Neymar Transferi Futbolun Ötesinde Mi, Yatırımın Arkasında Hangi Jeopolitik Dengeler Var?
Neymar’ın transferi sadece sportif bir mesele değil. Dönen devasa rakamlara ve sahadaki aktörlere bakmak yeterli. Brezilyalı şampiyon Barselona’dan, Tamim bin Hamad al-Thani’nin sahip olduğu Paris Saint Germain’e transfer oldu.
Oyuncu, Katar’ın 2022’de düzenleyeceği Dünya Kupası için İspanyol kulübe sadece serbest kalma bedeli ödenerek, reklam yüzü olarak “işe alındı”. Tarihteki transfer piyasasının en büyük operasyonunun yönetimi, Qatar Sports Investment’a emanet edildi. Qatar Sports Investment, 2011’den beri Fransız takımının sahibi ve ülkenin hükümdarı Emir Hamad bin Khalifa al-Thani tarafından kurulan Qatar Investment Authority’nin sportif alandaki faal kolu.
Neymar meselesiyle futbol, otoriter bir devlet için satranç tahtasında resmi olarak bir tanınma silahı oldu, bir jeopolitik yumuşak güç aracı ya da bu kavramın yaratıcısı Joseph Nye’nin tanımladığı gibi askeri kuvvetlere başvurmadan kendi isteklerini gerçekleştirmeleri için uluslararası aktörleri yönlendirebilme gücü.
Uluslararası ilişkilerle çok sıkı fıkı olmayan ve başkent Doha’yı harita üzerinde gösteremeyecekler bile, Paris Saint Germain’i artık “Katar takımı” olarak tanımlıyor.
Avrupa’nın en prestijli kulüplerinden birinin satın alınması, küçük Ortadoğu devletinin Emirlerinin, Katar’ı dünya çapında öne çıkaracak bir etkinlik olan 2022 Dünya Kupası organizasyonuyla birlikte oluşturdukları bir operasyondur.
Bu aslında biraz Pekin Olimpiyatları ile Çin’in uluslararası satranç tahtasındaki rolünü onaylamak gibi bir şey. Katar, kendisine ekonomik ve diplomatik ambargo uygulayan Suudi Arabistan ve Basra körfezindeki diğer petrol monarşileri ile olan anlaşmazlıklardan dolayı hassas bir süreç yaşıyor.
Suriye’deki savaştan, Filistin sorununa, hatta Libya’nın savaş sonrası karışık dönemi gibi uluslararası politikanın en önemli olaylarında son 10 yılda kararlılıkla oynadığı başrol, Doha için varoluşsal bir tehdit.
Bazı radikal İslam oluşumlarını desteklediği yönündeki suçlamalar, Basra’nın sunni petrol krallıklarının düşmanı olan Şii İran ve Müslüman Kardeşler ile oldukça sıkı ilişkileri, globalleşen ekonominin son yıllarda temel bir unsuru olan Emirliğin yaptığı önemli yatırımlarının üzerinde de olumsuz bir yaklaşım oluşturdu.
Birkaç isim sıralamak gerekirse, Katar’ın Wolkswagen, Lagardere, Airbus, HSBC ve Suisse Credit’de hisseleri bulunuyor. Fincantieri ile 5 milyar euro ödeyerek 7 savaş gemisi almak için daha yeni bir anlaşma yaptı.
Katar, Avrupa ve Asya’da birçok ülkenin ekonomisini besleyen LNG’nin (sıvılaştırılmış doğal gaz) ilk üreticisi olduğundan enerji dünyasında da önemli bir başrole sahip.
Katar, eski düşmanlar İran ve Suudi Arabistan gibi jeopolitikanın büyük iki gücünün etkisiyle çok dikkatli bir şekilde hesap yapması gereken Basra Körfezi’nin küçük ve çok zengin ülkesidir.
Batı ülkeleri ile kurulan sıkı ekonomik ilişkiler kurmak ve 2008’de başlayan büyük ekonomik krizin hala faturasını ödeyen ekonomilere sermaye sağlamak, Ortadoğu gibi dünyanın en stratejik ve çatışmalı bölgelerinden birinde bir çeşit varlığını ve politik bağımsızlığını güvence altına almayı garantilemek demek.
Terörizmi destekleme ve finanse etme suçlaması, Doha ile iş yapan uzun ülkeler listesiyle ekonomik ilişkiler kurma gücünü riske atan Emirliğin imajına sert bir darbe indirdi.
Bu yüzden Neymar hamlesi, 600 milyon euroyu aşan geniş kapsamlı bir iş olduğu için daimi ekonomik gücünün bir ispatı olmasının yanı sıra, büyük bir imaj düzeltme operasyonu olarak yorumlanabilir.
Futbol, daima Katar’ın imajını yaymak için önemli bir araç oldu. Bu kez Barselona, sadece sportif alanda değil, Neymar markasının değeri, sponsorlar ve sosyal ağlar ve medyadaki gücü göz önüne alındığında ekonomik alanda da en önemli malvarlıklarından birine elvada demek zorunda kalacak. Oysa birkaç yıl önce Katar’ın petrolden gelen dolar yağmurunda ıslananlar Katalanlardı.
2010’dan bu devam etmekte olan sezona kadar, Qatar Sport Investments o zamana kadar forma reklamı almayan Barselona’nın göğsüne önce “Qatar Foundation” sonrasında ise “Qatar Airways” yazdırdı. Tüm sportif arenanın en ünlü takımlarından birisinin formasında, adı bilinmeyen bir ülkeyi kamuoyuna tanıtmak olağanüstü bir jeopolitik pazarlama manevrası.
Böylece Katar, şampiyon Messi’nin, Unicef’e (Katar’dan önce formasında Unicef’in reklamı vardı) verdiği destekle beslenen “sempatik” ve kazanan imaja sahip ve dünyada en fazla taraftarı olan takımlardan birinin yanına kendi ismini koymuş oldu ve tanınır bir marka haline geldi.
Neymar’ın Katar tarafından yönetilen Paris kulübüne gelişiyle ve Doha’nın ev sahipliği yapacağı büyük futbol etkinliğinin reklam yüzü olmasıyla Katar, tarihte ilk kez Müslüman bir ülkede düzenlenecek ve emirlerin 2022’ye kadar haftada 500 milyon yatırım yapmaya hazır olduğu kendi Fifa Dünya Kupası organizasyonunu korumak istiyor. Katar, büyük bir ekonomik ve politik güç olma rolünü teyit etmek ve yeni dünya düzeninin kahramanlarından biri olmaya devam etmek için çuvallarla para harcıyor.
