Օրգանական զբոսանք

Հեղինակ՝ Արտավազդ Եղիազարյան
Պատկերազարդող՝ Վիլյամ Կարապետյան
Նախագծին աջակցում է Եվրոպական միության պատվիրակությունը Հայաստանում

Քանի որ նախորդ երեք օրերին համակարգչիս հետ տանը փակվելն ու ոչ ոքի հետ չշփվելը որևէ արդյունքի չբերեց, ստիպված եղա այդ օրը փոխել մարտավարությունը։ Եվ դա վերջին շանսն էր առաջադրանքս կատարելու և կյանքիս գուցե կարևորագույն վերջնաժամկետը չտապալելու համար։ Հրատարկչությունն արդեն մի քանի ամիս էր՝ սպասում էր պատմվածքներիս, որպեսզի մտածեր առաջին գիրքս տպելու մասին։ Երեք անգամ արդեն ուշացրել էի, խոստացել էի, որ հեսա-հեսա արդեն տալիս եմ պատումների մի հրաշալի շարա՜ն։ Ի՞նչ է, իզու՞ր էի երկու տարի «Էրազմուսով» ստեղծագրություն սովորել։ Հիմա եկել էր հմտություններս ի գործ դնելու ժամանակը, և․․․առայժմ չէր ստացվում։

Նախորդ երեկոյան Էռնեստը՝ հարյուր տարվա ընկերս, մի կերպ գտավ ինձ ու հրահրեց գնալ մի տեղ խմելու, ասաց, որ ես պետք է ոչ թե հորինեմ պատմություններ, այլ ապրեմ դրանք, հետո՝ նկարագրեմ։ Եվ որ «ոչ մի մեծ պատմությունը դեռ չի սկսվել սալաթ ուտելուց, կարևորը առաջին բաժակն ա»։ Ինչ-որ փաբի մուտքի մոտ էր կարդացել։ Բայց չէ, անճարությունից գնալ խմել, հետո տեսնել՝ ինչ կստացվի, դա չափազանց պարզունակ մոտեցում կլիներ, իսկ ես նոր զգացողություններ էի փնտրում։ Եվ ահա, որոշումը հետևյալն էր․ դուրս գալ ու թափառել Երևանով այնքան, մինչև գլխիս մեջ մի պատմություն կբուսնի։ Չինական մի առած կա․ «Վիշապը սուզվել է»։ Դա նշանակում էր, որ վիշապը խորացել է օվկիանոսի անդունդի մեջ, որպեսզի տպավորությունների հավաքի և որտեղ որ է՝ դուրս կցատկի։ Դե, ուրեմն, ես վիշապն եմ, Երևանը՝ օվկիանոսը։ Սուզվեցինք։

Նախքան սուզվելը պետք էր ափին գոնե մի բան կծել՝ երեք օր ոչ միայն տառապել էի չգրված տեքստերիս վրա, այլև գրեթե ոչինչ չէի կերել։ Դուրս եկա տնից, քայլեցի Չարբախով, հասա «Բիսեդկա»։ Այս ժամին դեռ մարդ չկար, նույնիսկ Արմանը՝ «Բիսեդկայի» հիմնադիր-հայրը, դեռ տեղ չէր հասել։ Միայն տիկին Արուսն էր։ Ինձ տեսնելով, ժպտաց ու առաջարկեց իմ սիրելի խոզապուխտով սենդվիչը պատրաստել և եփել ավանդական հայկական սուրճը։ Քիչ էր մնում համաձայնեի, բայց չէ՞ որ այսօր ինձ նոր տպավորություններ էին պետք։ Այնպես որ պատվերս եղավ «մի որևէ հավես աղցան» և «փախած խոտաբույսերով թեյ»։ Տիկին Արուսը մի քիչ մտածեց, հետո ասաց․

- Լավ, քանի դեռ ուրիշ մարդ չկա, քո համար երկուսն էլ կսարքեմ ոչ թե «Բիսեդկայի», այլ իմ սեփական հումքով։

Ահա՜, արդեն յուրահատուկ մի բան է սպասվում։ Վատ սկիզբ չէ։ Տաս րոպե անց արդեն կլանում էի աշխարհի ամենահամեղ աղցանը՝ վարունգ-լոլիկ-բիբար-սոխ, և ոչ պակաս համեղ թեյը (վերջին անգամ թեյ խմել էի չորս տարի առաջ)։ Մինչ ես ծամում էի, տիկին Արուսը բացեց խաղաքարտերը․

