Deneyim tasarımında renk kullanımı

Renkler objeleri ayırmamızda ve tarif etmemizdeki en büyük yardımcı elemanlardır. Renkler insanlarda duyguları harekete geçirir ve bu durum aslında renkleri nesnellikten çok, daha öznel bir konuma getirir. Fakat her ne kadar öznel olsada yapılan araştırmalara göre bazı renklerin uyandırdıkları his çoğu insanda aynıdır. Bu yazımızda renk teorilerini, renklerin psikolojik etkilerini ve bunu tasarımlarımızda nasıl kullanabileceğimizi inceleyeceğiz.

Photo by Robert Katzki on Unsplash

Renkler ve Teoriler

Birincil Renkler

Birincil renkler kırmızı, sarı ve mavidir. Renkler bu üç ana rengin karışımından elde edilir.

İkincil Renkler

Birincil renkler birbirleriyle karıştırıldığında, ikincil renkler ortaya çıkar.

Üçüncül Renkler

Birincil ve ikincil renklerin karışımından üçüncül renkler ortaya çıkar ve renk çemberini oluşturur.

Analog Renkler

Uyumlu bir renk armonisi elde etmenin bir yolu analog renk çemberinde yan yana dizili renkleri kullanmaktır. Analog renkler birbirine yakın olduğu için sakinleştirici bir his yaratır.

Tamamlayıcı Renkler

Renk çemberi üzerindeki zıt renklerin bir arada kullanımıyla oluşur. Kontrastı en üst seviyeye çıkarmak dikkat çekici ve heyecan verici bir etki yaratır. Fakat bu renkler kullanırken tasarımın uyumsuz olmamasına dikkat edilmelidir.

Üç Renk Armonisi

Üç renk armonisi; renk çemberinin etrafında eşit aralıklarla yerleştirilmiş üç rengin oluşturduğu armoniye denir. Bu rengi kullanırken ağırlıklı olarak bir tanesini kullanıp diğer ikisini daha az kullanmaya dikkat edilmelidir. Aksi takdirde kafa karıştırıcı bir armoni olabilir.

Monokromatik Renkler

Monokromatik renkler, tek bir rengin açık ve doygun tonlarından oluşur. Tasarımda daha uyumlu gözükür ve temiz, zarif bir etki yaratır. Bu renk armonisini kullanırken tasarımdaki en önemli unsurları vurgulamak zor olabilir.

Ton

Rengin beyaz ve siyah katılarak elde edilen değerleri vardır. Siyah katılarak elde edilen değerlere shades, beyaz katılarak elde edilen değerlere tint denir. Renklere gri katılarak elde edilen değerler ise tones olarak adlandırılır.

Doygunluk

Doygunluk rengin ışığı yeterince yansıtması ve parlaklığıyla ilgilidir. Renk en yüksek değerine ulaştığında ‘Doymuş Renk’ olarak adlandırılır. Yani aslında rengi en doğru gösteren zaman, rengin doymuş olduğu zamandır. Aynı şekilde değeri düştükçe rengin canlılığı ve parlaklığı azalır bu yüzden de bu renge ‘’Doymamış Renk’’ denir. Doygunluk azaldıkça renk giderek koyulaşır ve siyaha yaklaşır. Doygunluk sıfır olduğunda, renk siyahtır.

Rengin Sıcaklığı

Renk çemberinde yer alan renklerin bir kısmı güneşi ve sıcaklığı çağırıştırdığı için bu renklere sıcak renkler denir. Renk çemberindeki geriye kalan renkler ise insanlarda soğuğu çağırıştırdığı için bu renklere soğuk renkler denir.

Renkler ve Duygular

Renkler, algı biçimimize bağlı olarak tercihlerimizde büyük rol oynar. Renklerin bizi en çok etkilediği durum duygusal olarak tetiklediği durumlardır. Duygusal hareketlilik bilinç dışı bazı yönelimlere neden olur. Bu yönelimleri kullanabileceğimiz gibi bazılarını kullanırken de dikkatli olmamız gerekir.

