Voedingssupplementen, waarom heb je ze nodig?

“Een tekort aan mineralen of spoorelementen komt in de westerse samenleving eigenlijk niet meer voor, tenzij er sprake is van eenzijdige eetgewoonten, langdurige ziekte of chronisch medicijngebruik.”
Aldus het Voedingscentrum op hun site.
Deze risicogroepen bij elkaar -chronisch zieken en mensen die eenzijdig eten- zijn al miljoenen mensen.
Dus luchthartig erover doen, zoals het Voedingscentrum doet, is onterecht. Het ligt iets complexer. Een simpel, doch lang verhaal. Deel 1.

Dubbele tang
Waarom zou je voedingssupplementen nemen?
Het antwoord op deze vraag is tweeledig: enerzijds is de belasting van ons lichaam als gevolg van stress, roken, vervuiling, fijn stof, synthetische voedingsstoffen en toevoegingen, bestrijdingsmiddelen, medicijngebruik de laatste decennia enorm toegenomen. Anderzijds is de kwaliteit van ons voedsel in diezelfde periode dramatisch achteruit gegaan.We zitten in een dubbele tang en het wordt praktisch onmogelijk nog op een normale manier — door naar de winkel te gaan en zelf je maaltijden te bereiden, hier iets aan te doen.

Ouder maar niet gezonder
We worden weliswaar met z’n allen steeds ouder maar het aantal jaren dat we gezond leven wordt steeds minder. Anders gezegd we worden krakkemikkig ouder om nog maar te zwijgen over de lijdenswegen die velen op latere leeftijd moeten afleggen voordat ze uiteindelijk sterven.
Volgens het CBS is ten opzichte van 35 jaar geleden het verwachte aantal gezonde levensjaren voor een jongen of meisje die vandaag is geboren met respectievelijk 7,7 en 13,1 jaar verminderd.

Cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)

Voor vrouwen betekent dat ze naar verwachting meer dan de helft van hun leven chronisch ziek zullen zijn.

Deze schokkende realiteit blijkt ook uit andere cijfers.
In Nederland lijden vandaag de dag iets meer dan 5 miljoen mensen aan één of andere chronische ziekte. Dat is bijna éénderde van de bevolking en dat zal in andere westerse landen niet veel anders zijn. Dat nemen wij voor ‘normaal’ aan. Een pil nemen is heel gewoon. Tegen hoge bloeddruk, voor je cholesterol, voor je diabetes, voor het slapen, voor pijn, voor je depressie.

Onbetaalbaar
Deze trend van een steeds ongezonder wordend populatie zal zich alleen maar verder voortzetten. Een verontrustend vooruitzicht. Temeer ook dat de kosten die hiermee gemoeid zijn volledig uit de hand zullen lopen. Gezondheidszorg zoals we dat nu gewend zijn, wordt onbetaalbaar.
Volgens het trendscenario Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2018 opgesteld in opdracht van het RIVM zullen de kosten voor de zorg in 2040 verdubbelen tot het ongekend hoge bedrag van €174 miljard.
Per hoofd van de bevolking zullen de zorguitgaven stijgen van €5100 naar €9600 in 2040.
Het is duidelijk dat om deze trend te keren de aandacht moet verschuiven van bestrijding van symptomen naar preventie door een gezonde levensstijl. Minder roken, minder stress, meer bewegen en betere voeding is het devies.

Laten we er wat dieper op ingaan. Zoals gezegd zijn er twee belangrijke trends die onze gezondheid bepalen: de toename van de belasting van ons lichaam en de inflatie van ons voedsel.

Roest aan de cellen
Vrije radicalen tasten de cellen aan. Het is als roest aan de cellen.
En als gevolg daarvan gaan cellen ontsteken.
Op zichzelf is dat een normaal verschijnsel en een gezond lichaam met een gezond immuunsysteem weet deze laaggradige ontstekingen in een vroeg stadium te verhelpen. Als enerzijds het immuunsysteem verzwakt raakt door een tekort aan voedingsstoffen en anderzijds het aantal vrije radicalen toenemen als gevolg van stress en vervuiling door gifstoffen, komt er een moment dat het lichaam niet meer in staat is de ontstekingen op tijd en afdoende te stoppen. Wetenschappers zijn het erover eens dat deze ontstekingen de voorboden zijn van (chronische) ziekten.

