100 dagen Soulo: levensverhaal geraakt moeilijk tot in woonzorgcentra
--
De voorbije maanden probeerden vijfentwintig woonzorgcentra onze levensverhaaldienst uit tijdens een pilootproject. Dat ging jammer genoeg niet zo goed als ik verwachtte. Véel minder goed zelfs.
Ik vergelijk het met een bedevaart te voet naar Santiago de Compostella samen met oma en opa. Het doel is mooi maar de weg is lang. Heel lang. Gelukkig vertellen oma en opa onderweg mooie verhalen.
Deze post is een overzicht van de resultaten tot nog toe, waarom het niet goed liep, en hoe ik dat plan te verbeteren.
Momenteel zijn we iets voorbij Scherpenheuvel.
Woonzorgcentra krijgen levensverhalen moeilijk op hun agenda
Het merendeel van de deelnemende teams geraken heel moeilijk gestart.
De cijfers zijn pijnlijk.
- Slechts drie van de vijfentwintig deelnemende teams is goed begonnen. Ze verzamelden ten minste dertig verhalen van bewoners in hun woonzorgcentrum.
- Het gemiddeld woonzorgcentrum gebruikte de toepassing maar zestien keer in de voorbije vier maanden. Dat is één keer per week.
Auwch!
De motivatie van de teams was initieel nochtans groot. Veel woonzorgcentra wouden heel graag bij het selecte clubje van de vijfentwintig eerste gebruikers zijn.
Wij zijn momenteel actief op zoek naar hulpmiddelen om het levensverhaal van de bewoner meer te doen leven in ons WZC. Soulo lijkt ons de ideale manier.
– Ergotherapeut van een woonzorgcentrum in WevelgemWij zijn erg enthousiast na het bekijken van de website. Soulo lijkt tegemoet te komen aan een nood waar wij mee geconfronteerd worden. Volgens ons kan het de verbinding tussen bewoners en medewerkers vergroten, wat beide partijen alleen maar ten goede kan komen!
– Campusverantwoordelijke zorg in een woonzorgcentrum in Ieper
Nu, zowat vier maanden later, is het overgrote deel van de woonzorgcentra nog steeds niet goed gestart, ondanks hun goede intenties. Ik interviewde het gros van deze woonzorgcentra om te leren wat hen tegenhield.
Personeelstekort in de zorgsector
Er is te weinig tijd. Teams geven aan dat het zorgschema zo vol is dat ze er niet in slagen om de achtergrondverhalen van bewoners op een structurele manier te verzamelen. Niet dat ze niet willen. De personeelsleden waar ik mee sprak zijn doorgaans heel enthousiast en vol goede intenties. Ze komen er gewoon niet aan toe.
Dat is geen nieuw probleem. Een groot deel van de deelnemende woonzorgcentra vertelde bij de start van het pilootproject al dat ze vroeger op eigen houtje probeerden levensverhalen te verzamelen in boeken, en dat ze hier telkens in faalden. In hun aanpak lag al het werk bij het team zelf, en dat vroeg meer tijd dan ze konden investeren.
Hoe belangrijk we het ook vinden dat medewerkers het levensverhaal van de bewoner kennen, in de praktijk komt dit vaak op de achtergrond door de werkdruk. Ik hoop dan ook met Soulo een antwoord te kunnen bieden op deze nood.
– Stafmedewerker zorg in een woonzorgcentrum in Kortrijk
Net daarom is het basisopzet van Soulo om het grote deel van het werk bij families te leggen, en om dit niet als werk te laten voelen maar als een leuke activiteit. Jammer genoeg betrokken in het proefproject niet veel woonzorgcentra familieleden. De vijfentwintig deelnemende woonzorgcentra nodigden in totaal slechts eenendertig familieleden uit. Da’s jammer, want het is net een heel mooie activiteit om samen met je familie herinneringen op te halen.
Met de feestdagen deed ik dat zelf nog eens met mijn neefje en nichtje.
Wat een leuke namiddag.
Het is heel fijn om als familie de verhalen van onze (over)grootouders vast te leggen voor het nageslacht.
Uit de bevragingen van de teams in de deelnemende woonzorgcentra bleek echter dat het moeilijk is voor hen om familieleden te bij Soulo te betrekken.
Afstand tussen personeel in woonzorgcentrum en familieleden
De personeelsleden in de woonzorgcentra die Soulo trekken, zijn meestal ergotherapeuten en animatoren. Veel familieleden komen echter pas ‘s avonds op bezoek, wanneer animatoren en ergotherapeuten naar huis zijn. De kans op contact tussen deze ‘Soulo-ambassadeurs’ en de familieleden is dus bijzonder klein.
We moesten op zoek naar andere manieren om familie van bewoners te bereiken.
