Üç Ruh ve Scrooge
Psikanalist Stephen Grosz’ un yazdığı İncelenen Hayatlar isimli kitabı okurken Stephen Grosz’ un psikolojik dönüşüm için uyguladığı tekniği Charles Dickens’ın Bir Noel Şarkısı isimli öyküsünden öğrendiğini belirtmesi üzerine çok sevdiğim yazar Dickens’ın bu hikayesini okumaya karar verdim.
Bir Noel Şarkısı, bir gecede gerçekleşen psikolojik dönüşümden bahseder. İnsanların nasıl değişebileceğini geçmişe ve geleceğe götürerek anlatır. Üç ruh, Scrooge’ a uğrayarak, Scrooge’ u geçmişindeki mutsuz anılara götürürler. Daha sonrasında ise değerli şeylerden ne uğruna vazgeçip yitirdiğini Scrooge’a gösterdikleri gibi bir başka ailenin iyi yürekliliğini de gösterirler. Scrooge’ un yapmadığı şeyler yüzünden nelere sebep olabileceğini ve geleceğini de göstererek, üç ruh, Scrooge’ un dönüşümünü başlatır. En son ölümü ve kendi mezarını gördüğünde ise Scrooge’un dönüşümü tamamlanır.
Scrooge, geçmişini değiştiremez veya geleceğinin ne olacağından emin olamaz fakat şimdi gerçekleşecek olan güne uyanıp hayatının şu anını, düşüncelerini ve hareketlerini değiştirebilir. Bu anlamda bu eser, istenince değişimin acılı ama hızlı gerçekleşebileceğine ikna eden önemli bir eserdir. Şimdiye dek Lev Tolstoy ve diğer okuduğum yazarlarda hissettiğim değişimin yavaş olmasının hatta bazen gel gitli olup değişimin tam yaşanamamasının doğal olduğuna yönelik inancım yerini değişimin aslında hızlı gerçekleşebilmesinin mümkün olabileceği inancına bıraktı. Geçmişini, acılarını, yalnızlığını, insanların ölüp gittikten sonra onun arkasından konuşmalarını ve mezarını görmek Scrooge’u değiştiren başlıca şeylerdi. Bu anlamda iyi ki okumuşum dediğim bir eser oldu.
Yine insandaki değişimin dışında işçilerin çalışma saatleri, tatil günleri, nüfus artışı gibi pek çok konunun bu kısacık öyküde yer alması öyküyü o dönemin güncel tartışma konularına götürüyor ve insanı pek çok değişik konuda derin düşüncelere sokuyordu.
Her şeyden öte öyküyü başkalarına anlattığımda daha derin düşündüğümü farkettim. Öykü küçük manevi dersler veriyor ve hikayede önemle bahsedilen “noel ruhunu yılın her ayında yaşatma” idealini benim“ramazan ayını yılın her ayında yaşatma” ideali olarak görmeme neden oluyordu.
Öyküde bahsedilen “noel ruhu” cömertliği ön plana çıkarıyor; cimri yaşamın insanı ömründe mutsuz ve ölüm vaktinde ise yalnız bırakacak bir sebep olduğunu söylüyordu. Scrooge’ un, yaşadığı dönüşümün ardından “Noel' i kalbimde hissedeceğim ve ruhunu tüm yıl yaşatacağım” haykırışı bana defaatle bahsedilen “infak ediniz” ayetlerini hatırımda canlandırıyordu.
Scrooge değişmişti. Artık kiliseye gidiyor koşuşturan insanları iyilikle seyrediyor, çocukları seviyor, dilencileri seviyor, her şeyin onu mutlu edebileceğini biliyordu. Zor durumdakilere yardımcı oluyor, cömert bir şekilde veriyor ve devamlı veriyordu.
