Yeni Ceza İnfaz Düzenlemeleri

Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Daireler Kanun, 279 kabul, 51 ret oyu ile TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaşmıştır.

Yeni düzenlemede; terör, uyuşturucu, kasten adam öldürme ve cinsel istismar suçları kapsam dışı tutularak, önemli bir değişikliğe gidilmiştir. Çalışma konumuzda, yeni infaz düzenlemelerinin neler olduğu ve uygulanabilir durumlar ele alınmıştır.

1- Tüm infazın, infaz haklarının görev ve yetkisinde olduğu. Her bir durumda ve iş yoğunluğuna göre ayrıntılı ilçelerde müstakil İnfaz Hakimlikleri kurulacaktır . İnfaz hakimliklerinin vereceği kararlara karşı yapılacak itirazlar; ağır ceza mahkemesi tarafından incelenecektir.

2- Denetimli serbestlik tedbiri infaz edilenler , kendi alt soyu Düğmesi velayet, vesayet ve kayyımlık yetkilerini kullanabiliyor.

3- Denetimli serbestlik tedbiri infaz edilen ya da koşullu salıverilenler; bir kamu kurumunun veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun iznine tabi bir meslek veya sanatı, kendi sorumluluğu altında serbest meslek erbabı veya tacir olarak icra edebilecektir.

4- Kasten Yaralama suçunun '' canavarca hisle '' (bazı, yüze kezzap atmak içindir) işlenmesi nitelikli bir hal olarak düzenlenmiş ve suçun canavarca onun saikiyle işlenmesi halinde verilecek ceza için bir kat artırım öngörülür . M. 86 / 3 fıkrasında nitelikli haller kapsamındaysa, 12 yılda 16 yıla kadar öngörülen hapis cezasında üst sınır 18 yıl olarak düzenlenmiştir. Böylelikle, canavarca onun saikiyle işlenen kasten yaralama suçlarında verilebilecek azami ceza ile diğer hallerde verilebilir azami cezalar arasında olduğu orantısızlık giderilmiştir.

5- Suç işlemek düzenleme örgütleme veya yönetme suçlarının cezası için öngörülen alt sınır ve üst sınır değiştirilmiştir. Eski düzenlemeye göre '' iki kategoride altı yıla '' kadar öngörülen hapis cezası, '' dört günde sekiz yıla '' olarak değiştirilmiştir. Örgüte üye olmak suçu için de '' bir tane üç yıla '' kadar öngörülen hapis cezası, '' iki günde dört yıla '' kadar olmak üzere değiştirilmiştir.

6- Tefecilik suçunun cezası , eski düzenlemeye göre iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası iken ; yeni düzenlemede hapis cezasının üst sınırı altı yıl , adli para cezasının alt sınırı da beş yüz gün olarak düzeltilmiştir. Ayrıca, suçun nitelikli halihazırda ' ' suçun örgütlenmesi faaliyet şartlarını içeren verilecek ceza bir kat artırılır '' şeklinde yerleştirilmiştir.

7- Ağır hastalık ve engellilik için yaşamını tek başına sürdüremeyecek durumda olan şüpheliler ile gebe olan veya doğumdan itibaren altı ayı geçmeyen kadın şüpheliler hakkında tutuklama yerine, adli kontrol kararı verilebileceği düzenlenmiştir. Ayrıca, mahkumiyet hükmü verilmiş ve hükümleri ile ilgili olarak istinaf veya temyiz kanunu yoluna başvurulmuşsa, ilk derece mahkemesi de adli kontrol kararı verebilecektir.

8- Adli kontrol hükümlerini isteyerek yerine getirmeyenler için mevcut düzenlemeye göre, yetkili merci hemen tutuklama kararı verebilecektir. Ancak, uygulamadaki tereddütlerin giderilebilmesi ve mahkemenin yetkisinin daha belirgin bir hale getirilmesi için gereklilik yapılandırması ile birlikte, istinaf ve temyiz kanun yoluna başvurmuş sanıkların adli kontrol tedbirine uymamaları durumunda, hükmü veren ilk derece mahkemesi için tutuklama için verilebileceğini düzenlenmiştir.