- We maakten flyers over Soulo om achter te laten in de kamer van bewoners en een poster om op te hangen op een centrale plaats, of om op te nemen in het krantje van het woonzorgcentrum. Dit bleek maar beperkt resultaat te hebben.
- We zorgden ervoor dat je als woonzorgcentrum ook makkelijk familieleden kan uitnodigen via mail. Daarnaast kan je families een gepersonaliseerde uitnodiging meegeven met een registratiecode voor Soulo. In deze video zie je hoe dat werkt.
- We maakten een overzichtspresentatie die het voor de woonzorgcentra makkelijk maakt om Soulo aan het hele team voor te stellen, niet enkel de ergotherapeuten en animatoren die tot nog toe veelal onze enige ‘in house’-ambassadeurs zijn. Zo kunnen ook zorgverleners Soulo voorstellen aan familie.
Om familieleden persoonlijk te bereiken stelt een deelnemend woonzorgcentrum binnenkort Soulo ook voor op een familieavond. Ik ben heel benieuwd of dat wél goed werkt om families mee aan boord te krijgen.
Te weinig redenen voor personeel om Soulo te gebruiken
Levensverhalen verzamelen is slechts een eerste stap. Het uiteindelijke doel is dat personeel aanknopingspunten heeft om het welbevinden van bewoners te vergroten.
- Bewoners aanspreken zoals ze dat graag hebben.
- Samen leuke babbels hebben.
- Activiteiten aanreiken die aansluiten bij hun interesses.
Bewoners als mensen als jij en ik benaderen, quoi.
Tot nog toe inspireert Soulo het personeel echter niet genoeg om de website open te doen om het achtergrondverhaal van bewoners te leren kennen. Het gemiddelde woonzorgcentrum meldde zich slechts één keer per week aan in Soulo.
Net omdat ik zelf zag dat de agenda van het personeel overvol zit, kunnen we niet verwachten dat personeelsleden zelf op hun smartphone of tablet de verhalen gaan opzoeken wanneer ze de kamer van een bewoner binnenstappen. Neen, de verhalen moeten tot bij hen komen op het juiste moment en op de juiste plek, zodat ze er meteen mee aan de slag kunnen. Het is dus aan ons om hen redenen te geven om in te loggen.
Nu is het met Soulo al makkelijk om de verhalen af te printen, zodat personeel ze kan ophangen in de kamer van de bewoner, of kan opnemen in het papieren zorgdossier.
Daarnaast is er sinds kort ‘Verhalen van de week’. Dat is een wekelijkse email voor woonzorgcentra met telkens enkele andere verhalen van bewoners. Deze kunnen ze naar elkaar sturen of makkelijk afdrukken en ophangen.
Maar er is nog heel wat ruimte voor innovatie.
Enkele woonzorgcentra gaven alvast aan dat ze Soulo graag zouden koppelen aan de bestaande zorgdossiers in softwarepakketten als Geracc. Dat onderzoek ik verder.
Daarnaast zijn er veel mogelijkheden met de bestaande toestellen in de woonzorgcentra. De televisies die op veel plekken staan, de computers en tablets waarop het personeel zorgdossiers bijhoudt, de persoonlijke gsm’s van het personeel,… Deze bieden heel wat kansen om de verhalen van bewoners tot bij personeel te brengen.
Hier is nog veel werk voor de boeg.
Huidige inkomsten: nul euro
Er is nog veel werk en al meer dan een jaar werk ik bijna fulltime aan Soulo. Tot op vandaag verdiende ik er nog geen enkele euro mee. Niks, nada, nougatbollen. Da’s niet haalbaar als ik hier op lange termijn aan wil blijven werken.
De reden ligt vermoedelijk grotendeels bij het nogal onconventioneel inkomstenmodel.
Het basisidee is dat elke bewoner van een woonzorgcentrum persoonsgerichte zorg verdient. Het is een basisrecht. Soulo is daarom gratis voor alle woonzorgcentra en voor deelnemende families. Enkel families die meer dan tien verhalen verzamelen, betalen voor Soulo.
Dit model rekent er op dat er veel woonzorgcentra zijn, dat deze woonzorgcentra veel families uitnodigen, en dat een deel van die families betaalt. De vijfentwintig woonzorgcentra nodigden in totaal nog maar eenendertig familieleden uit, en daarvan betaalde nog niemand.
Niet goed.
Niet goed voor mijn bankrekening en niet goed voor het voortbestaan van Soulo.
Om hier zo intensief aan te kunnen blijven werken zouden er maandelijks zeker honderd families moeten betalen. Afgaande op de huidige data lijkt dit niet te zullen gebeuren.
Hier moet dringend iets veranderen. Geld is zeker niet mijn drijfveer voor Soulo, maar ik moet realistisch blijven. Zonder werkend inkomstenmodel is de toekomst van Soulo heel onzeker.
