Συνέντευξη με τον τραγουδοποιό Σπύρο Μπουλή

Η μουσική είναι επικοινωνία

Ο Σπύρος Μπουλής γεννήθηκε στην Αθήνα, είναι νέος τραγουδοποιός και ξεκίνησε να ασχολείται με τη μουσική από την εφηβεία του. Σπουδάζει φωνητική και θεωρητικά στο Εθνικό Ωδείο, ενώ παράλληλα είναι φοιτητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στο τμήμα Κοινωνιολογίας. Μας παραχώρησε μία σύντομη αλλά περιεκτική συνέντευξη για το χώρο της μουσικής και τη θέση της στη ζωή του.

Πως ξεκίνησε για πρώτη φορά η ενασχόλησή σου με τη μουσική;

Αυτό που λέμε ότι κάνω κάπως επαγγελματικά, γιατί από τη μουσική και τη τέχνη βιοπορίζεσαι δύσκολα, συμβαίνει τα τελευταία χρόνια. Αναπάντεχα ξεκίνησε όλο αυτό. Μέχρι το γυμνάσιο ήμουν ένα παιδί που ήθελε μόνο να παίζει, δεν είχα ιδέα από μουσική. Είχα βέβαια από μικρός μία καλλιτεχνική κλίση. Άκουγα πολλή μουσική αλλά δεν είχα ασχοληθεί πρακτικά εγώ. Κάπου εκεί στο γυμνάσιο μου ήρθε η διάθεση να ασχοληθώ με τη κιθάρα. Ξεκίνησα να μαθαίνω μόνος μου κιθάρα και κάποια τραγούδια στο σπίτι μου. Σιγά, σιγά άρχισα να βλέπω ότι έχει ένα αντίκρισμα όλο αυτό. Και ο περίγυρός μου με ενθάρρυνε να το συνεχίσω. Είχα τη στήριξη των γονιών μου. Ο πατέρας μου είναι συλλέκτης μουσικών οργάνων τα οποία τα διαχειρίζομαι εγώ πλέον, τα έχω πάρει και ασχολούμαι με αυτά. Υπήρξε πολλή σημαντική η στιγμή που αποφάσισα να συνεργαστώ και με άλλους μουσικούς. Όταν ξεπέρασα το στάδιο του «παίζω μόνος μου». Συνεργάστηκα για πρώτη φορά με φυσαρμόνικα, με ένα όργανο που έκανε μελωδίες και εγώ συνόδευα.

Είχες ποτέ δική σου μπάντα ή συγκρότημα;

Είχα, αλλά όχι τόσο τυπικά με όνομα κλπ. Απλά βρισκόμασταν φίλοι που είχαμε αγάπη για τη μουσική και κάποια κοινά ακούσματα και βγάζαμε έναν ήχο που λέμε.

Τώρα υφίσταται κάποιο μουσικό σχήμα στο οποίο είσαι μέσα ή είσαι μόνος σου — solo;

Φτιάχνουμε σχήματα με φίλους μουσικούς. Δεν υπάρχει κάτι με την έννοια της μπάντας και του ονόματος και του να πορευτούμε μαζί. Πορευόμαστε μαζί σαν συνδημιουργοί ή σαν μουσικοί.

Ποια είναι η σχέση σου τη σχολή που έχεις βγάλει στο Πάντειο;

Εγώ ήρθε στο Πάντειο από μία άλλη σχολή με 10%. Έφυγα από την πρώτη μου σχολή. Είχα περάσει θεατρικών σπουδών. Ήταν πάλι κάτι γύρω από την τέχνη.

Πως προτίμησες να αφήσεις κάτι πιο καλλιτεχνικό για μία σχολή που δεν έχει καμία σχέση με την τέχνη;

Δεν έχω κανένα παράπονο από την παλιά σχολή. Ήταν δημιουργική και έκανα πολλές γνωριμίες. Αλλά είχα και μία τάση να ασχοληθώ με κοινωνικά και φιλοσοφικά ζητήματα. Με αφορούν αυτά τα πράγματα. Οπότε και η τωρινή σχολή μου αρέσει πολύ, είναι ωραία και με βολεύει που είμαι και κοντά κάτι που με έχει ευνοήσει.