9- Ceza Muhakemesi Kanunu m. 272 / 3 fıkrası uyarınca, gereği nedeniyle hafif olması nedeniyle istinaf yoluna başvurulamayacak haller belirtilmiştir. Yeni hükümle, tekerrüre esas olmayacağı düzenlenmiştir.

10- Terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya üye olmak suçları ile örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar ve cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan mahkum olanlar ile ikinci kez mükerrerler ve koşullu salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler hariç olmak üzere; kasıtlı suçlardan toplam 3 yıl veya daha az hapis ile taksirli suçlardan toplam beş yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkum olanların, adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilenlerin, 2004 sayılı İcra İflas Kanunu gereğince tazyik hapsine tabi tutulanların cezaları doğrudan açık ceza infaz kurumlarında yerine getirilecektir.

11- 5275 sayılı Kanun 16 / 4 fıkrasına göre; gebe olan veya doğurduğu tarihten itibaren altı ay geçmemiş olan kadınlar hakkında hapis cezalarının infazı geri bırakılmaktadır. Yeni düzenlemeyle birlikte, altı aylık süre ‘’bir yıl’’ olarak değiştirilmiş ve böylelikle anne ve çocuğun ceza infaz kurumuyla daha geç karşılaşması amaçlanmıştır.

12- Yeni düzenleme ile birlikte, hükümlünün eş veya çocuklarının sürekli hastalık veya malullükleri nedeniyle bakıma muhtaç olmaları halinde hapis cezasının infazına karar verilebilecektir. Ayrıca, altı aylık süre, bir yıl olarak düzenlenmiştir.

13- Hapis cezasının infazına yönelik yakalama emri çıkarılan hükümlünün yakalanabilmesi amacıyla gerekli durumlarda konutta, iş yerinde ve kamuya açık olmayan kapalı alanlarda arama yapılabilmesi bakımından Ceza Muhakemesi Kanunu 119. maddedeki hükümlerin uygulama alanı bulabileceği ve arama kararlarının sulh ceza hakimi tarafından verileceği hüküm altına alınmıştır.

14- Açık ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlülerin kamu kurumları ve kuruluşlarının işlerinde, ceza infaz kurumu görevlilerin denetiminde olmak geceleri bu kurum ve kuruluşlar kabul etmektir. Ayrıca, çalışılan süre denetimli serbestlik tedbiri infaz edilecek süreye ilave edilir. Denetimli serbestlik süresi uzamış olacağından, daha fazla denetimli serbestlikten yararlanacaktır.

15- Hükümlünün duruşma, sağlık, eğitim ve çalışma gibi nedenlerle geçici olarak ceza infaz kurumu dışında bulunduğu yerlerde gerçekleştirdiği disipline aykırı eylem ve sözlerinden dolayı disiplin cezaları uygulanabilecektir.

16- Kurum idaresine bildirilen telefon numarası aracılığıyla ve ya teknik yönlendirme yapmak suretiyle görüşme hakkı olmayan kişilerle görüşme yapılması durumunda, hükümlü tüm iletişim araçlarından yararlanmaktan tamamen veya kısmen yoksun bırakılacaktır.

17- Hükümlü kuruma alkol sokmak, kurumda alkol bulundurmak veya kullanmak eylemlerini gerçekleştirirse, hakkında bir günden on güne kadar hücrede tutulacak ve her türlü temastan yoksun bırakılacaktır.

18- Çocuk hükümlüler hakkında disiplin cezası gerektiren eylemlere yenileri eklenerek, çocukların daha fazla eğitim ve iyileştirme faaliyetlerinde bulunması amaçlanmıştır. Ayrıca çocuk hükümlüler için aile ile görüşme imkanları artırılmıştır.

