Kullanıcı Kabul Testi(UAT): Yazılımınızı Kullanıma Hazır Hale Getirmenin Anahtarı

Yazılım geliştirme sürecinin önemli bir aşaması olan Kullanıcı Kabul Testi (UAT), bir yazılımın son kullanıcılar tarafından değerlendirilmesini ve onaylanmasını sağlayan kritik bir adımdır. Bu aşama, yazılımın işlevselliğinin, güvenilirliğinin ve kullanılabilirliğinin son kullanıcı gereksinimleriyle uyumlu olduğunu doğrulamanın yanı sıra, herhangi bir hata veya eksiklik bulunması durumunda düzeltilmesine olanak tanır. Bu makalede, Kullanıcı Kabul Testi’nin (UAT) önemini ve bu sürecin başarıyla nasıl yönetileceğini ele alacağız.

Peki nedir UAT?

UAT (User Acceptance Testing), kullanıcı kabul testi anlamına gelir. UAT, bir yazılım veya bir ürün geliştirildiğinde son kullanıcıların bu ürünü veya yazılımı kullanmadan önce yapılan bir test aşamasını ifade eder. Bu test aşamasında, ürün veya yazılımın son kullanıcıların ihtiyaçlarını, gereksinimlerini ve beklentilerini karşılayıp karşılamadığını değerlendirmek amacıyla gerçek kullanıcılar veya temsilcileri tarafından yapılan testler uygulanır.

UAT’ın temel amacı, ürünün veya yazılımın kullanıcılar için işlevsel, güvenilir ve kullanıcı dostu olduğunu doğrulamaktır. Bu aşamada, hatalar tespit edilir, eksiklikler giderilir ve kullanıcı geri bildirimleri toplanır. UAT sonucunda ürün veya yazılımın kullanıcılara teslim edilmesi veya yayımlanması için onay verilir veya gerektiğinde düzeltmeler yapılır.

“Sonuçta UAT, bir kullanıcının bir özelliği gerçekten isteyip istemediğini veya buna ihtiyaç duyup duymadığını bulma sürecidir.”

Neden yapılmalı bu testler, önemi nedir ?

UAT yazılım geliştirme sürecinin kritik bir parçasıdır ve yazılımın kullanıcıların gereksinimlerini ve beklentilerini karşılayıp karşılamadığını belirlemek için hayati bir rol oynar.

1. Kullanıcı Onayı: UAT, yazılımın son kullanıcılara (genellikle müşterilere veya işletme temsilcilerine) sunulduğu aşamadır. Bu aşamada, kullanıcılar yazılımı test ederler ve onaylamaları gerekir. Bu onay, yazılımın kullanılabilirliği ve işlevselliği konusunda son sözün kullanıcılara ait olduğunu gösterir.
2. Müşteri Tatmini: UAT sonucunda müşterinin yazılımı kabul edip etmemesi, müşteri tatminini doğrudan etkiler. Müşteri, yazılımın iş gereksinimlerini karşılayıp karşılamadığını ve beklentilerini ne kadar karşıladığını değerlendirir. Müşteri memnun kalmazsa, uygun düzeltmeler yapılması gerekebilir.
3. Kalite Kontrolü: UAT, yazılımın son kalite kontrolünü yapma fırsatı sunar. Kullanıcılar, yazılımın hatalarını, eksikliklerini ve performans sorunlarını tespit etmek için kapsamlı testler gerçekleştirirler. Bu sayede, yazılımın istenen kalite düzeyine ulaşıp ulaşmadığı belirlenir.
4. Hataların ve Sorunların Belirlenmesi: UAT sırasında kullanıcılar, gerçek kullanım senaryoları üzerinden yazılımı test ederler. Bu, kullanıcının günlük işlerini nasıl etkilediğini görmelerine ve potansiyel sorunları tespit etmelerine yardımcı olur. Bu sayede hatalar ve sorunlar erken aşamalarda tespit edilip düzeltilir.
5. İş Sürekliliği: UAT, yazılımın iş sürekliliği ve iş operasyonlarına olan etkisini değerlendirme fırsatı sunar. Yazılımın iş süreçlerini nasıl iyileştirebileceği ve iş akışını nasıl optimize edebileceği konusunda geri bildirim sağlar.
6. Kabul Edilmiş Yazılım: UAT sonucunda yazılım kabul edildiğinde, bu yazılımın canlı iş ortamında kullanılmaya hazır olduğu anlamına gelir. Bu nedenle, UAT’nin başarılı bir şekilde tamamlanması, yazılımın dağıtım ve kullanıma alınması için önemlidir.