Είσαι και μέλος της χορωδίας του Παντείου έτσι δεν είναι;

Ναι. Αξιόλογοι άνθρωποι και εκεί πέρα. Η αλήθεια είναι ότι αποστασιοποιήθηκα πολύ τον τελευταίο καιρό λόγω υποχρεώσεων. Ήξερα άτομα από πριν, όπως τον μαέστρο τον Γιάννη τον Βρυζάκη. Εκπληκτικός ο μαέστρος και στον συντονισμό και σαν μουσικός με ακαδημαϊκή κιόλας γνώση της μουσικής.

Ποιες είναι οι μουσικές σου επιρροές;

Δεν έχει να κάνει με το να φαίνεσαι ψαγμένος αλλά με το τι σε εκφράζει, τι αντίκτυπο έχει αυτό που ακούς μέσα σου. Για να βάζεις κάτι να το ακούς συνέχεια σημαίνει πως σου αφήνει μία αίσθηση που σου αρέσει. Οι επιρροές που είχα ήταν διάφορες. Ξεκινώντας από το σπίτι, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο. Εγώ είμαι μεγάλος θαυμαστής της ελληνικής rock. Ξεκίνησα από μωρό να ακούω Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Αργότερα, έψαξα πολύ τη λαϊκή μουσική και το ρεμπέτικο που είναι άλλο μεγάλο κεφάλαιο. Νομίζω ότι, ό,τι είναι ποιοτικό φαίνεται, θα είναι και διαχρονικό. Κάτι ποιοτικό θα προκαλέσει την ίδια συγκίνηση όποτε και να το ακούσεις.

Οπότε γενικά είσαι του ελληνικού ρεπερτορίου περισσότερο παρά του ξένου;

Σε αυτά που τραγουδάω, ναι. Αλλά έχω και ακούσματα ξένης μουσικής, αλλά πιο παλιά. Μου αρέσουν ας πούμε πολύ οι Doors και οι Deep Purple.

Πότε έφτασες στο σημείο να καταλήξεις στο τι θέλεις να τραγουδάς περισσότερο;

Δεν έβαλα ποτέ χρονοδιάγραμμα να πω ότι «από εδώ και πέρα θα τραγουδά αυτό». Πάντα το ψάχνω . όταν ξεκίνησα να γράφω τα δικά μου τραγούδια είχα κάποιο κόλλημα, κάποιο κόμπλεξ να μην μοιάζουν με κάποιο που ήδη υπάρχει. Στη πορεία συνειδητοποίησα ότι στη μουσική, και πουθενά , δεν υπάρχει παρθενογένεση. Όταν κατάφερα να βρω την ισορροπία που χρειαζόμουν με τα δικά μου τραγούδια, τα τελευταία δύο χρόνια έχει συμβεί αυτό, άρχισαν όλα να αποκτούν ένα άλλο ενδιαφέρον. Πέρα από το τραγουδιστικό, άρχισα να δημιουργώ κάτι. Ο καλλιτέχνης πρέπει να αφήνεται στις σκέψεις του και στη δημιουργία του.

Με τη στιχουργική τι σχέση έχεις;

Εγώ κυρίως μελοποιώ τραγούδια. Ασχολούμαι τη μελωδία την οποία και φτιάχνω και μετά τραγουδώ. Όσο για τη στιχουργική, να σου πω την αλήθεια εμπιστεύομαι περισσότερο φίλους μου. Το να φτιάξεις στίχο προϋποθέτει μία ειδική μεταχείριση του λόγου. Το μεγάλο ζήτημα είναι να πεις κάτι απλά και να μείνει. Εμείς παλεύουμε να βάλουμε μία περίτεχνη λέξη με την οποία μπορεί και να χαθεί η ουσία. Ο στίχος είναι ειδική τέχνη. Καλύτερα να εμπιστευόμαστε άλλους που το κατέχουν και να συνδημιουργήσουμε. Στόχος μου είναι να συνδημιουργώ. Δεν έχει νόημα να πορευόμαστε μόνοι μας. Αν μου βγει βέβαια κάτι από μέσα μου, ένα αίσθημα, θα το γράψω. Δεν είναι κάτι σταθερό αυτό. Έχω γράψει και δικά μου τραγούδια, εξάλλου, όπως είναι το «Ιστορία Εκδρομής».