19- Hükümlü hakkında kurum içindeki eylemlerinden dolayı disiplin soruşturmasına başlamak için öngörülen iki günlük süre, beş güne ve disiplin soruşturmasının tamamlanması için öngörülen yedi günlük süre de on beş güne çıkarılmıştır. Ayrıca, firar halinde bu sürenin başlangıç tarihi, hükümlünün yakalandığının öğrenildiği tarih olarak belirlenmiştir.

20- Hükümlülerin kendi istekleri ile bulundukları kurumdan başka kurumlara nakledilebilmeleri için, ceza infaz kurumlarında bulunulması gereken sürenin üç aydan fazla olması şartı getirilerek, bu sürelerde denetimli serbestlik süresinin de dikkate alınması sağlanmıştır.

21- Hükümlülerin kuruma ait telefon ve faks cihazından derhal yararlandırılmasına imkan sağlayan ağır hastalık, afet ve diğer haller arasına ‘’salgın hastalık’’ ibaresi de eklenmiştir.

22- Kapalı ceza infaz kurumunda bulunan hükümlülerin dışarıdan hediye kabul etme hakkının kapsamı genişletilmiştir.

23- Hükümlülerin öğretimden yararlanmasına ve sınavlara ilişkin usul ve esasların yönetmelikle düzenlenebilmesi sağlanmıştır.

24- Koşullu salıverilmede iyi halin saptanmasına ilişkin yeni düzenlemeler yapılarak, keyfi ve denetimsiz uygulamadan vazgeçilmiştir. Yeni düzenlemelerle birlikte; hükümlü hakkında kurumda kaldığı tüm zamanlar bakımından bir değerlendirme yapılması öngörülmüş ve buna göre bir karara varılması hüküm altına alınmıştır.

25- Hükümlülerin mazeret izinlerini kullanabilmesi için ceza infaz kurumunda iyi halli olarak geçirmesi gereken ‘’hükümlülük süresinin beşte biri’’ olan süre kısaltılarak ‘’onda biri’’ olarak düzenlenmiştir. Ayrıca, ana, baba, eş, kardeş, çocuk ile eşin anne veya babasından birinin yaşamsal tehlike oluşturacak önemli ve ağır hastalık hâllerinin bulunması nedeniyle verilen bir defalık öngörülen mazeret izin hakkı ikiye çıkarılmıştır.

26- Açık ceza infaz kurumunda bulunanlar için dış dünyayla uyum sağlamaları maksadıyla üç ayda bir üç güne kadar olan özel izinleri yedi güne çıkarılmış ve hastalık, doğal afet gibi zorunlu hallerde bu izinlerin birleştirilerek kullanılabileceği düzenlenmiştir.

27- Salgın hastalık, doğal afet, savaş veya seferberlik durumunda bu sebeplerden dolayı izinden dönemeyen veya geç dönen hükümlülere ceza verilmeyecektir. Ayrıca izinden dönmeyen veya iki gün geçtikten sonra dönen hükümlüler ile firar eden hükümlülere bir daha özel izin verilmeyeceği düzenlenmiştir.

28- Mahkûmiyet hükmünün yorumunda tereddüt olması veya lehe kanun sebebiyle zaman bakımından uygulama kapsamında değerlendirme yapılması gerekirse hüküm mahkemesi karar verecek, infaz edilecek cezanın hesaplanmasında veya cezanın kısmen ya da tamamen yerine getirilip getirilmemesi hususunda tereddüt olması halinde ise infaz hakimi karar verecektir.

29- Kişi hakkında birden çok kesinleşmiş hüküm bulunuyorsa; cezaların toplanmasına ilişkin karar infaz hakimliği tarafından verilecektir. Toplama kararlarını verecek yetkili infaz hakimlikleri de yeni düzenlemede detaylı olarak düzenlenmiştir.

30- Hükümlü hakkında denetimli serbestlik tedbirinden uygulanabilmesi için, koşullu salıverilme için ceza infaz kurumunda geçirilmesi gereken sürenin 4/5’inin ceza infaz kurumunda geçirilmesi gereklidir. Hükümlüler, denetimli serbestlikten en fazla üç yıl süre ile faydalanabilecektir.