Farklı UAT Türleri

1. Alfa testi

Alpha testi, yazılımın daha geniş bir kullanıcı kitlesi tarafından kullanılmasından önce yapılan ilk kabul testidir.

Bu aşama, geliştirme sürecinin erken aşamalarında gerçekleştirildiğinden, hataları ve eksiklikleri erken tespit etmek ve düzeltmek için fırsat sunar. Alpha testi tamamlandığında, yazılım beta testine (daha geniş bir kullanıcı kitlesi tarafından gerçekleştirilen bir sonraki UAT aşaması) geçmeden önce daha istikrarlı hale gelir.

2. Beta testi

Saha testi olarak da adlandırılan beta testi, alfa testinden farklıdır. Müşteri ortamını destekleyen ve gerçek hayattaki sistem kullanım koşullarıyla eşleşen UAT türüdür. Beta testini başarılı bir şekilde yürütmek için proje ekibi bir grup potansiyel müşteriyle iletişime geçer, onları hataları tespit etmeye ve ürünün kullanılabilirliği ve performansına ilişkin görüşlerini paylaşmaya teşvik eder.

3. Operasyonel kabul testleri(OAT)

Bu tür UAT, kullanıcı iş akışlarını doğrulayan durumlardan oluşur. Üretim Kabul testi olarak da bilinen operasyonel kabul testi, kullanıcı eğitim algoritmalarını, yedekleme planlarını, güvenlik kontrollerinin ve yazılım bakım süreçlerinin başarıyla tamamlandığını doğrulayan UAT türlerinden biridir.

4. İş Kabul Testi(BAT)

BAT, geliştirilen yazılımın işletme tarafından belirlenen gereksinimleri ve spesifikasyonları karşılayıp karşılamadığını doğrulamaya yardımcı olan bir kullanıcı kabul testi türüdür.

5. Sözleşme ve yönetmelik kabul testleri(CAT ve RAT)

Bu tür UAT, ürünün sözleşmede belirtilen gereksinimlere göre doğrulanması anlamına gelir. Test ekibi, hizmet sözleşmesinde tanımlanan kabul kriterlerini inceler ve projenin bunları karşılayıp karşılamadığını kontrol eder.

Bunun dışında uzmanların yazılımın devlet güvenliği, veri koruma ve diğer düzenlemelerle uyumlu olmasını sağlaması gerekir.

6. Kara kutu testleri (BlackBox Testing)

Bu tür UAT’de test ekiplerinin, dahili kod yapısını bilmeden uygulamanın birkaç işlevini analiz etmesine izin verilir. Kara kutu testi, işlevsel testler altında sınıflandırılsa da, kullanıcının kod tabanından habersiz olduğu aynı ilkeleri kullandığından UAT’nin bir parçasıdır. Bu test, yazılımın iş gereksinimlerini karşılamasını sağlar.

UAT ne zaman yapılmalıdır?

Bu genellikle ürünün yayına girmesinden veya ürünün teslimatının kabul edilmesinden önceki son adımdır. Bu, ürünün kendisi kapsamlı bir şekilde test edildikten sonra (yani sistem testinden sonra(QA) ) gerçekleştirilir.