Ποια είναι η έμπνευση που κρύβεται πίσω από αυτό το τραγούδι;

Δεν αφορά εμπειρία του παρελθόντος το τραγούδι αυτό για να σου πω την αλήθεια. Ίσως αφορά κάτι το οποίο θα ήθελα να ζήσω στο μέλλον, μία ιστορία εκδρομής που θα ήθελα να ζήσω στο μέλλον. Απλά έτυχε να προηγείται η σκέψη της. Το τραγούδι μπορεί να μας κάνει να σκεφτόμαστε και μπροστά και να σου δίνει έτσι έμπνευση.

Πέρα από τη κιθάρα με ποια άλλα μουσικά όργανα ενασχολείσαι ή θα ήθελες να ασχοληθείς να μάθεις;

Ζηλεύω όσους παίζουν ακορντεόν και πιάνο γιατί εγώ ασχολούμαι με έγχορδα κυρίως. Το κύριο όργανο που παίζω είναι η κιθάρα. Αλλά εγώ είμαι άνθρωπος λίγο ανήσυχος και δεν αρκούμαι μόνο σε αυτό. Με ενδιαφέρει να ασχοληθώ και με άλλα. Είμαι ο άνθρωπος που αν δει σε ένα σπίτι ένα μπουζουκάκι, μία κιθάρα θα πάει να ασχοληθεί.

Όργανα όπως το μπουζούκι ή το ακορντεόν έχουν ζήτηση ή πιστεύεις ότι περιθωριοποιούνται;

Βλέποντας και από το ωδείο που είμαι υπάρχει μία τάση προς το παλιό. Έχω παίξει και εγώ «παλιό» τραγούδι, ρεμπέτικο, με μπουζούκι και μπορώ να κρίνω. Το θέμα είναι όμως το παλιό να το προσεγγίζουμε με σεβασμό και με ματιά σύγχρονη σίγουρα αλλά να μην το εξαντλούμε και να μην πλατειάζουμε. Να είναι αυθεντικό. Αν γίνεται να εκφράζεται με νέα χροιά αλλά να παραμένει αυθεντικό και πιστό στις ρίζες του. Οι σύγχρονες διασκευές μπορεί να είναι τεχνικά σωστές αλλά να ξεφεύγουν από την αίγλη του παλιού. Όλα θέλουν έναν σεβασμό, μία έρευνα γιατί στη προκειμένη περίπτωση υπάρχει μια σημαντική προϊστορία. Ήταν σημαντικό για να μείνει μάλλον και οι λόγοι κρύβονται στην ιστορία του.

Εσύ τι μηνύματα θέλεις να περάσεις μέσα από τη μουσική σου;

Προσπαθώ, λόγω καιρών, να φτιάχνω τραγούδια που έχουν κοινωνικό περιεχόμενο. Έχω φτιάξει τραγούδια που δεν τα έχω εκδώσει. Έχω παίξει, βέβαια, κάποια από αυτά σε διάφορες συναυλίες αλληλεγγύης που έχω παρευρεθεί. Βέβαια, δεν είναι απαραίτητο πάντα να περνάμε μηνύματα κοινωνικά και μηνύματα αλλαγής. Και με ένα ερωτικό τραγούδι μπορείς να εκφράσεις μία αλλαγή, μία αίσθησή σου, κάτι διαφορετικό και όμορφο που αισθάνεσαι και να είναι εξίσου σημαντικό. Το «Έλα» που έχω τραγουδήσει είναι μία τέτοια περίπτωση τραγουδιού. Οι στίχοι είναι της Στέλλας Χριστομόγλου, μίας νεαρής εξαιρετικής στιχουργού οι οποίοι και βγήκαν αμέσως, μέσα σε μία ώρα.

Για εσένα τι θα μπορούσε να υπάρξει καταλυτική πηγή έμπνευσης για να γράψεις ένα τραγούδι;

Μια εικόνα, μία συζήτηση, οτιδήποτε, τα πάντα! Αρκεί να με αγγίζει, έχει μεγάλη σημασία αυτό. Κάτι που μπήκε στο μυαλό σου και δεν λέει να φύγει από αυτό. Κάτι που σε ταλαιπωρεί λίγο, να σε προβληματίζει ώστε να βγει καθαρό μετά.