Interessant om te vermelden is dat je van deze ontstekingsprocessen weinig merkt, totdat het te laat is. Iedereen kent wel de voorbeelden van mensen die zich altijd goed gevoeld hebben, op een dag naar de dokter gaan omdat ze zich opeens niet zo lekker voelen en dan te horen krijgen dat ze nog maar een paar maanden te leven hebben.

Stress
Ons lichaam wordt in toenemende mate belast en dat is al decennia aan de gang. Dat begint al bij ons jachtige leven vol met stress.
We zijn er zo aan gewend geraakt dat we het niet meer in de gaten hebben.
Net zoals de vis in het troebele water die niet meer door heeft dat hij in troebel water zwemt.Het is daarom moeilijk in cijfers te vatten maar ik denk dat iedereen wel kan zien dat in vergelijking met 50 jaar geleden de
hoeveelheid stress in ons leven enorm is toegenomen. Meer en meer mensen krijgen een burn-out op steeds jongere leeftijd. Het begint haast epidemische vormen aan te nemen.
Stress is zeer belastend voor het lichaam. Als gevolg van stress ontstaan in het lichaam grote hoeveelheden vrije radicalen die cellen kunnen aantasten, die kunnen leiden tot laaggradige (cellulaire) ontstekingen.

Een toxische wereld
Sinds de sterke opkomst van de chemische-industrie zo’n 100 jaar geleden is ons milieu langzaam maar zeker vervuild geraakt met resten van een eindeloze rij toxische stoffen die moeilijk of niet afbreekbaar zijn.
Onduidelijk is om hoeveel het nu werkelijk gaat. Volgens een lijst van de Amerikaanse TSCA zijn er zo’n 85.000 chemicaliën sinds 1979 op de markt verschenen. Lang niet allemaal zijn nog verkrijgbaar dus het werkelijke aantal is lager maar men weet het niet precies.

Deze getallen vallen echter in het niet bij de lijst die de American Chemical Society bijhoudt. Zij registreert dagelijks 12.000 (!) nieuwe chemische substanties en volgens hun gegevens zijn er wereldwijd meer dan
45 miljoen (!) commercieel verkrijgbare chemicaliën.

Omdat wij mensen aan de top van de voedselketen staan, hopen deze stoffen zich langzaam maar zeker op in ons lichaam.
Met name zorgelijk zijn die stoffen die zich in ons lichaam gedragen als hormonen. En natuurlijk ook die in grote volumes geproduceerd worden en dagelijks in ons leven voorkomen.

Stoffen zijn toch veilig?
Worden die stoffen dan niet getest, zul je je afvragen?
De stoffen die gebruikt woorden voor medicijnen worden zeer uitgebreid getest voordat ze de markt op mogen. Dat geldt in mindere mate ook voor stoffen die bedoeld zijn voor menselijke consumptie.
Echter veel minder uitgebreid getest worden die stoffen die voor andere doeleinden gebruikt worden. Veel daarvan komen in ons leven terecht waarvan we later moeten concluderen dat ze niet zo veilig zijn voor de mens. Dat is een groot probleem. Juist ook omdat de testen die gehanteerd worden niet goed werken voor stoffen die de werking van hormonen imiteren. De vraag is zelfs of deze stoffen überhaupt wel betrouwbaar te testen zijn in praktische zin.