Sıfır-altı yaş grubunda çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile maruz kalınan ağır hastalık, engellilik ve kocama nedeniyle yaşamını tek başına sürdüremeyen hükümlüler yönünden; ceza infaz kurumunda geçirilmesi gereken süre 3/5 olarak uygulanacak ve denetimli serbestlikten azami dört yıl süre ile faydalanacaklardır.

31- Süreli hapis cezasına mahkûm edilmiş olanların koşullu salıverilme sürelerine ilişkin 2/3 olan genel oran, 1/2 olarak değiştirilmiştir.

Ancak;

- Kasten öldürme suçlarından (T.C.K. m.81,82,83) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,

- İşkence suçundan (T.C.K. m.94,95) ve eziyet suçundan (T.C.K. m.96) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,

- Cinsel saldırı (T.C.K. m.102, 2.fıkra hariç), reşit olmayanla cinsel ilişki (T.C.K. m.104, 2. ve 3. Fıkra hariç) ve cinsel taciz (T.C.K. m.105) suçlarından süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,

- Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan (T.C.K. m.102,103,104,105) hapis cezasına mahkum olan çocuklar,

- Uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan (T.C.K. m.188) hapis cezasına mahkûm olan çocuklar,

- Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçlarından (T.C.K. m.326 ile m.339) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,

açısından koşullu salıverilme oranı yine 2/3 olacaktır.

Ayrıca, suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkûm olan çocuklar hakkında koşullu salıverilme oranı 2/3 olarak uygulanacaktır.

Öte yandan, örgüt faaliyetleri çerçevesinde işlenen ve koşullu salıverilme oranı 2/3 oranından fazla olan suçlar bakımından, bu suçlar için uygulanmakta olan koşullu salıverilme oranı uygulanacaktır. Örneğin; T.C.K’nın m.102/f.2’de tanımlanan cinsel saldırı suçundan, m.103’te tanımlanan çocukların cinsel istismarı suçundan, m.104/f.2,f.3’de tanımlanan reşit olmayanla cinsel ilişki suçundan, m.188’de tanımlanan uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarının örgüt faaliyeti kapsamında işlenmesi halinde koşullu salıverilme oranı 2/3 olarak değil, 3/4 olarak uygulanacaktır.

32- Tekerrür hâlinde işlenen suçtan dolayı mahkûm olanların, koşullu salıverilmeden faydalanabilmeleri için öngörülen 3/4 oran, 2/3 olarak değiştirilmiştir. Ancak; T.C.K’nın m.102/f.2’de tanımlanan cinsel saldırı, m.103’te tanımlanan çocukların cinsel istismarı, m.104/f.2,f.3’de tanımlanan reşit olmayanla cinsel ilişki, m.188’de tanımlanan uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarından mükerrer olanlar hakkında koşullu salıverilme oranı 3/4 olarak uygulanacaktır. Öte yandan, terör örgütü mensubu suçlular bakımından yine bu suçun tabii olduğu 3/4 oran uygulanacaktır.

33- Yeni düzenlemeyle özel infaz usullerinin de kapsamı genişletilmiştir.

Buna ilişkin olarak; kasten işlenen suçlarda toplam 1 yıl 6 ay, taksirle işlenen suçlarda (öldürme suçu hariç) toplam 3 yıl ve daha az süreli hapis cezalarının,

- Her hafta Cuma günleri saat 19.00’da girmek ve Pazar günleri aynı saatte çıkmak suretiyle hafta sonları,

- Hafta sonları hariç, her gün saat 19.00’da girmek ve ertesi gün saat 07.00’da çıkmak suretiyle geceleri,

infaz edilmesine karar verilebilir.