- Բանջարեղենը աղջիկս ա աճացնում մեր գյուղում՝ ամուսնու հետ Եվրամիությունից աջակցություն են ստացել օրգանական մթերքի զարգացման համար, բա՞, — Արուսի ձայնում զգացվում էր անասելի հպարտություն աղջկա աշխատասիրության համար, — հիմա էլի ծրագիր են գրում, որ կարողանան դուրս արտահանեն։

- Իսկ թե՞յը։

- Թեյը շուկայից եմ առել։

Շարունակեցի քայել։ Ու՞ր գնալ, ի՞նչ անել։ Նայեցի շուրջս, հայտնաբերեցի, որ գտնվում եմ «Յուղերի խաչմերուկում», մի քիչ էլ խորանալիս կհասնեի լքված գործարաններին։ Փոքր ժամանակ Էռնեստի ու թաղի տղերքի հետ հաճախ էինք էդ կողմերում թափառում՝ լքված, ապոկալիպտիկ միջավայր էր, մեզ զգում էինք գիտաֆանտաստիկ սարսափ ֆիլմի մեջ։ Մտածեցի՝ եկել-եկել եմ, գնամ տեսնեմ ինչ կա չկա։ Երկար, լայն, փոշոտ փողոցը ձգվում էր դեպի հորիզոն (այդպես էր թվում), երկու կողմերից հսկա դարպասներ էին և նախկին գործարաններ։ Մեկումեջ ինչ-որ աշխատանքային ձայներ էին լսվում կամ ծառայողական մեքենաներ մոտենում՝ այդուհանդերձ, ամբողջությամբ լքված չէր տարածքը։ Հերթական կանաչ դարպասից մի ֆուրգոն դուրս եկավ ու սլացավ կողքովս։ Թափքից ինչ-որ թուղթ ընկավ փոշոտ ասֆալտին։ Մոտեցա, վերցրի՝ երկու տակ ծալված ազդագիր-թռուցիկ էր, ներքևում՝ ախորժալի միրգ-բանջարեղեն-մեղր ու նման այլ գյուղատնտեսական ապրանքեր։ Եվ գրությունը՝ «Բերքի տոն․ գյուղական կյանք և ավանդույթներ», վերվևում էլ՝ Եվրամիության աստղազարդ դրոշը։ Մի պահ մտածեցի՝ գնամ, տեսնեմ՝ ինչ է, հետո հիշեցի, որ քաղաքում եմ ուզում թափառել, ոչ թե գյուղում։ Պարզապես ծալեցի գրպանս ու մոտեցա դարպասին։ Ներս մտա, ոչ ոքի չտեսա։ Բայց փոշու մեջ երևացին ֆուրգոնի անվադողերի հետքերը։ Գնացի, գնացի՝ լքված մասնաշենքեր, կիսաջարդ հաստոցներ, կոտրված ապակիներ։ Խորքում, սակայն, աշխատանքային ձայներ էին լսվում։ Մասնաշենքերից մեկը աշխատում էր։ Դռան մոտ տեսա տարբերանշաանը՝ ճակատգրի հեգնանք․ սա այն հրատարակչության տպարանն էր, ով դեռ հույս ուներ տպելու իմ պատմվածքների ժողովածուն։ Միջանցքում մեծ տրցակներով դրված էր «Երևան» քաղաքի ամսագրի նոր թողարկումը, մյուս կողմում՝ երևանյան սթիքերների տրցակը։ Քանի որ վտանգ կար, որ այստեղ կարող է հանդիպեմ հրատարկչության տնօրենին և անհարմար հարցեր առաջանան, սթիքերների էջերից մեկը աննկան տեղավորեից ուսապարկումս և արագ դուրս թռա։ Տասնհինգ րոպե անց ոտքերս հասցրեցին ինձ Երրորդ մասի մետրոյի կայարանի մոտ։ Վատ տարբերակ չէ՝ սուզվելիս պետք է հնարավորիսն խորը սուզվել, ընդհուպ մինչև գետինը մտնել։

Նստեցի վագոնը ու դմբրացնող դմբդմոցի ներքո անցա մի քանի կայարան։ Դեռ չէի որոշել, թե որտեղ եմ իջնելու, երբ աչքիս առաջ հանկարծ տեսա աստղազարդ, խաղաղ գիշերային երկինք․․․ Գետնի տա՞՜կ։ Ա՜յ քեզ բան։ Ուշադիր նայեցի, պարզվեց՝ սովորական շապիկ էր։ Կրողը սիրունատես աղջիկ էր՝ ուսից մեծ պայուսակ։ Գնացքը կանգնեց հերթական կայարանում և աղջիկը՝ աստղազարդ երկնքի հետ հանդերձ, ուղևորվեց դեպի դուռը։ Դեհ, ես էլ դուրս գամ հենց այստեղ, ինչու ոչ։