Photo by Justin Lim on Unsplash

Kırmızı

• İştah açar.
• Aciliyet hissi ile ani karar alma dürtüsü yaratır.
• Hareket, heyecan ve tutku ile ilişkilidir.

Turuncu

• Özgürlük ve iyimserlikle ilişkilendirilir.
• Neşeyi ve pozitifliği artırır.
• Beynin mantık merkezini uyarır ve ilgi çekmeyi sağlar.
• Çok fazla kullanıldığında endişe duygusu yaratabilir.

Sarı

• Uyarıcı bir etkisi de vardır.
• Eğlence ve sevinçle ilişkilendirilir.
• Koyu tonları altınla anımsandığı için değerlilik ve eşsizsiz duygularını harekete geçirir.

Beyaz

• Saflık, temizlik ve güvenlik temaları ile ilişkilendirilir.
• Beyaz, renk eksikliğini veya doğallığı yansıtması için kullanılabilir.
• Beyaz kullanımı, temiz bir sayfa gibi görev gördüğünden yaratıcılık hissini ateşleyebilir.

Yeşil

• Sağlık, dinginlik ve doğa ile ilişkilendirilen bir renktir.
• Para, varlıklı insanlar ya da markalar ile de bağdaştırılmaktadır.
• Yeşil renk, beyinde ahenk ve uyum uyandırır. Vücut ve duygular arasındaki dengeyi sağlayarak kararlılığa yol açar.

Gri

• Pratikliği, zamansızlığı ve hayattaki dayanışmayı sembolize eder.
• Fazla kullanımı, hiçlik hissine yol açar.
• Gri renge sahip olmak hoş olsa da yaşlılıkta hissedilen ölüm ve depresyon ile ilgili duyguları çağrıştırabilir.

Mavi

• Huzur ve güvenilirlik ile ilişkilidir.
• İştahı dizginler ve üretkenliği artırır.
• Gençler mavi rengi, olgunlukla bağdaştırır.

Mor

• Asalet, bilgelik ve saygınlık ile ilişkilendirilen bir renktir.
• Beynin problem çözme alanını ve yaratıcılığı uyandırır.
• Yaratıcı, bilge ve hayal gücü kuvvetli bir markayı, servisi ya da ürünü temsil eder.

Siyah

• Otorite, güç, sağlamlık ve istikrar ile ilişkilendirilir.
• Sıklıkla zekanın sembolü olarak kullanılır.
• Çok fazla kullanımı, insanları bunaltabilir.

Renkler ve Cinsiyet

Renk tercihlerini etkileyen durumlar arasında cinsiyet de önemli bir sırada yer alır. Araştırmalara göre her iki cinsiyette en çok beğenilen renk maviyken, en az beğenilen renk turuncudur. Erkekler kadınlara göre daha cesur renkleri tercih ederken, kadınlar daha soft renkleri tercih etmektedir.

Cinsiyete göre en çok beğenilen renkler:

Cinsiyete göre kadın ve erkeklerin en çok tercih ettiği renkler grafiği.

Cinsiyete göre en az beğenilen renkler:

Cinsiyete göre kadın ve erkeklerin en az tercih ettiği renkler grafiği.

Renkler ve Kültür

İnsanların renklere karşı algısını etkileyen faktörlerden biride yaşadığı çevre, kültür faktörüdür. Tavırlar, davranışlar, örf ve adetler, düşünceler kültürü oluşturur ve kültür her bir toplumda farklılık gösterir. Bu yüzden renkler farklı coğrafya ve kültürlerde algısal farklılıklar göstermektedir.

Photo by Charisse Kenion on Unsplash

• Batı’da beyaz saflık ve huzurun rengidir.Bu yüzden gelinlikler genellikle beyazdır. Buna karşın beyaz Doğu kültürlerinde matem rengidir ve de ölümü sembolize etmektedir.
• Doğu toplumları için kutsal bir renk olan sarı, Batı toplumlarında eğlence ve mutluluğu sembolize etmektedir.

