Challenger: Bir Uzay Faciası
Tarih sayfalarında popüler olan bir kazanın hikayesinden bahsedeceğim sizlere, Challenger Faciası. Uzay tarihinin en büyük felaketlerinden biri olarak kabul edilir. 7 astronot hayatını kaybetti ve kazada ölen astronotlar anısına çeşitli anma törenleri ve anıtlar yapıldı. Gelin bakalın neymiş Challenger Faicası.
Challenger uzay mekiği, NASA’nın uzay mekiği programının ikinci aracıydı ve 1983'ten 1986'ya kadar tam 10 uçuş gerçekleştirdi. Mekiğin son görevi olan STS-51L, 28 Ocak 1986'da Kennedy Uzay Merkezi’nden fırlatıldı. Bahsi geçen STS-51L’nin amacı, bir iletişim uydusu olan TDRS-B’yi yörüngeye yerleştirmek, Halley kuyruklu yıldızını incelemek için Spartan-Halley adlı bir astronomi yükünü bırakmak ve geri almak. Ayrıca ilginç bir diğer görevi de öğretmen Christa McAuliffe’ın uzaydan ders vermesini sağlamaktı.
Bu arada STS-51L ve TDRS-B dedik, havada kalmaması için bunlardan da hemen kısaca bahsetmek istiyorum.
STS-51L: Space Trasportation System-51L (Uzay Taşımacılık Sistemi-51L). STS, uzay mekiği programının genel adıdır ve her görev için bir numara ve harf eklenir. 51L, 1986 yılında planlanan 15. görev olduğunu göstermektedir.
TDRS-B: Tracking and Data Relay Satelitte-B (İzleme ve Veri Aktarma Uydusu-B). TDRS, Nasa’nın uzay araçlarıyla sürekli iletişim kurmasını sağlayan bir uydu ağıdır. TDRS-B, bu ağın ikinci uydusudur.
Kazanın Nedeni
Gelelim yaşanan kazanın nedenine. Challenger’ın fırlatılmasından bir gün önce Florida’da hava sıcaklığı beklenmedik şekilde düştü ve mekiğin sağ katı yakıt roket güçlendiricisindeki conta mührü zarar gördü. Evet doğru duydunuz, conta mührü. Bu conta mührü, roket güçlendiricisinin içindeki sıcak gazların dışarı sızmasını önlemek için tasarlanmıştı. Ki bilenler bilir genelde de contalar sızdırmazlık elemanı olarak kullanılır. Ancak soğuk havadan dolayı conta esnekliğini kaybetti ve tahminlere göre gevrek bir hale dönüştü. Bu sırada da küçük bir açıklık oluştu. Fırlatma sırasında bu açıklık genişledi ve gazlar mekiğin harici yakıt tankına sızdı. Bu sızıntıdan sonra harici yakıt tankı delinmeye başladı ve ardından büyük bir patlama meydana geldi. Tüm dünya canlı yayında, Challenger’ın kalkışından yaklaşık 73 saniye sonra gerçekleşen bu patlamaya tanıklık etti.
Kazanın ardından bir soruşturma komisyonu kuruldu ve kazanın nedenlerini ve sorumlularını araştırdı. Komisyonun raporuna göre, NASA yöneticileri ve mekiği üreten firma olan Morton Tiokol’un mühendisleri arasında iletişim eksikliği ve karar verme sürecinde hatalar vardı. Mühendisler, soğuk havanın conta mührünü etkileyeceği konusunda uyarılarda bulunmuş ancak NASA yöneticileri bunu dikkate almamıştı. Ayrıca, fırlatma tarihinin sık sık ertelenmesi nedeniyle siyasi ve medya baskısı da vardı.
Challenger faciası, Nasa’nın uzay mekiği programını yaklaşık 3 yıl boyunca durdurdu ve çeşitli güvenlik önlemleri almaya zorladı. Ayrıca, uzay yolculuğunun risklerini ve zorluklarını da herkese hatırlatmış oldu.
Kazada Hayatını Kaybeden Astronotlar
Gelin kazada hayatını kaybeden astranotlara hızlıca bir bakalım.
Francis R. Scobee (Komutan)
Washington doğumlu Scobee, Hava Kuvvetleri’nde pilot ve test pilotu olarak görev yaptı. 1978’de NASA’ya katıldı ve 1984’te ilk uzay uçuşunu yaptı.
Michael J. Smith (Pilot)
Kuzey Karolina doğumlu Smith, Donanma’da pilot olarak görev yaptı. 1980’de NASA’ya katıldı ve STS-51L onun ilk uzay uçuşuydu.
Ronald McNair (Görev Uzmanı)
Güney Karolina doğumlu McNair, fizik doktorası olan bir lazer uzmanıydı. 1978’de NASA’ya katıldı ve Komutan Scobee gibi o da 1984’te ilk uzay uçuşunu yaptı.
Ellison Onizuka (Görev Uzmanı)
Hawaii doğumlu Onizuka, Hava Kuvvetleri’nde mühendis ve test pilotu olarak görev yaptı. 1978’de NASA’ya katıldı ve 1985’te ilk uzay uçuşunu yaptı.
Judith Resnik (Görev Uzmanı)
Ohio doğumlu Resnik, elektrik mühendisliği doktorası olan bir yazılım mühendisiydi. 1978’de NASA’ya katıldı ve 1984’te ilk uzay uçuşunu yaptı.
Gregory Jarvis (Yük Uzmanı)
New York doğumlu Jarvis, Hughes Aircraft Company’de uydu mühendisi olarak çalıştı. 1984’te NASA tarafından Yük Uzmanlığı Programına seçildi ve STS-51L onun ilk uzay uçuşuydu.
Christa McAuliffe (Yük Uzmanı ve Öğretmen)
Massachusetts doğumlu McAuliffe, New Hampshire’da sosyal bilgiler öğretmeniydi. 1985’te NASA tarafından Öğretmen Uzayda Programına seçildi ve STS-51L onun ilk uzay uçuşuydu.
Aradan 37 yıl geçmiş olsa da hayatını kaybeden Challenger astronatlarını bu yazı vesilesi ile de anmış olalım, mekanları cennet olsun.
Bu haftaki içeriğimizde teknolojinin üzücü taraflarından birine değinmek istedim. ABD’de Ronald Reagan’ın başkanlık döneminde geçen Challenger Faciası ile ilgili içerik umarım ilginizi çekmiş, bir nebze de olsa fayda sağlayabilecek bir yazı olmuştur.