Ürün kapsamlı şekilde test ediliyorsa yani kalite kontrol testleri yapılıyorsa UAT QA’dan ne gibi farklılıklara sahip?

UAT SÜRECİ

1. Planlama : UAT planı, test stratejisini belirler. Testin giriş ve çıkış kriterlerini, test senaryolarını ve test zamanlamasını içerir. Yazılımın hangi iş ve işlevsel gereksinimleri karşılaması gerektiğini belirleyin. Örneğin, ödeme yöntemlerini desteklemek bir iş gereksinimidir.
2. Test Senaryolarını Belirleyin: Kullanıcıların yazılımı kullanırken karşılaşabileceği durumları düşünün ve olası sorunları tanımlayan test senaryolarını yazın.
3. Test Ekibinizi Seçin: Test uzmanlarını seçin. Genellikle bu, gerçek kullanıcılar, konu uzmanları ve paydaşları içerir.
4. Testleri Çalıştırın ve Sonuçları Kaydedin: Test uzmanları, belirlenen test senaryolarını çalıştırır. Herhangi bir hata veya sorun kaydedilir ve düzeltilir. Kullanıcı raporlarından gelen veriler, daha fazla bilgi sağlayabilir.
5. Oturumu Kapatın: UAT sonucunda, yazılımın kullanıcı gereksinimlerini karşılayıp karşılamadığı değerlendirilir. Eğer gereksinimler karşılanıyorsa, yazılım kabul edilir ve piyasaya sürülmeye hazır hale gelir.

UAT’nin Faydaları

• UAT, müşteriye sistemin gerekli özelliklerle pazara sunulmaya hazır olduğuna dair güvence sağlar. Ayrıca ekibe iletilen gereksinimlerin yerine getirilmesini sağlar.
• Son kullanıcılar, sistem hayata geçmeden önce sistemin yetenekleri ve işlevleri hakkında fikir sahibi olabilir. Bazı kullanıcılar için bu iyi hissettiren bir faktör olabilir. Bunun nedeni, sistemi diğer kullanıcılara sunulmadan önce kullanabilenlerin kendileri olmasıdır.
• Müşteri herhangi bir gereksinimin eksik olduğunu tespit ederse, sistem hayata geçmeden önce bu gereksinim dahil edilebilir.
• Geliştiriciler ve iş kullanıcıları gelecekte ortaya çıkabilecek operasyonel sorunların farkında olabilir. Bunun nedeni, son kullanıcıların sistemi gerçek dünya senaryolarına göre test edecek olmasıdır.
• UAT, müşteri memnuniyetiyle ilgili sorunların belirlenmesine yardımcı olur. Aksi halde bu sorunlar, sistem yayına girdikten sonra ortaya çıkarılsaydı sorunlu olurdu. Müşteri şikayetlerinin azaltılmasına yardımcı olur. Bu da müşteri memnuniyetini artırıyor.

UAT’nin Zorlukları

• UAT için ayrı bir ortam oluşturmak zaman alıcı ve maliyetli olabilir. Bunun nedeni, üretim (gerçek dünya) ortamını yansıtması gerektiğidir.
• Bazen son kullanıcılar meşgul profesyonellerdir. Bu nedenle potansiyel kullanıcıları hem teste hem de eğitime hazırlamak zor olabilir.
• Sistemde dikkat çekici veya kritik hatalar bulunursa bu sorunların çözülmesi biraz zaman alabilir. Bu durumda ya sürüm ertelenir ya da sistem bilinen sorunlarla birlikte yayınlanmak zorunda kalabilir.
• Test uzmanları, yani son kullanıcılar, eğitim ve yeni beceriler öğrenmek için fazladan zaman harcamak zorunda kalabilir.

Yazıma vakit ayırıp sonuna kadar geldiğiniz için teşekkür ederim. Bir sonraki yazımda görüşmek üzere.. :)