Dronelar Endüstri Dünyasını Nasıl Etkiliyor?

Kelime olarak “uzaktan kontrol edilebilen insansız hava aracı” anlamına gelen dronelar, tarihte ilk kez askeri havacılık alanında yaşanan gelişmelerin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Günümüzde ise kullanım alanları daha da artan droneların çeşitli sektörlerde etkin ve faydalı olduğunu gözlemlemek mümkündür. Bu nedenle gerek özel gerek de kamusal kökenli yatırım ve girişimlerin sayısında önemli artışlar gözlenmektedir. Öyle ki drone ticareti konusunda faaliyet gösteren ABD, İsrail, Çin, İngiltere, Rusya, Hindistan ve Türkiye gibi lider ülkelerin bu sektörde istihdam yaratıp gelir elde edebilmesi bizlere drone teknolojisinin gelecekte de önemli bir büyüme potansiyeline sahip olduğunu gösteriyor. Yine de ülkelerin drone yatırımları temelde savunma sanayiinde yoğunlaşmaktadır. Bunlara devletlerin güvenlik (askeri), arama/kurtarma, istihbarat, eczacılık ve nükleer faaliyetlerini örnek olarak verebiliriz. Sivil sektörlerde ise droneların daha çok bilimsel ve ticari amaçlarla; lojistik (kargo), film/dizi çekimleri, emlak ve inşaat, meteoroloji, gazetecilik, tarım/hayvancılık ve madencilik gibi alanlarda faaliyet gösterdiği belirtiliyor. Ayrıca droneların tüketici kitlesi arasında hem ticari işletmelerin hem devletin hem de hobi amaçlı kullanıcıların olduğunu da söyleyebiliriz. Zira geniş tüketici kitlesinin drone kullanımıyla beraber, daha kolay veri toplama, maliyetleri yönetme, riskleri kontrol etme ve güvenliği artırma gibi önemli avantajlar elde ettiğini de gözlemleyebiliyoruz.

Ülkeler Bazında Droneların Ekonomik Etkileri

ABD

2012 yılında dönemin Amerikan hükümeti tarafından başlatılan İHA’ların Ulusal Hava Sahası Sistemi’ne entegrasyonu kısa bir sürede etkisini göstermiştir. Entegrasyonu tamamlanan dronelar sadece 3 yıl içinde Amerikan ekonomisine 13.6 milyar dolar civarında tasarruf sağlamış ve 34.000’den fazla istihdam olanağı yaratmıştır. Tahminlere göre drone bazlı bu ekonomik etki büyüyecek ve bu sayede 2015–2025 yılları arasında toplamda 82.1 milyar dolar tasarruf ile 70.000 seviyelerinde istihdam sağlanabilecektir. Ayrıca Amerika’da özel sektörde ve halk arasında da yaygınlaşmakta olan dronelar üzerinden hükümetin, 2015–2025 yılları arasında, ortalama 480 milyon dolarlık bir vergi kazancı olacağı düşünülüyor. Sonuç olarak drone teknolojisinin ABD için hem ekonomik tasarruf olanağını hem de istihdam olanaklarını ifade ettiğini söyleyebiliriz. Ayrıca ABD’nin İsrail ve Çin ile birlikte dünyadaki en büyük drone üreticisi ve ihracatçısı olduğunu da belirtmemiz gerekir.

İngiltere ve Avrupa Birliği

Droneların günlük ve ticari hayatta sağladığı faydalar göz önüne alınınca İngiltere’de mevcut drone sektörünün 2030 yılına kadar durmaksızın büyüyeceği düşünülüyor. Dahası, droneların bu süreçte İngiliz ekonomisine ortalama 16 milyar sterlin tasarruf sağlayacağı belirtiliyor. 16 milyarlık bu tasarrufun etkisiyle 2030 yılına kadar inşaat/imalat alanında 8.6 milyar, perakende ticaretinde 7.7 milyar, kamu sektöründe 11.4 milyar ve sağlık, eğitim, medya, iletişim alanlarında 4.8 milyar sterlin başta olmak üzere toplamda 42 milyar sterlinlik bir GSYİH (Gayri Safi Yurt içi Hasıla) artışı beklenmektedir. Öte yandan, İngiltere hava sahasında faaliyet göstermesi planlanan 76.000 drone sayesinde 628.000 kişilik istihdam yaratılacağı da beklentiler arasındadır. Bu nedenle İngiltere mevcut drone pazarının en büyük ithalatçılarından biridir.

Avrupa Birliği’nde ise, İngiltere hariç, tüm ülkelerin pazarları dahil edildiğinde drone sektörünün ortalama hacmi 2018 yılında 2 milyar euro civarındaydı. İlerleyen yıllarda pazarın daha da gelişerek hacmini artırmasına devam edeceği düşünülüyor. Öyle ki 2025 yılında olası ticaret hacminin İngiltere ve AB beraber düşünüldüğünde 10–15 milyar euro seviyelerine ulaşabileceği tahmin ediliyor.