Hapis cezalarının, konutta çektirilmesine karar verilebilecek haller şunlardır;

- Kadın, çocuk veya altmış beş yaşını bitirmiş hükümlülerin mahkum oldukları toplam bir yıl, yetmiş yaşını bitirmiş kişilerin mahkum oldukları toplam iki yıl, yetmiş beş yaşını bitirmiş kişilerin mahkum oldukları toplam dört yıl veya daha az süreli hapis cezalarının,

- Toplam 5 yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum olan veya adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilen hükümlüler, maruz kaldığı ağır bir hastalık veya engellilik nedeniyle hayatlarını yalnız başına sürdüremeyecek durumdaysa hapis cezalarının,

- Doğurduğu tarihten itibaren 6 ay geçen (doğumdan itibaren 1 yıl 6 ay geçmemiş olması gerekir.) ve toplam 3 yıl ve daha az süreli hapis cezasına mahkum olan ya da adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilen hükümlü kadınların cezalarının, konutta çektirilmesine infazhakimi tarafından karar verilebilir.

Öte yandan, cezanın özel infaz usulüne göre çektirilmesine karar verilenler tabii oldukları infaz rejimine göre koşullu salıverilmeden yararlanabilir. Ancak, bu kişiler hakkında denetimli serbestlik hükümleri uygulanmaz.

Ayrıca, maruz kaldığı ağır bir hastalık veya engellilik nedeniyle hayatlarını yalnız başına sürdüremeyecek hükümlüler ve doğum yapan kadın hükümlüler dışında; terör suçları ile örgüt kurmak, yönetmek veya üye olmak suçlarından ya da örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlardan mahkum olanlar, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan mahkum olanlar, adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilenler, koşullu salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler, hakkında özel infaz usulleri uygulanmayacaktır.

34- Denetimli serbestliğe ilişkin kalıcı düzenlemelerin yanında geçici bir madde eklenmiştir. Buna göre;

- Kasten öldürme suçlarından (T.C.K. m.81,82,83)

- Üstsoya, altsoya, eşe veya kardeşe ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı işlenen kasten yaralama ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçları, (T.C.K. m.87)

- İşkence suçu (T.C.K. m.94,95) ve eziyet suçu (T.C.K. m.96)

- Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar, (T.C.K. m.102,103,104,105)

- Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar, (T.C.K. m. 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138),

- Uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçu, (T.C.K. m.188)

- TCK’nın İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan Millete ve Devlete karşı suçlar ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar,

hariç kalmak üzere, 30.03.2020 tarihine kadar işlenen suçlarda, denetimli serbestlik süresi 3 yıl olacaktır.

35- Sıfır-altı yaş grubu çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile yetmiş yaşını bitirmiş hükümlüler hakkında;

- Kasten öldürme suçlarından (T.C.K. m.81,82,83)

- Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar, (T.C.K. m.102,103,104,105)

- Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar, (T.C.K. m. 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138)

- TCK’nın İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan Millete ve Devlete karşı suçlar ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar,

hariç kalmak üzere, 30.03.2020 tarihine kadar işlenen suçlarda, denetimli serbestlik süresi 4 yıl olarak düzenlenmiştir.

Yine yukarıda saymış olduğumuz suçların haricinde kalmak şartıyla, ağır hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatını yalnız sürdüremeyen altmış beş yaşını bitirmiş hükümlülerin koşullu salıverilmeleri için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken süreler, azami süre sınırına bakılmaksızın 105/A maddesinde düzenlenen denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infaz edilebileceği edilebilir.

36- Yine geçici bir madde eklenerek; bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önce işlenen suçlarda, denetimli serbestliğe ilişkin bu Kanunla değiştirilen hükümlerin uygulanmasına yönelik bir düzenleme yapılmıştır. Buna göre, bu maddenin yürürlük tarihinden önce işlenen suçlar nedeniyle verilen mahkumiyet kararlarının infazında denetimli serbestlik süresi hesaplaması yapılırken, değişiklikten önceki ve sonraki hükümler bir bütün olarak ayrı ayrı değerlendirilecek ve hangisi hükümlü lehine sonuç doğurursa o hüküm uygulanacaktır.