9000 Boeken, het Gents ‘boekenfestival’ dat een winkelactie is van één uitgeverij

Wie verwacht om Stefan Hertmans op “het eerste Gentse boekenfestival” tegen te komen met zijn nieuwe roman De opgang, is eraan voor de moeite. Hertmans, veruit de grootste Gentse auteur van zijn generatie, is niet welkom. Er is namelijk iets mis met zijn nieuwe roman: hij is uitgekomen bij De Bezige Bij.

Wie in het programma van 9000 Boeken graaft, beseft echter al snel dat er ver alleen maar verkeerde uitgeverijen zijn, en dat negen op de tien (Gentse) auteurs niet welkom zijn. Het zelfverklaarde festival blijkt in de praktijk niets meer te zijn dan een winkelactie van één uitgeverij: Borgerhoff & Lamberigts.

Nu zou je kunnen zeggen dat daar op zich niets mis mee is. Elke uitgeverij heeft het recht om zijn auteurs in de kijker te zetten. Het is hooguit een beetje oncollegiaal naar andere auteurs en uitgeverijen toe om de term ‘Gents boekenfestival’ te claimen voor wat in essentie gewoon een promotie-actie van één uitgeverij is. Maar er zijn niettemin twee dingen die dit verhaal toch wel vrij onwelriekend maken.

Er is nooit de mogelijkheid geboden om auteurs van andere uitgeverijen aan het festival te laten deelnemen

Vooreerst is er Borgerhoff & Lamberigts zelf, die eind vorige week — nadat ze het persbericht van 9000 Boeken hadden uitgestuurd — beweerden dat er op het festival wel degelijk ook plaats was voor auteurs van andere uitgeverijen — “maar helaas is het nu te laat” — en dat de programmatie van het festival voor een groot deel in handen lag van de boekhandels. Alleen blijkt geen van beide waar te zijn. Er is nooit de mogelijkheid geboden om ook auteurs van andere uitgeverijen aan het festival te laten deelnemen. De deelnemende boekenhandels kregen een lijst met auteurs van B&L en ze konden enkel daaruit namen kiezen voor lezingen en signeersessies.

Andere uitgeverijen werd daarenboven voorgehouden dat het om een kleine actie ging — zeker geen boekenfestival in alle Gentse boekenwinkels — en bij één van de deelnemende kunstinstellingen vielen ze gisteren achterover, toen ze te horen kregen dat het festival enkel auteurs van Borgerhoff & Lamberigts toelaat om deel te nemen. De Gentse uitgeverij heeft in de voorbereiding van het festival allesbehalve met iedereen open kaart gespeeld, en het is pas eergisteren dat ze vlakaf toegaven dat het “toch niet onze taak is om auteurs van andere uitgeverijen exposure te geven”.

Voor dat laatste valt zeker iets te zeggen. Maar dan is er nog dat tweede punt: 9000 Boeken wordt niet alleen gesubsidieerd, maar ook ‘gepresenteerd’ door de stad Gent, en op de persvoorstelling vandaag zijn zowel de schepen van economie als die van cultuur aangekondigd om te komen spreken. Voor Economie is het naar eigen zeggen een puur economisch verhaal: een Gentse uitgeverij vraagt 5.000 euro subsidie aan voor een ‘handelsinitiatief ter promotie van de handelskern’. Fair enough. Of de stad daarmee als presenting partner van dat initiatief moet optreden, is weliswaar nog een andere zaak.

Alsof je als stad een ‘Gents technologiefestival’ zou ondersteunen, maar er mogen enkel werknemers van één IT-bedrijf komen spreken

Maar al helemaal een andere zaak is de deelname van de schepen van cultuur aan dit verhaal, die hiermee zijn steun verleent aan een puur commercieel ‘festival’ dat actief Gentse auteurs uitsluit omdat ze niet bij de, welja, juiste uitgeverij zitten. Zo’n criterium is voor de dienst Economie al enigszins dubieus — alsof je als stad een ‘Gents technologiefestival’ zou ondersteunen, maar er mogen enkel werknemers van één IT-bedrijf komen spreken — maar voor de Dienst Cultuur al zeker. Daarvan zou je nu toch kunnen verwachten dat ze in de eerste plaats bezorgd zijn om Gentse auteurs of zich op zijn minst vragen stellen bij een festival dat Gentse auteurs bant.

Inmiddels stellen ook deelnemende boekenwinkels zich vragen. De winkelactie vindt binnen anderhalve week plaats, maar meer dan een spreadsheet met uren waarop auteurs komen praten of signeren, is er naar eigen zeggen niet. Er is geen coördinatie, laat staan dat er enige coronamaatregelen zouden zijn. Om één boekenhandelaar te citeren: “Dit had in handen van een evenementenbureau moeten gegeven worden.”

Als Gent zich in 2030 effectief Culturule Hoofdstad van Europa wil kronen, moet het misschien beginnen om toch wat omzichtiger met culturele projecten om te springen. Een goed cultuurbeleid is (veel) meer dan cultuurbudgetten verhogen, de opera renoveren en een inderhaast in elkaar gebokst boekenfestival steunen dat louter dient om de verkoop van één uitgeverij te verhogen en volgens deelnemende boekenhandels “met spuug en plaktouw aan elkaar hangt”.

Full disclosure: mijn vrouw bracht onlangs — in volle lockdown — bij Lannoo haar eerste boek uit. Het staat bijgevolg iedereen vrij om te denken dat het mij louter hierom te doen is. Want ja, was dat — in alle partijdigheid — uitstekend boek er niet geweest, dan was 9000 Boeken misschien niet eens op mijn radar verschenen. Maar dit gaat uiteraard niet alleen om haar. Dit gaat om elke Gentse auteur die vandaag te horen krijgt dat binnen anderhalve week “het eerste Gentse boekenfestival” plaatsvindt, en dat daarop voor hem geen plaats is omdat hij het lef had bij een andere uitgeverij dan Borgerhoff & Lamberigts te tekenen.