Doğu’nun Doğası: Mardin Seyahatinden Geriye Kalanlar
Bu yazıda Mardin’den hareket ederek Doğu kentini, kişisel izdüşümler yolu ile anlamaya çalışıyorum.
Seyahatimiz Konya’dan Mardin’e.. Yüksek katlar arasında yolculuğa başlıyor, yer yer düzlüklere çıkıyoruz. Pozantı’ya doğru yükselti artıyor, hava değişiyor, tüneller görünüyor. Sonra ilerliyor ve Adana içerisinden geçerek, Antep’e uğramadan Urfa yoluna düşüyoruz. Antep-Urfa dolaylarında bizi sağlı sollu topraklarda fıstık ağaçları karşılıyor. Birecik’de Fırat’ın güzelliğine şahit oluyoruz. İlerliyor ve uzaktan hala bacası tüten onlarca köy görüyoruz. Yüksek yapılar azalıyor. Ufuk beliriyor. Viranşehir’e güneş doğarken giriyoruz, Mardin’e girdiğimizde çoktan sabah olmuş oluyor. İçimden “Büyük Doğu’yu” resmetsem bu doğuşu resmederdim diyorum. Mardin’e girdiğimizi anlamak için haritalara bakmak gerekiyor. Seyahat boyunca coğrafya, hep değişimle, durağan bir değişimle bizi karşılıyor.
Sık sık yaptığım gibi gittiğim kenti, daha önce bulunduğum kentler ile mukayese ederek zihnimde bir yere konumlandırmaya çalışıyorum. Mardin bana biraz Fez’i biraz Kudüs’ü hatırlatıyor. Ama her kent gibi, Mardin’in de kendi doğası var, diyorum.
Mardin’in doğasında tıpkı bu iki kentte olduğu gibi ikilik var. Esasında modernleşmeyi tecrübe etmiş her kadim kentin ikilikler-ikilemler taşıdığını düşünüyorum. Mardin’de bu çok daha belirgin bir karşılık buluyor. Mardin’i kolayca ikiye ayırabiliyoruz. Eski Mardin ve Yeni Mardin.
Eski Mardin hepimizin kartpostallarda, tanıtım filmlerinde gördüğümüz tanıdık silüeti sunuyor. Yeni Mardin ise ekrana çok yansımayanları…. Eski Mardin otantik tecrübeler ile dolu, Yeni Mardin ışıltı ve konfor ile… Biz, kenti deneyimlemek için gelenler, Eski Mardin’i tercih ediyoruz. Nitekim Eski Mardin bize konfor vaat etmese de (4 kez elektrik 1 kez su kesintisi yaşıyoruz) eşsiz bir kent deneyimi sunuyor.
Eski Mardin’in kozmopolit kimliği Yeni Mardin’e doğru bir başka hüviyet kazanıyor. Sokak aralarında Süryani çöreği, Süryani şarabı satan dükkanlar, otel yada restaurant olarak hizmet veren taş binalar, altın-bakır takı ve eşyalar edinebileceğiniz yerler Yeni Mardin’de çok bulunmuyor. Yeni Mardin’e ulaştığımızda Eski Mardin’in sisli puslu havası dağılmış, ışıl ışıl dükkanlar ve yüksek katlı yapılar görüyoruz. Yeni Mardin bize yeni bir tecrübe sunuyor.
Eski Mardin’in detayları öylesine kuvvetli ki… Yukarıdaki evin kapısına yaklaştığınızda fark ediyorsunuz, bir ismi Celil ve bir Muhammed yazısını, bir Kabe figürünü… Ya da Şehidiye Camii’nin giriş kapısındaki mesajı .. ادْخُلُوهَا بِسَلاَمٍ Selamet ile girin.. (Hicr, 46)
Bunca şeyden sonra yol arkadaşlarım ile şunu tartışıyoruz. Mardin’e taşınacak olsak nerede yaşardık? Hiç düşünmeden cevap veriyorlar: Yeni Mardin… Ben ise şunu düşünüyorum.. Eski Mardin’de yaşamak ister, Yeni Mardin’de yaşamak zorunda kalır ve her gün başucumdaki Eski Mardin’i özlemeye devam ederdim…
20.01.2021
Melike Sıla..
