Bir Bulmaca:Nedimeler Tablosu

Las Meninas (Nedimeler tablosu)… Sanat tarihinin en çok konuşulan ve tartışmaya en açık eserlerinden birisi. 17. yy'dan beri çok sayıda sanat tarihçisinin ve eleştirmeninin üzerinde çalıştığı çok yönlü bir başyapıt. Sadece Picasso, bu tabloyu algılamak için onlarca kez eskizler çizerek kafa yordu diyeyim siz anlayın. Peki bu tabloyla ilgili bu kadar enteresan olup ‘’gerçeklik algımızı’’ sorgulatan şey ne?

İspanya Kralı 4. Felipe’ye 30 yıldan fazla saray ressamı olarak hizmet etmiş İspanyol ressam Diego Velázquez’in Nedimeler adlı tablosu, sanatçının son verdiği eserlerden biridir.

Resme bakarsak; resmin solunda sanatçının ta kendisini, Velázquez’in otoportresini görmekteyiz. Bize bakıyor sanki değil mi? Ona modellik yapan biz miyiz yoksa? Mantıklı olan kral ve kraliçenin bizim olduğumuz yerde olup poz veriyor olmaları herhalde. Fakat resmin ana odağını bile oluşturmamakta kral ve eşi. Hatta İspanya kral ve kraliçesi için yapılmış bir resimdeki varlığımız onlarla eş bile diyebiliriz neredeyse. Küçük bir farkla. Resmin özneleri;kral ve kraliçe olmalı idi. Zira ressam bunun için görevlendirilmişti. Fakat onlar ta resmin en arka tarafında, bir aynadan bakıyorlar. Varlıklarıyla yoklukları bir gibi;aynı anda hem tablonun içindeler hem dışında.

Velázquez paletindeki boyaları kullanarak paletini resmediyor. Paletteki boya tonları hem Nedimeler tablosunun hem de aynadaki kral ve kraliçenin silüetleriyle aynı skalada. Bu da sanat tarihçilerinin Velazquez’in Nedimeler Tablosunu mu yoksa kral ve kraliçenin portrelerini mi çizmekte olduğu konusunda ikiye ayırıyor. Resmin arkasında, kapıda bir adam var. Sarayın muhafızlarından biri olarak değerlendiriliyor. Fakat orada ne yapıyor? Resim artık bittiğinden onca saat poz veren kral ve kraliçeye perdeyi mi aralıyor? Eğer resim bittiyse boyalar neden daha yeni palete sıkılmış gibi görünmekte?

En başa tekrar dönersek, resimleri yapılanlar kral ve kraliçe diyelim . Fakat Velázquez’in resmi yaptığı tuval ölçülerinde dönemden kalma kral ve kraliçeye ait tablo mevcut değil. Ancak Nedimeler Tablosu ile Velazquez’in yapıyor olduğu tablonun ölçüleri paralellik gösteriyor. Eğer Velazques Nedimeler tablosunu resminde de çiziyorsa, biz resmin bitmiş halini gelecekten biliyoruz, ve ne tesadüf ki ressam da bize bakmakta. Bir gelecek vurgusu yapılmış gibi. Aynı zamanda resmin merkezinde Felipe ve Mariana’nın kızları Margarita yer alıyor. Prenses de kraliyetin geleceğinin yapıtaşlarından biri olduğuna göre gelecek vurgusunu bir kez daha fark edebiliyoruz. Margarita’nın çevresinde nedimeler, sarayın hizmetçileri, bir köpek ve bir cüceyi görüyoruz. Hepsi birlikte ressamın atölyesinde zaman geçiriyorlar. İfadelerine bakılırsa güzel vakit geçiriyor gibiler.

Tablonun arka tarafında ayna ve başka tablolar yer alıyor. Resim içinde resim tablolara güzel bir örnek oluyor Nedimeler Tablosu.

Ayrıca eserin son derece akıllıca kurgulanışının dışında sanatçının ustalığının; kullandığı tekniklere, fırça darbelerine yansıtışını da görüyoruz.

Fark ettiğimiz, etmediğimiz; bu yazıda değindiğimiz ve değinemediğimiz bir çok noktasıyla Nedimeler Tablosu sanat tarihinde bir başyapıt olarak her daim yerini koruyacak.