Photo by Sandy Millar on Unsplash

• Batı kültüründe kırmızı, dur veya tehlike anlamına gelebilir. Uzak Doğu’da, kırmızı, gönülden içten olmanın ve iyi şansın sembolüdür. Orta Doğu’da ateşin rengi olan kırmızı, cehennemin, şeytanlığın rengi olarak da sembolize edilmiştir.
• Yeşil renk tabiatta ağaçların ve bitkilerin sembolüdür. Yeşil renk aynı zamanda din, iman ve ebediyetin simgesidir. Doğanın en yaygın rengi olarak tazelik ve sükûnetin simgesidir.

Photo by Hulki Okan Tabak on Unsplash

• Mavi gökyüzü, su ve denizlerin, aynı zamanda sonsuzluk ve huzurun rengidir. Mavi Uzak Doğu kültüründe huzuru temsil ettiği gibi iyileşmeyi ve ölümsüzlüğü sembolize eder. Orta Doğu’da kötülükleri uzaklaştıran bir renk olduğuna inanılır. Nazar boncuğundaki etkin ve temel bir renk olan kobalt mavisinin nazara karşı bir anlam ve etkisi olduğuna inanılır.
• Siyah Batı kültürlerinde matem rengini sembolize ederken, aynı zamanda şıklık ve zarafetin rengi olarak da bilinmektedir. Buna karşın Orta Doğu ülkelerinde siyah, verimli toprağın ve yağmurla şişmiş bulutların rengine benzediği için bereketin simgesel rengidir.

Renkler ve UX/UI Tasarım

Renkleri kullanırken kontrast seçimi, parlaklık ve renk düzenini kullanıcı için en doğru şekilde ayarlamak önemlidir.

• Kontrast renkler kullanıcının ilgilisi belli bir öğe üzerine toplamakta kullanılabilir.
• Tamamlayıcı renkler göstermek isteğimiz alanın daha kolay okunmasını sağlayabilir.

Project page on Future Fabric

• Parlak renkler kullanarak kullanıcının duygularını harekete geçirebilir ve daha enerjik olmasını sağlanabilir.

Claara project by Panic Studio

• Vurgulamak istediğimiz öğeyi koyu renk, arka planı ise açık renk kullanarak kullanıcı için hedeflenen öğenin daha okunaklı olması sağlanabilir.
• Bilgi akışının fazla olduğu yerlerde kullanıcıyı yormamak için daha sakin ve doğal renkler tercih edilebilir.

Imprint page on Thobeck

60–30–10 Kuralı

60–30–10 Kuralı aslında ev dekorasyonunda iç mimarların kullandığı, bir alan için renk paleti oluşturmanıza yardımcı olan klasik bir dekor kuralıdır. Fakat tasarımın bir çok alanında kullanılabileceği gibi bu kural, UX/UI tasarımda da kullanılabilir.

Kural oldukça basittir. Oluşturulan bir alan için renk paletinin ;

%60'ının baskın renk, %30'unun ikincil renk, %10'unun ise üçüncül renk içermesi gerekmektedir.

Sonuç

Kullanıcılarda harekete geçirilmesi istenilen duygular en çok renkler sayesinde istenilen etkiyi yaratabilir. Kullandığımız renkler markaya karşı duygusal bir bakış açısı oluşturmanın yanı sıra bazı durumlarda da bilinç dışı bir şekilde etkilenmemize neden olur. Her iki durumda da kullanıcıyı neden ve nasıl etkilemek istediğimizi bilmeli ve bunu doğru şekillerde kullanıcıya aktarmalıyız.

Spectailor Hakkında

Spectailor, değer yaratmak için çözümler tasarlayan bir deneyim tasarımı stüdyosudur.

Karmaşık süreçleri kolaylaştırarak kullanıcı deneyimini geliştirmek için çözümlerimize göz atabilir ya da 30 dakikalık ücretsiz bir strateji oturumu talep edebilirsiniz.

Farklı projelerimize göz atmak için ise aşağıdaki yönlendirmeyi kullanabilirsiniz.

Spectailor - Deneyim tasarımı stüdyosu