Aan de top van de voedselketen
Het valt niet te ontkennen dat we in een toxische wereld leven en juist omdat de mens aan de top van de voedselketen staat, zullen de resten van deze chemische stoffen zich langzaam maar zeker opwerken naar de top van de keten en zich uiteindelijk ophopen in het menselijk lichaam, zoals daar zijn:

Roken
Als je erover nadenkt is het waanzin dat je bewust zeer toxische stoffen inademt in concentraties waarbij al het anderen verbleekt. Men heeft berekend dat in Nederland 20(!) ziekenhuizen gesloten kunnen worden als iedereen zou stoppen met roken. Niets heeft zo’n grote impact op de gezondheid als roken.
Maar niet alleen voor de rokers zelf, maar voor iedereen die — gewild of niet- meerookt.

Medicijnen
De werkzame stoffen in medicijnen zijn per definitie giftig en komen met een lijst van bijwerkingen die veel langer is dan die waarvoor het middel oorspronkelijk ontworpen is.
Medicijnen met al hun beperkingen zijn belangrijke uitvindingen die in acute situaties levensreddend kunnen zijn. Maar of ze ook voor langdurige chronische ziekten soelaas kunnen bieden is een onderwerp van levendige discussie.
Het dagelijks slikken van medicijnen voor de rest van je leven brengt grote risico’s met zich mee waarvan de gevolgen moeilijk te overzien zijn. En dan heb ik het nog niet over de effecten die medicijnen op elkaar kunnen hebben. Het is een feit dat jaarlijks een significant deel van de patiënten sterft als gevolg van medicijngebruik, en een nog groter deel dat er ernstig ziek van geworden is.

Het probleem is dat farmaceuten heel moeilijk kunnen voorspellen hoe medicijnen in het menselijke lichaam metaboliseren — of anders gezegd, van lichaamsvreemde stoffen omgezet worden in lichaamseigen stoffen.
Immers het ontwerp van het lichaam is voor ieder mens hetzelfde, echter de staat waarin het verkeert is per persoon anders.
Als het medicijn niet of slecht metaboliseert, ziet het lichaam deze stoffen plots als levensbedreigend in plaats van levensreddend en kan een heftige afweerreactie in gang gezet worden met alle gezondheidsrisico’s van dien.

Pesticiden en herbiciden
Deze worden op grote schaal toegepast in de intensieve land- en tuinbouw om gewassen te beschermen tegen insecten en onkruid.
Cide betekent in het Grieks doden. Anders gezegd we hebben hier te maken met gif. Als iets giftig is voor insecten en planten, zijn ze dan ook giftig voor mensen?

Residuen van deze stoffen komen direct of indirect in ons leven terecht. Misschien zijn de hoeveelheden zo klein dat ze volgens toxicologen niet veel kwaad kunnen (en dat hoor je dan ook vaak).
Maar omdat deze stoffen zich op de langer termijn ophopen in het menselijk lichaam zou het zomaar kunnen dat ze uiteindelijk volgens diezelfde toxicologische normen wel schadelijk worden.

Hoe dan ook, het blijven toxische stoffen die onze cellen kunnen aantasten, net zoals de cellen van de planten en de insecten.