Gemotiveerd door levensverhalen
Er is ook goed nieuws. Enkele woonzorgcentra startten wel heel goed. Ze vonden wel manieren om families te betrekken, om levensverhalen van bewoners te verzamelen en er mee aan de slag te gaan.
Ik leerde de voorbije maanden veel uit hun gebruik, en maakte zowel de Soulo-tool als de documentatie en begeleiding op basis daarvan veel beter. Woonzorgcentra die nu beginnen nemen een veel betere start.
Ik ben het meest gemotiveerd door de vele mooie verhalen van bewoners. Het is een voorrecht om mee te kunnen kijken naar de levenslopen van mensen die hier al meer dan dubbel zo lang als ikzelf rondlopen. Wat hebben sommige mensen toch allemaal al meegemaakt? En hoe positief blijven ze nu nog steeds in het leven staan, ondanks de soms hevige tegenslagen? Ik ben daar regelmatig niet goed van.
Die verhalen van oudere generaties mogen niet verloren gaan.
Soulo bleek ook heel waardevol voor families. Met mijn eigen familie verzamelde ik veel verhalen over het leven van mijn overleden opa Roland. Hij stierf enkele dagen voor mijn stage van een maand in een woonzorgcentrum. Zijn levensloop is heel tegenwoordig in Soulo. De gebruikers leren aan de hand van zijn verhalen Soulo kennen.
Door dit project leerde ik mijn opa veel beter kennen, en versterkte ook de band met mijn oma.
Ik hoop dat andere families hier evenveel warmte uit kunnen halen.
Sinds kort is er trouwens een Facebookpagina waarop verhalen van bewoners centraal staan. Nu staat er alvast het verhaal van mijn opa Roland en binnenkort komen er verhalen bij van echte gebruikers van Soulo.
Verwacht bijvoorbeeld het verhaal van Leon (73), die in woonzorgcentrum Sint-Camillus in Wevelgem verblijft. Leon is heel vaardig met computer en internet, scande zelf zijn foto’s in en deelde de verhalen via Facebook Messenger met de hoofdanimator. Nu helpt hij andere bewoners ook om hun verhalen te digitaliseren.
En dat door de programmeercode die ik aan het schrijven ben.
Da’s mooi hé.
Like de Facebookpagina van Soulo om mee te genieten van de levensloop van Leon en vele andere bewoners.
Verder leren met woonzorgcentra
Het enthousiasme van personeelsleden is een andere reden waarom ik nog steeds verderga met Soulo. Enkelen vertelden tijdens de bevraging dat ze verrast waren door de rijkheid van verhalen die ze ontdekten. En hoe hun band met de bewoners nu sterker is. Dit geeft me moed om samen met hen uit te zoeken hoe we dit kunnen doen lukken.
Binnenkort zet ik bijvoorbeeld een workshop op poten met de deelnemende woonzorgcentra om van elkaar te kunnen leren. Wat is belangrijk om goed te starten, en op welke manier maken we het levensverhaal een gewoonte? Ondertussen voorzag ik alvast heel wat ondersteunend materiaal gebaseerd op wat ik uit individuele gesprekken met hen leerde.
Eén woonzorgcentrum steekt er met kop en schouders bovenuit. Een team in Deurne maakte profielen aan voor al hun 69 bewoners, verzamelde 266 verhalen, en nodigde 21 familieleden uit. Da’s een goede start.
Ik ga binnenkort bij hen langs met mijn camera om hun succesformule met anderen te kunnen delen.
Voorlopig geen lancering
Ik dacht Soulo open te stellen voor alle Nederlandstalige woonzorgcentra op 17 maart, tijdens de Dag van de Zorg. Daar stap ik nu van af. De resultaten van het pilootproject waren veel te slecht om extra woonzorgcentra te laten starten.
Eerst moet de dienst echt nuttig zijn voor een groot deel van de woonzorgcentra van het proefproject en moet ik zicht hebben op inkomsten. Pas daarna kan ik meer mensen uitnodigen.
Maar hoe lang blijf ik gaan? Wanneer moet ik stoppen? Wanneer wordt vastberadenheid irrationeel?
Indien Soulo tegen de zomer niet genoeg bijdraagt, dan schroef ik mijn engagement terug. De dienst blijft wel beschikbaar voor alle deelnemende woonzorgcentra.
De komende maanden ga ik dus stevig door met mijn bedevaart. Stap voor stap met oma en opa richting Santiago de Compostela. Apostel Jakobus, here we come!
Ik geef nog niet op, ondanks de slechte start van het merendeel van de woonzorgcentra. Dit is te belangrijk. Persoonsgerichte zorg moet een basisrecht zijn, en het verhaal van bewoners centraal zetten een evidentie.
Daar blijf ik op hameren.
Wil jij Soulo gebruiken met jouw woonzorgcentrum of familie?
Schrijf je in op de nieuwsbrief.