Պարզվեց՝ «Երիտասարդականում» ենք: Աղջիկը ինձանից մի քանի քայլ առաջ էր, կարծես ոչ թե քայլում էր, այլ լողում էր օդում: Թվա՞ց, թե՞ ձեռքերը մերթ ընդ մերթ շարժում էր այնպես, կարծես պարե՞ր: Ուսումնասիրություններս ընդհատվեցին գրպանից հնչող ծլնգոցից. Էռնեստը նորից ուզում էր պարզել՝ շնչում-արտաշնչում եմ դեռ արդյոք: Ես էլ հերթական անգամ անջատեցի զանգը՝ չեմ ուզում շեղվել: Բայց ամբոխն արդեն կլանել էր եվրաշապիկով և պարող ձեռքերով օդում լողացող աղջկան:

Շարժասանդուղքը հասցրեց ինձ վեր, ոտքերս տարան դեպի գրավաճառների կրպակները՝ գուցե հին գրքերի մեջ փորփրվե՞լը հագեցներ վիշապիս քաղցը: Գտա հին գրքերի դարակները ու սկսեցի զննել շապիկներն ու վերնագրերը: Այդ ընթացքում վաճառողներից մի քանիսը սրճում ու վիճում էին նստարանին նստած: Վեճի թեման ամերիկյան ու եվրոպական գրականությունների համեմատությունն էր:

- Ամերիկյան գրքերը ամերիկյան կինոյի նման փուչ համբուրգեր են, դրանք սկի մշակույթ չունեն, — պնդում էր մեկը, — գրականություն ես ուզում՝ եվրոպացիքին կարդա:

- Յա՜հ, էդ Սարոյանն ու Հեմինգուեյն ե՞ն փուչ համբուրգեր, — առարկում էր մյուսը, — իսկ եվրոպացիները մնացել են իրանց 18-րդ դարում…

- Այ մարդ, գիրքս գիրք լինի, ի՞նչ եք անիմաստ կռիվ անում, — միջամտեց երրորդը:

Իսկ ես հանեցի դարակից մաշված կանաչ շապիկով մի գիրք՝ «Հայաստանի գյուղատնտեսությունը», Հայպետհրատ, 1956 թվական, իսկական ռետրո: Թերթեցի՝ այդ թվականներին հատուկ, մի փոքր խախտված գունային գամայով, բայց այդուհանդերձ դյութիչ լուսանկարներ հայկական գյուղերից ու դաշտերից, հաճույքով հողի հետ աշխատող ֆերմերներ, մեքենաներ, երջանիկ դեմքեր… Հիշեցի առավոտվա նախաճաշս «Բիսեդկայում», տպարանի մոտ հայտնաբերված թռուցիկը՝ քաղաքն ամեն կերպ ինձ ինչ-որ գյուղատնտեսական ակնարկներ է անում: Մի՞թե պատմվածքս պետք է դրա մասին լինի: Բայց ինչպե՞ս, եթե ես ոչինչ չգիտե՞մ գյուղական կյանքի մասին…

Հանկարծ ուղեղս ֆիքսեց, որ պերիֆերիկ տեսողությամբ գրքի կրպակների շարքերի վերջում նկատեցի մետրոյում հանդիպած աղջկան: Գլուխս արագ պոկեցի գյուղատնտեսական պատկերագրքից, բայց չտեսա (գրքավաճառներն արդեն անցել էին քաղաքական թեմաներին):

Պետք էր մի տեղ կանգ առնել ու մտածել: Տեղավորվեցի Ազնավուրի հրապարակում ու սուրճ պատվիրեցի (երկրորդ անգամ չէի կարող այն զոհաբերել ի օգուտ թեյի): Հեռախոսը ձայնեց գրպանիցս: Չուզելով նայեցի էկրանին՝ այս անգամ ոչ թե Էռնեստն էր, այլ հրատարակչությունը։ Նենգաբար անտեսեցի նաև այս զանգը։ Բայց երբ չորս րոպե անց զանգեց արդեն Միհրանը՝ հրատարկչության խմբագիրը և գրական աշխարհի իմ ամենամոտ ընկեր, չկարողացա ինձ ռետինե խողովակի տեղ դնել։

