktır.

Kullanıcı arayüzü, kullanıcı deneyiminin bir parçasıdır ama kullanıcı deneyiminin olması için tek eleman niteliğinde değildir. Kullanıcı deneyimi için tasarımcının sistemdeki içeriği, o içeriğe kullanıcının nasıl erişeceği, bilgi mimarisi, etkileşimler ve kullanılabilirlik hakkında bilgi sahibi olması gerekmektedir. Kullanıcı ihtiyaçlarını en iyi şekilde anlaması gerekmektedir ve çizeceği modeli kullanıcının ihtiyaçlarını ona rahatsızlık vermeden karşılamalıdır.

Tüm bunlar kapsamında, kullanıcı alışkanlıklarının getirdiği değişimler neticesinde platform sahipleri, platformlarını değişimlere adapte etmeli ve kullanıcılarının alışkanlıklarını gözlemleyecek çalışmalar yaparak platformlarını bu alışkanlıklara yönelik deneyimler sunmak için geliştirmeler yapmalıdır.