Θα μπορούσες να πεις ότι το τραγούδι είναι ένα είδος λύτρωσης για εσένα;

Να σου πω την αλήθεια…ναι! Μου αρέσει πάρα πολύ να τραγουδάω μαζί με φίλους μου σε παρέες. Νιώθω πως χτίζω γέφυρες επικοινωνίας, είναι κάτι σαν μυσταγωγία. Στα live που παίζω, βασικό μου μέλημα αποτελεί να είναι συμμετοχικό το τραγούδι.

Είναι στα σχέδιά σου το να κυκλοφορήσεις κάποια δισκογραφική δουλειά;

Είναι στα σχέδια κάθε μουσικού κάτι τέτοιο. Οι δυσκολίες είναι αντικειμενικές, τις ξέρουμε όλοι. Είναι δύσκολοι οι καιροί. Σαν πρώτο βήμα είναι τα live. Το «ζωντανό», αν αρέσει, πάει από στόμα σε στόμα. Παίζει ρόλο η προσέλευση του κόσμου.

Που έχεις παίξει ζωντανά μέχρι τώρα;

Σε διάφορα. Από κουτούκια μέχρι κινηματογράφους. Από τις πιο ωραίες μου εμπειρίες ήταν όταν έπαιζα στον μαγικό αυλό. Ο μαγικός αυλός ήταν το ιστορικό στέκι του Μάνου Χατζηδάκη, βρίσκεται στο Παγκράτι. Περνούσαν διάφοροι και αξιολογότατοι άνθρωποι από εκεί. Χαιρόμουν που ήμουν μέλος εκείνης της οικογένειας και έπαιζα και εγώ. Ήταν μία πολλή καλή εμπειρία για εμένα. Από εκεί και πέρα είμαι στο «κυνήγι». Κλείνουμε διάφορους χώρους. Ωραίος χώρος είναι και το «Μπαράκι της Διδότου» που έχω παίξει στα Εξάρχεια. Μου αρέσει πάρα πολύ η διαδικασία του live και θέλω να ευχαριστήσω όλους αυτούς του μουσικούς που με έχουν συντροφεύσει όλο αυτό τον καιρό. Υπήρξαν όλοι αξιόλογοι και δεν θα μπορούσα να κάνω τίποτα εάν δεν υπήρχαν εκείνοι.

Σε ποια μαγαζιά έχεις βάλει στόχο κάποια στιγμή να τραγουδήσεις ζωντανά;

Ως Νεοκοσμίτης έχω ως πρότυπο τον Σταυρό του Νότου. Πέρα του ότι είμαι γείτονας, το θέλω γιατί είναι μεγάλη σκηνή και έχουν περάσει μεγάλα ονόματα. Αλλά είναι μακρινό όνειρο. Για την ώρα μένει όνειρο.

Με ποιους καλλιτέχνες θα ήθελες να συνεργαστείς στο μέλλον.

Μακρινό όνειρο είναι να συνεργαστώ με ένα πολύ μεγάλο όνομα από τα ακούσματά μου όπως είναι ο Παπακωνσταντίνου ή η Αλεξίου. Αλλά νομίζω έχει άλλη χάρη το να συνεργάζεσαι και να συμπορεύεσαι με ανθρώπους που είναι κλίμακα με εμένα. Νέοι άνθρωποι να κάνουμε μαζί ένα βήμα. Και μιας που λέμε για νέους ανθρώπους, θα ήθελα να συνεργαστώ με τη Ναταλία Ρουτσολιά. Οι αντιθέσεις στις φωνές βγάζουν το αποτέλεσμα το πρέπον, το ωραίο. Καλό είναι να συνεργάζεσαι και με πιο έμπειρους αλλά δεν είναι πάντα εφικτό. Όπως και να έχει, είναι πολλή σημαντική η επικοινωνία μεταξύ μουσικών.

Για τον ανταγωνισμό στον χώρο σου τι έχεις να πεις;

Υπάρχει φυσικά, αλλά θέλω να τον παραμερίσω.