• Lucht
  Het probleem is dat we allemaal dezelfde lucht inademen. Ook al zijn in het Westen veel maatregelen genomen om de uitstoot van schadelijke stoffen te verminderen, in de rest van de wereld veel minder of helemaal niet. En de wind waait zoals de wind waait….
• Water
  Hoewel wij in Nederland in vergelijking met de rest van de wereld heel schoon drinkwater hebben, geven de waterzuiveringsbedrijven toe dat ze het water niet van alle stoffen kunnen zuiveren, bijvoorbeeld resten van medicijnen….
• Voeding
  Veel stoffen die gebruikt worden in de voedselindustrie hoeven niet vermeld te worden op de verpakking omdat volgens de wet deze stoffen enkel gebruikt worden om het bereidingsproces te optimaliseren en dus geen ingrediënten zijn. Echter dat neemt niet weg dat ze in ons voedsel terecht komen.
• Cosmetica en lichaamsverzorgingsproducte.
  De huid is veruit ons grootste orgaan en onze ‘first line of defence’.
  In onze verzorgingsproducten zitten zeer veel stoffen die gemaakt worden uit aardolie en deze dringen via de huid in ons lichaam. Juist omdat we deze producten dagelijks gebruiken zijn de lange termijn gevolgen niet te onderschatten. Een deel van deze stoffen spoelen we met water weg en komen zo in het oppervlakte water terecht. Minuscule siliconenbolletjes om je huid en haar te laten glanzen zijn zo klein dat deze niet uit het water gefilterd kunnen worden.
• Huishoudelijke producten
  Zoals schoonmaakmiddelen, gootsteenontstopper, oplosmiddelen etcetera. Ook al staan op de verpakking de nodige waarschuwingen, het valt niet te voorkomen dat we met deze stoffen tijdens het gebruik gewoon in aanraking komen.
• Plastics
  Veel zachtere plasticsoorten, waaronder verpakkingsmaterialen bevatten kankerverwekkende weekmakers die er langzaam uit ‘zweten’ en aldus in ons leven terecht komen. Maar denk ook aan plastics zoals Teflon die bestaan uit zeer giftige fluorverbindingen, waar we notabene onze kookpannen mee bekleden.
• Brandwerende stoffen
  Uit brandveiligheidsoverwegingen worden veel producten tegenwoordig met kankerverwekkende chemicaliën zoals bromiden behandeld. Hoe cynisch.

De waarheid laat zich niet makkelijk bewijzen
Volgens toxicologen zijn al deze stoffen niet gevaarlijk omdat de hoeveelheden waarin ze gebruikt worden daarvoor te laag zijn. Anders gezegd: er kan geen onomstotelijk en direct (met een mooi woord causaal) verband gelegd worden tussen deze stoffen en een onnatuurlijke dood.

Echter wat voor het gemak vergeten wordt, zijn de lange termijn gevolgen van langdurige blootstelling aan deze schijnbaar onschuldige stoffen en de effecten die ze op elkaar en het menselijk lichaam hebben. De opstapeling van alle stoffen en het langdurig gebruik.
Daar wordt door de beleidsmakers geen rekening mee gehouden om de simpele reden dat er geen praktisch haalbare meetmethodes bestaan.
Maar wat niet te meten valt, betekent nog niet dat het niet bestaat.

De inflatie van ons voedsel
Het gaat geleidelijk aan en daarom valt het niet zo op, maar de kwaliteit van ons voedsel is de afgelopen decennia enorm achteruit gegaan. Anders gezegd: we krijgen steeds minder essentiële voedingsstoffen binnen. Stoffen die het lichaam nodig heeft om optimaal te kunnen functioneren. Wat we nu nog binnenkrijgen is een fractie van wat er vijftig jaar geleden in ons voedsel zat.

Complexe machine
Als je er even bij stil staat, is het niet moeilijk te realiseren dat het menselijk lichaam een ongelofelijk complexe machine is waarbij elke uitvinding van de mens in het niets valt. De darmen bevatten meer (zeer noodzakelijke) bacteriën dan de Melkweg sterren. Nieuwe wetenschappelijke onderzoeken laten zien dat wie foute bacteriën in zijn darm heeft, sneller dik wordt. Maar de mens is geen willoos slachtoffer van zijn bacteriën.

We kunnen beïnvloeden welke bacteriën het voor het zeggen gaan hebben in onze darm. door antibiotica en roken te vermijden bijvoorbeeld. En goed te eten bijvoorbeeld:) We mogen blij zijn met de ontdekking van het DNA. Maar de verschillende lengtes en de verschillende combinaties loopt ver in de duizenden miljarden mogelijke combinaties, bijna zoveel als er sterren zijn wellicht.

Hoewel de wetenschap inmiddels heel veel weet over het menselijk lichaam is er nog heel veel meer waar we nog geen idee van hebben.