Çin

Günümüzde her ne kadar havacılık faaliyetlerinde ABD (The Boeing Company) ve Avrupa ülkeleri (The Airbus Company) lider olarak kabul ediliyor olsa da Çin’de havacılık faaliyetlerinde yaşanan büyük gelişmeler, bu sektörel liderliğin el değiştirebileceğini düşündürüyor. Zira Çin drone sektöründe 2017 yılında 2.7 milyar dolarlık bir gelir elde ederek bu sektörde önemli bir ülke olduğunu gösterdi. 2025 yılına kadar ise Çin’deki sektörün potansiyelinin 12 milyar dolara ulaşacağı düşünülüyor. Öte yandan şu an drone sektörü, Çin’de tek bir şirket tarafından yönlendirilmektedir. Da Jiang Innovations (DJI) adlı bu şirket küresel pazar payının %70’ten fazlasına sahip olup aynı zamanda küresel alanda en fazla drone üretimi gerçekleştiren işletmedir.

Hindistan

Hindistan, drone üretimi konusunda şu anki önceliğini askeri alana vermiş olsa da sivil drone üretimi yönündeki çalışmalarıyla 2021 yılına kadar sivil pazarının askeri pazarıyla eşit bir seviyeye geleceğini düşündürüyor. Öyle ki iki pazarın toplamda 1.8 milyar dolar tutarında bir hacme ulaşması bekleniyor. Yine de Hindistan mevcut durumda ihracatçı bir ülke değildir. Henüz sadece kendi ihtiyaçlarını karşılamak için üretim ve ithalat yapmaktadır. Örneğin, tarım faaliyetlerinin yoğun olduğu Hindistan’da, GSYİH’nin %18’i ile istihdamın %50’si tarım sektöründen karşılanmaktadır. Bu nedenle özellikle tarım alanında drone kullanımına yoğun yatırımlar yapılmaktadır.

Rusya

2018 yılında Rus drone sektörünün dünya pazarındaki payı %2’ydi. Askerî açıdan bakıldığında ise bu pay %15’e kadar çıkmaktadır. Yani Rus drone sektörünün özelliği, âskeri drone üreticiliği alanında küresel pazarda baskın olmasıdır. Dahası, 2018’de Rusya’daki drone sektörü 163 milyon dolarlık bir hacme ulaştı. Bu nedenle Rusya’nın hem ihracatçı hem de ithalatçı ülkeler kategorisinde yer aldığının altını çizebiliriz.

Türkiye

Türkiye’de havacılık sektörüne yapılan yatırımlarla drone sektöründe önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Bunda özellikle serbestleştirilmiş hukuki uygulamaların da etkili olduğunu belirtebiliriz. Öyle ki madencilik, haritacılık, inşaat, emlak, enerji ve tarım sektörlerinde drone kullanımı yaygınlaşmaya devam etmektedir. Bu sayede Türkiye’de 2018 itibariyle drone pazarının büyüklüğü 30 milyon dolara ulaşmış durumdadır. Bu pazar büyüklüğünün ilerleyen yıllarda 2–3 kat daha artarak devam etmesi bekleniyor. Ayrıca, gelişen drone teknolojisi diğer sektörlerin de belirli yapısal değişimler geçirmesini tetikliyor. Bu sektörler, sağladığı yararlardan dolayı giderek drone sektörüne bağımlı hale geliyor. Bu sebeple yakın gelecekte drone pilotluğu ve yazılımcılığı gibi yeni mesleklerin ortaya çıkıp oldukça rağbet göreceği öngörülüyor.

Not: Çin’in 2010–2014 yılları arasındaki drone ihracat oranı düşük gibi görünse de son yıllarda yaptığı atılımlarla, ABD ile İsrail’e yaklaştığı, yakın gelecekte küresel drone pazarında en büyük üretici ve ihracatçı olabileceği düşünülmektedir.

Kaynakça

“Drone’lar Dünyayı 15 Şekilde Değiştiriyor.” Dronmarket, 8 Jan. 2018, www.dronmarket.com/blog/icerik/dronelar-dunyayi-degistiriyor.

Macit, Armağan, Barış Yeşilay. “DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DRONE EKONOMİSİ: GELECEĞE YÖNELİK BEKLENTİLER.” DergiPark Akademik, Beykoz Akademi Dergisi, 29 Sept. 2019, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1167969.

Peter Bergen, Melissa Salyk-Virk, David Sterman.“World of Drones.” New America, 30 July. 2020, www.newamerica.org/international-security/reports/world-drones/introduction-how-we-became-a-world-of-drones/.