- Այո, պարոն Նիկողոսյան, — կեղծ պաշտոնականով սկսեցի ես, — ինչո՞վ կարող եմ օգնել այս գեղեցիկ ցերեկոյան։

- Ընկե՜ր Արթուր, իմ հանճարեղ գրչակից, հայոց գրի հույս ու ապավե՜ն, — նույնքան կեղծ փառաբանությամբ պատասխանեց Միհրանը, — ոչ մի դեպքում չէի ցանկանա հարամել այս արևոտ, պայծառ օրը քո կյանքում, բայց բանն այն է, որ իմ ղեկավարությունը սպառնում է հարամել իմ այսօրվա և մնացած հաջորդ օրերը, եթե ես քեզնից չկորզեմ քո հանճարեղ պատումնե՜րը։

- Փըֆֆֆ, Միհրաաաան, — արդեն անկեղծորեն սկսեցի նվնվալ, — լավ էլի՜․․․

- Արտ, լուրջ, եթե վաղը չեղավ տեքստը, ուրիշ գիրք ենք տպելու, — լրջացավ Միհրանը, — թարսի պես հիմա գրողները էնքան քիչ չեն, որ դարերով սպասենք։ Ու դու կարող ա կորցնես էս շանսը։ Բայց ամենավատն էլ էն ա, որ ես մի ժամից տեղ պիտի գնամ, բայց քո պատճառով չեմ կարողանում պոկվեմ։

- Ախր չգիտեմ ինչ անեմ՝ մոտս ուղեղի խցանում ա տեղի ունեցել, մուսայի անժամանակ վախճան, վիշապիս թոքերը ջուր ա լցվել՝ մնացել ա ջրի տակ․․․

- Ի՞նչ վիշապ։

- Հեչ, լավ։ Անցած լինի։

- Լսի, լավ, մի խոսքով, ես հիմա ասում եմ, որ դուրս եմ գալիս քո հետ հանդիպելու ու խոստանում եմ, որ երեկոյան տնօրենին ասում եմ՝ քեզ տպում ենք թե չէ։ Ու որպեսզի ես կեղտոտ սուտասան չլինեմ, արի հանդիպենք։

- Հա՞ որ, չգիտեմ․․․

- Կսպանե՜մ․․․

- Վայ, Միհրան, կներես, կզանգեմ․․․ հա, հա, ազատվեմ կզանգեմ․․․

Չնայած ես մոտ էի կորցնելու գրական աշխարհում ինձ սատարող վերջին մարդուն, զանգն այդուհանդերձ ընդհատեցի․ սեղանիցս հաշված քայլեր հեռավորության վրա անցավ աստղազարդ երկնքով և պայծառ աչքերով աղջիկը, որին տեսել էի մետրոյում։ Վիշապս կենդանության նշաններ ցուցաբերեց, կարծես ասեց՝ «հեյ, վեր կաց տեղից, գնա տես ուր ա լուղում աղջիկն այս, կարող ա գրելտ էլ գա՞»։ Ես էլ գրպանիցս հանեցի ճմրթված հազարանոցը (որից ինձ կշտամբանքով նայում էր մեծ բանաստեղծը), դրեցի սեղանին ու վազեցի․ քաղաքն ուզում էր, որպեսզի ես գնայի աղջկա հետևից։

Աղջկան կորցրեցի գյուղում։ Դե, ինչպես գյուղում։ Ոչ թե այնքան քայլեցինք, որ հասնենք Պտղնի, Հացառատ կամ Շուռնուխ, այլ գյուղի հավաքական կերպարը եկավ հասավ մեզ։ Դե, ինչպես մեզ՝ Երևանին։ Ահա, Մանկական զբոսայգին վերածվել էր մի հրապուրիչ գյուղակի։ Այդ գյուղում կար այն ամենը, ինչի համար մենք սիրում ենք գյուղերը՝ տատիկներ ու պապիկներ, մեծիկներ ու փոքրիկներ՝ ի վերջո, գյուղատնտեսությունը տարիքային սահմափակում չունի, նրանց աճեցրած մրգեր ու բանջարեղեն, նրանց թոռնիկների հավաքած մեղր, նույնիսկ դեզ կար ու պուպուշ կովիկներ։ Երևանի կենտրոնում գյուղի մեջ հայտնվելն այնքան սյուռ էր ու այնքան կուստուրիցայական, որ վիշապս նույնիսկ տրորեց աչքերը, մտածեց՝ թոքերով հավաքված ջուրը վնասել է ուղեղը։ Բայց ոչ, սա իրականություն էր, նույնիսկ ցուցանակ կար՝ «Բերքի տոն․ գյուղական կյանք և ավանդույթներ»։ Դե իհարկե, եթե առավոտյան իմ առջևով անցնող ֆուրգոնից պատահաբար ընկնում է Բերքի տոնի թռուցիկը, ուրեմն երեկոյան ես կհայտնվեմ Բերքի տոնում։