Θα σκεφτόσουν να διδάξει σε ωδείο;

Βέβαια! Δεν ξέρω αν είμαι κατάλληλος να διδάξω εγώ προσωπικά. Θα το προσπαθήσω όμως. Όταν με το καλό πάρω το πτυχίο μου από το Εθνικό Ωδείο. Δεν είναι μακρινό. Πάνω από όλα σε μία σχέση δασκάλου και μαθητή είναι η εμπιστοσύνη και η μεταδοτικότητα. Στο Εθνικό Ωδείο το έχουμε αυτό και θέλω να ευχαριστήσω, ιδιαίτερα, τη δασκάλα μου στο τραγούδι την Εύη Μάζη. Τα θεωρητικά είναι επίσης πολύ σημαντικά και χρήσιμα και αφού τα μάθεις έχεις μία άλλη αντιμετώπιση απέναντι στη τέχνη σου. Εμένα μου πήρε καιρό να τα ισορροπήσω γιατί είμαι πιο πρακτικός μουσικός. Όταν όμως άρχισα να ασχολούμαι και με το θεωρητικό, τότε αποκαλύφθηκε ένα νέος κόσμος μπροστά μου τον οποίο και ανακαλύπτω ακόμα. Κουράζει, αλλά επειδή ασχολούμαι και με την τραγουδοποιΐα η αρμονία με έχει βοηθήσει πάρα πολύ.

Θα είχες να προτείνεις διορθώσεις στον τρόπο λειτουργίας των ωδείων στην Ελλάδα;

Τα ωδεία κάνουν αξιόλογη δουλειά, και το δικό μου και όλα. Σαν όνειρο, λόγω του ότι αγαπώ τόσο το λαϊκό τραγούδι, είναι να πλησιάσουν το παλιό και λαϊκό όργανο. Υπάρχει μία τάση προς το κλασσικό στα ωδεία. Αποτελούν σίγουρα τη βάση και είναι μεγάλοι δάσκαλοι οι κλασσικοί συνθέτες αλλά είναι καλό να γίνει μία προσπάθεια προσέγγισης και ενός ελληνικού ρεπερτορίου. Να είναι κάτι συνολικό αυτή η προσπάθεια και όχι μεμονωμένα για έναν σπουδαστή. Επίσης, θα πρέπει να εξωτερικεύουν την δουλειά των σπουδαστών προς τα έξω, να τη βλέπει και ο κόσμος. Να μην μένει η σκληρή δουλειά των σπουδαστών μόνο στις αίθουσες και στις παρτιτούρες. Παροτρύνεις τον κόσμο να ασχοληθεί και με τη μουσική.

Δεν είναι μία αληθινή απελευθέρωση η ενασχόληση με τη μουσική;

Βέβαια! Και αυτό που είναι επίσης πολύ όμορφο είναι ότι ενώ ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να φέρει από μόνος του την αλλαγή, μπορεί να αλλάξει συνειδήσεις. Το κλειδί εδώ είναι πάλι η επικοινωνία.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες δυσκολίες που έρχεται να αντιμετωπίσει ένας μουσικός;

Σίγουρα δεν βιοπορίζεσαι από τη μουσική. Είναι δύσκολο, ειδικά για νέους ανθρώπους σαν και εμάς. Τα Live είναι καλά για όσο είσαι φοιτητής και όχι για να συντηρήσεις ένα σπίτι ή μία οικογένεια. Παράλληλα θέλει συνεχές ψάξιμο και αναζήτηση. Θέλει κίνηση, δεν πρέπει να κάθεσαι. Πρέπει να είσαι σε εγρήγορση. Τρέξιμο. Αλλά επειδή η τέχνη είναι κάθαρση, πολλές φορές προσπερνάμε αυτό το στείρο οικονομικό και επικεντρωνόμαστε στο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Ακόμα και αν δεν το ακολουθήσω καθαρά επαγγελματικά στη συνέχεια της ζωής μου, η μουσική θα μείνει στη ζωή μου. Είμαι ο άνθρωπος που όταν ξυπνάει ακούει μουσική. Δεν μου αρέσει η σιωπή. Είμαι και λάτρης του ραδιοφώνου εγώ.