Noten maken nog geen muziek
De wetenschap heeft grote moeite de meest simpele principes van voeding wetenschappelijk te bewijzen. Dat komt omdat voeding zoveel meer is dan de som der delen — de afzonderlijke chemische stofjes.
Al deze stofjes werken synergetisch samen en hebben allemaal invloed op elkaar. Vergelijk het met een symfonie van Mozart: je hebt de verschillende instrumenten met elk hun eigen klank, de partituren bestaande uit losse noten en nog wat van die dingen.
Als alles goed samenwerkt wordt het prettig om naar te luisteren en kan het je zelfs in vervoering brengen. Anders gezegd één noot maakt nog geen symfonie. Verre van zelfs. Dat begrijpt iedereen.

Je lichaam weet wel beter
En zo is het ook met voeding.
Eén stofje dat een biochemicus uit een plant heeft weten te isoleren en na te maken, is natuurlijk niet hetzelfde als het veel complexere origineel, laat staan de hele plant. Logisch toch? Helaas doet de marketing van de voedingsindustrie en wetenschap ons geloven dat het exact hetzelfde is.
Je lichaam weet wel beter!

Jouw lichaam is als een hele precieze machine die tot ongelofelijke prestaties in staat is, maar dan moet het wel de juiste stoffen in de juiste hoeveelheden binnenkrijgen. En naarmate het meer belast wordt, luistert het nog nauwer.
Net als een formule 1 race-auto. Daar gooi je ook geen gewone benzine in en smeerolie van de bouwmarkt. De motor zou het niet eens doen.

Je lichaam geeft niet snel op
In vergelijking hiermee is het bijzondere aan het menselijk lichaam dat het heel veel kan hebben voordat het opgeeft.
Dat toont enerzijds de kracht en anderzijds ook de zwakte aan.
Want als het opgeeft ben je meestal al te laat.Mensen die niet naar hun lichaam hebben leren luisteren zullen de signalen makkelijk negeren en zichzelf zo in de vernieling draaien. Het zit er niet meer in.

Maar terug naar ons voedsel
Je lichaam heeft dus die stoffen nodig maar als die niet meer voldoende in ons bvoedsel zitten, dan kun je je voorstellen dat dat voor problemen kan zorgen. En dat is precies wat er nu op steeds grotere schaal gebeurd.|Sinds de Tweede Wereldoorlog heeft de intensieve landbouw met behulp van kunstmest de productie van gewassen enorm op weten te voeren.
De opbrengsten per hectare zijn ongekend hoog. Maar tegen welke prijs?Door de intensivering van de landbouw is de grond uitgeput geraakt. Ik schrijf er graag een volgende keer uitgebreider over.
Veel spoorelementen en mineralen die alleen via planten in ons lichaam kunnen komen, zitten eenvoudig niet meer in de grond.
Het alsmaar opzwepen van de productie heeft ertoe geleid dat de opbrengst van onze gewassen weliswaar in kwantiteit enorm is toegenomen, maar in voedingskwaliteit navenant achteruit is gegaan.

Voedsel voor transport
Ook gebruikt men ten behoeve van transport en opslag technieken om groenten en fruit langer houdbaar te maken.
Zo worden bijvoorbeeld bananen onrijp geplukt, in grote magazijnen gekoeld bewaard en pas bij het ontvangen van een order kunstmatig gerijpt. Hierdoor gaan veel waardevolle voedingsstoffen verloren in vergelijking met bananen die aan de bomen zijn gerijpt.

Meer vulling dan voeding
Dit alles heeft ertoe geleid dat de distributie van voedsel over de jaren enorm is verbeterd en in Westerse landen iedereen de beschikking heeft gekregen over betaalbare groenten en fruit.
Waar we vijftig jaar geleden alleen maar gewassen van het seizoen aten, heeft de consument van nu het hele jaar door toegang tot elk denkbare groente of fruit van deze wereld. Zo lijkt het oppervlakkig gezien dat we een enorme vooruitgang in welvaart hebben geboekt, maar schijn bedriegt. Weliswaar kan iedereen tegenwoordig voor weinig mooie perfect uitziende groente en fruit kopen, veel van waarde zit er helaas niet in. Het is allemaal meer vulling dan voeding.