Գյուղացիները հաճույքով ներկայացնում էին իրենց արտադրանքը իմ նման անտեղյակ քաղաքաբնակներին, պատմում, թե որքան յուրահատուկ են իրենց ֆերմաներում աճեցված օրգանական բարիքները ու օրգանական բարիքներով սնված անասունի տված կաթնամթերքը և անասունից մնացած ախորժալի միսը։ Բայց աչքերս միևնույն է ինձանից անկախ փնտրում էին այս ամենի մեջ աղջկան․․․ Քայլեցի երջանիկ գյուղացիների շարքերով, նայեցի աջուձախ, չգտա։ Հոգոց հանեցի, մտածեցի՝ լավ, տեսնեմ ինձ համար ինչ հետաքրքիր բան կա այստեղ։ Կանգնածս տեղում մեղրի կրպակն էր։ Միջին տարիքի տիկինն առաջարկեց ինձ մի գդալ փորձել այս «ընննտի՜ր, լրիվ բնական տնական մեղրից»։ Մինչ ես փորձում էի հրաժարվել, նա հասցրեց պատմել, թե ինչպես է իր ընտանիքը արդեն հարյուր քսան տարի մեղվաբուծությամբ զբաղվում Լոռու մարզում, բայց եթե չլիներ Եվրամիության գյուղատնտեսության աջակցության ծրագիրը երևի էսօր էստեղ չէին լինի։ Համոզեց․ մի գդալ փորձեցի, իրոք սքանչելի էր։ Իմ հիացական «մ-մ-մ, շա՜տ լավն ա»-ի կեսից կողքիս հայտնվեց հենց այն աղջիկը։ Խառնվեցի իրար, ու որպեսզի մի քիչ էլ էստեղ մնալու առիթ լինի, խնդրեցի մի բաժին փաթեթավորել, որ տանն էլ ուտեմ։ Տիկինը նույն բանը պատմեց մետրոյի աղջկան և մի գդալ էլ նրան տվեց համտեսելու։ Ես աչքերս չռած նայում էի աղջկան, երբ նա հանկարծ պտտվեց դեպի ինձ և պայծառ հայացքն ինձ ուղղելով ասաց․

- Համով ա, չէ՞։

- Հը՞մ․․․ Հա, շատ, շատ համով ա․․․ — ուզում էի էլի ինչ-որ բան ասել, մի քիչ մտածեցի, որոշեցի փայլել «հետաքրքիր փաստեր» խորագրով, — գիտե՞ք որ էս այգու տեղը ժամանակին Ղանթարն ա եղել, Երևանի ամենամեծ շուկան։ Ու էսօր էլի, փաստորեն, շուկա․․․ Էդպես։

- Իսկապե՞ս, չէ, չգիտեի՜, — հավանաբար քաղաքավարությունից ելնելով հետաքրքրության ցուցաբերեց աղջիկը։

Արդեն պետք է ծանոթանալու գործընթացը սկսեի, երբ աղջիկը նայեց ձեռքի ժամացույցի և սկսեց շտապել դեպի այգու խորքում գտնվող բեմը, իսկ ինձ կանգնեցրեց ինչ-որ մեկի՝ ուսիս անսպասելիորեն հանգրվածան ձեռքը։

Պտտվեմ, տեսնեմ՝ պարոն Միհրան Նիկողոսյանն իր մեկու ինսունչորս բոյի բարձունքից նայում է նվաստիս։

- Սենց ես դեդլայնը հաղթահարում, հա՞, — ասաց խմբագիրս։

- Իրական կյանքում եմ ոգեշնչում փնտրում, — փորձեցի հարգելի պատճառ մոգոնել։ — Բա դու՞ ստեղ ինչ գործ ունես։

- Ես, Արթուր ջան, հանճար ջան, սովորական գյուղացի տղա եմ, հերս էլ սովորական սևանցի ֆերմեր ա, եկել եմ հետը խեցգետին ծախեմ, — ձեռքով ցույց տվեց շարքի վերջում տեղակայված սևանցիների անկյունը, սեղաններից մեկը լի էր «մաքուր տնական խեցգետիններով», — բայց որ իրար գտանք ստեղ, արի մի հատ խոսանք։

- Լսի, մարդ եմ ման գալիս, արի ավելի ուշ․․․

Շարժում արեցի դեպի մյուս կողմ, բայց խմբագրի ձեռքը նորից հայտնվեց ուսիս և սեղմեց գետնին։

- Արտ, չես կարողանա անընդհատ փախնես։ Մի հատ ասա՝ շանս կա՞, որ վաղը չէ, գոնե մյուս շաբաթ կվերջացնես։

Չիմացա ինչ պատասխանեմ։

- Ինչի եմ հարցնում, որովհետև ստեղ մի շատ կարևոր պահ կա։ Քո առաջին գիրքն ա լինելու։ Քո մուտքն ա պրոֆեսիոնալների լիգա ու չի կարելի գռդոն անել, պիտի իսկապես լավ, աշխատած գիրք ստացվի։ Եթե մի գրամ կասկած ունես, որ քո ուզածը չի լինելու, ավելի լավ ա հիմա ասա։ Ոչինչ, մի տարի հետո կտպենք, արդեն իդեալական վիճակում, ոչ թե շտապած ու ոտի վրա։

Սուզված վիշապս սարսափահար ճչաց, բայց Միհրանի խոսքերում իմաստ կար։ Պետք էր մտածել։

Նստած այգու նստարանին ալոճ էի ծամում (չեմ հիշում արդեն որ գյուղից, բայց էլի մաքուր, օրգանական ու տնական էր) ու մտածում՝ ինչ անել։ Ինչպե՞ս հասկանամ՝ իսկապե՞ս հիմա շուտ է, ու զոռով ինձ չստիպեմ գիրքը վերջացնել, թե՞ հակառակը՝ պահը հենց հիմա է, ու հետո կարող է ուշ լինել։ Մտքերս ընդհատվեցին ժողովրդական գործիքների հանկարծակի զարթոնքով։ Նայեցի ձայնի աղբյուրի ուղղությամբ՝ բեմի վրա նստած երաժիշտները հավեսով զուռնա-դհոլ էին նվագում, իսկ հեռավոր եզրից տարազով աղջիկների խումբը շարժվում էր դեպի կենտրոն։ Դեռ առավոտյան չէի պատկերացնի, որ օրվա վերջում ժողովրդական երգուպար եմ դիտելու նախկին Ղանթարի շուկայի տեղում (ուսապարկումս էլ մի բանկա օրգանական մեղր)։ Պատրաստվում էի վեր կենալ գնալ ու նորից փակվել տանը համակարգչիս հետ, երբ հասկացա, որ պարող աղջիկներից մեկը ոչ այլ ոք էր, քան իմ այսօրվա հետապնդումների զոհը։ Նա լողում էր բեմի վրա այնպես, ինչպես լողում էր Երևանի փողոցներում այսօր։ Քարացած նայեցի, մի ակնթարթ կարծես նույնիսկ հայացքներով հանդիպեցինք։ Գրողը տանի, սա հենց այն պահն է։

Նորից նստեցի տեղումս, ուսապարկից հանեցի սև «մոլեսկինը» և սկսեցի գրել։ Պարող աղջկա հետ ես հավանաբար չեմ ծանոթանա ու գուցե էլ չհանդիպեմ, բայց նա արդեն գոյություն ուներ իմ մոլեսկինյան պատմվածքում։ Նա արդեն իմն էր։ Եվ քանի որ դրսում հաճելի զով աշուն էր, իմ պատմվածքում նույնպես զով էր ու աշուն։ Ու իմ պատմվածքում էլ նախկին Ղանթարի տեղում գյուղական շուկա էր, բերքի տոն։ Ու երկինքն աստղազարդ էր ու խաղաղ, ինչպես առավոտյան մետրոյում օդում լողացող աղջկա շապիկին։

Երբ վերջացրեցի, այգին գրեթե դատարկվել էր։ Չէի նկատել, ինչպես տոնն ավարտվեց։ Ինձանից գոհ դրեցի վերջակետը ու սմս գրեցի Միհրանին․ «վաղը կուղարկեմ»։ Քայլեցի դեպի այգու ելքը։ Այնտեղ կանգնած էր պատմվածքիս հերոսուհին։ Ինչ-որ մեկին էր սպասում։ Ի՞նձ։ Պետք է հարցնել․․․