Geigy, een farmaceutisch bedrijf uit Zwitserland, heeft in 1985, 1996 en 2002 onderzoek gedaan naar de voedingswaarden van groenten en fruit. Hieruit bleek dat deze dramatisch zijn afgenomen. Bedenk dat we inmiddels alweer 16 jaar verder zijn ….

Industriële keuken
Ook de voedselverwerkende industrie heeft zijn steentje aan de verarming bijgedragen. Aangemoedigd door de consument die geen tijd, zin en/of kunde meer heeft om zijn eigen eten te bereiden, heeft de industrie een keur aan kant-en-klaar maaltijden en halffabrikaten ontwikkeld. Immers het gemak dient de mens, niet waar?
Wat de consument zich niet realiseert is dat het industrieel bereiden van voedsel in het niets lijkt op het bereiden in een gewone keuken thuis.
Om te beginnen gebeurt het bij veel hogere temperaturen en onder veel hogere druk dan je thuis gewend bent, met als gevolg dat de toch al niet hoge voedingswaarde nog verder achteruit gaat.
En als gevolg van deze hoge temperaturen en druk ontstaan er allemaal complicaties die bestreden moeten worden met wat men voedingstechnologieën noemt. Andersgezegd, allerlei exotische chemicaliën worden toegevoegd om het productieproces efficiënt — en dus goedkoop, te houden én om de smakeloze en grauw uitziende eindproducten overtuigend op te peppen zodanig dat de consument het idee heeft iets te eten dat vergelijkbaar is met wat hij zelf in de keuken had kunnen klaarmaken.

In het streven naar winstmaximalisatie worden er allerlei zeer goedkoop te produceren synthetische ingrediënten toegevoegd ter vervanging van de veel duurdere natuurlijke ingrediënten, waarvan het gebruik bovendien minder leidt tot complicaties in het productieproces.

Heel handig voor de producent, maar wat de consument eraan heeft, blijft een gewetensvraag. In het gunstigste geval kan het lichaam er niets mee, in het ongunstigste geval is het ronduit schadelijk. In alle gevallen draagt het geheel niets bij aan de voedingskwaliteit van het gebodene, integendeel.

In het kort: de consument wordt volledig voor de gek gehouden.

Labels van misleiding
Helaas hoeven een groot deel van deze ingrediënten niet vermeld te worden op de verpakking. Dat is wettelijk zo geregeld.
De industrie heeft daar natuurlijk heel erg zijn best voor gedaan en de wetgever overtuigd dat deze chemicaliën geen enkel kwaad kunnen voor de volksgezondheid. Ook al heeft men geen idee welke effecten al deze stofjes op elkaar hebben en wat de gevolgen op de langer termijn zullen zijn.

Vooruitgang is achteruitgang
Samengevat zijn er verscheidende oorzaken aan te wijzen die deze achteruitgang in de hand werken:

• Het gebruik van kunstmest waardoor akkergronden uitgeput geraken.
• Planten moeten sneller groeien zodat men vaker kan oogsten.
• Langdurige opslag en transport van groenten en fruit, waardoor waardevolle voedingsstoffen verloren gaan.
• Het industrieel verwerken van voedsel tot halffabrikaten en kant-en-klaar maaltijden, waardoor er nog meer waarde verloren gaat.
• Het gebruik van zogenaamde production agents, synthetische stoffen die als doel hebben de industriële verwerking van voedsel te optimaliseren.
• Het vervangen van natuurlijke ingrediënten door synthetische ingrediënten en additieven brengt als laatste de voedingswaarde tot een absoluut minimum.

Een lang stuk ik realiseer het mij.
En je bent nog niet dichter bij de oplossing.
Zomaar stellen dat supplementen niet nodig zijn, zoals het Voedingscentrum luchtigjes stelt, is een onterechte conclusie.
Daarover in deel 2.