Duygusal Zekâ Nedir?
📌Günümüz dünyasında akıl ve zekâ üzerine bir çok araştırma yapılmakta.
İlk öncelikle zekâ nedir? Zekâ, bizim olayları anlamamızı, gerekli ilişkileri kavramamızı, yargılarda bulunabilmemizi ve bunları açıklayarak çözebilmemizi sağlayan bir yetenektir. Zekâ bir bütündür fakat bölümlere ayırdığımızda karşımıza Howard Gardner 9 zekâ türü ile Çoklu Zeka kuramını buluyoruz. Bunlar; uzamsal zekâ, kinestetik zekâ, müzikal zekâ, sözel zekâ, içsel zekâ, sosyal zekâ, matematiksel zekâ, doğasal zekâ ve varoluşsal zekâdır. Bu kuramla beraber zekânın sadece IQ olmadığını ispatlamış oluyoruz.
🔎Duygusal zekânın(EQ) temelinde ne yatıyor ?
Daniel Goleman kitabında duygusal zekâyı “Kendini harekete geçirebilme, aksiliklere rağmen yola devam edebilme, dürtülerini kontrol ederek tatmini erteleyebilme, ruh halini düzenleyebilme, sıkıntıların düşünmeyi engellemesine izin vermeme, kendini başkalarının yerine koyabilme ve umut besleme” olarak tanımlamaktadır. Aslında çoğu kişi IQ testlerine daha çok önem verir ve daha spesifik bulur. Fakat duygusal zekâyı ortaya çıkaran tek bir kalem kâğıt testi yoktur.
🔎Peki duygusal zekânın bileşenleri kaça ayrılır?
Ünlü psikolog Salovey ve meslektaşı Mayer’in yaptıkları araştırmalar sonucunda 5 temel nokta üzerinde duruyor duygusal zekâ.
👤Özbilinç
Hayat akıp geçiyor fakat bu süre zarfında yaşadığımız olayların sonucunda ne hissettiğimizi çoğu zaman hissedemiyoruz veya o an idrak edemiyoruz. Kısacası kişinin iç dünyasında olup bitenin sürekli farkında olması anlamına gelen “özbilinç” kavramı duygusal zekânın temel taşıdır.
🧠Duyguları Yönetebilmek
Kendini dizginleyebilmeyi, yoğun kaygılardan, kötü düşünce bulutlarından, alınganlıklardan kurtulabilmeyi, hayatın tatsız olaylarıyla karşılaştıktan sonra kendini daha kolay toparlayabilmeyi ifade eder. İnsanın kendini iyi hissetmesi için duygularından kaçınması gerekmez, örneğin acı çekmenin de insanlara sunduğu farklı bir bakış açısı vardır. Tatsız duyguları zapdetmek veya tam tersi gereğinden fazla değer vermek insana büyük bir sıkıntı verir. Fakat bu işi yanlış anlayıp halının altına süpürmek ve ertelemekte aslında duygularımızı yönetebildiğimiz anlamına gelmez. Herşeyi yaşamalı bir insan ama yeteri kadar ve değeri kadar olmalı. Sözün özü şu ki bize sıkıntı veren duygulara hâkim olabilme yeteneği, duygusal sağlığımızın anahtarıdır.
🤩🧐Kendini Harekete Geçirebilmek
Çoğu zaman biz insanlar kapasitemizin sınırlarını çizerek hayatta neler yapabileceğimizi belirleriyoruz ve bu süreçte farkında olmadan duygularımızı, düşüncelerimizi, planlarımızı, davranışlarımızı veya karşılaştığımız sorunları çözmek gibi yeteneklerimizi engellediğimiz ya da kendimizi motive ederek güçlendirdiğimiz noktalar vardır.Yaptığımız işe olan tutkumuz da bizi başarıya ulaştıran en önemli yapı taşımızdır. İşte duygusal zekâ tam da bu anlamda herkeste bulunan fakat kullanımına göre işlevi değişen ve diğer tüm yeteneklerimizi bileyerek ya da körelterek derinden etkileyen bir güçtür.
👥Empati Yeteneği
İnsan ilişkilerinde temel beceri kabul edilen empatinin altında özbilinç kavramı yer almaktadır. Bazen hayat karmaşasında kendi duygularımızı dahi zor anladığımız anlar olabilir fakat biz kendimizi ne kadar anlamaya çalışıyorsak karşımızdaki insanlarında duygularını bir o kadar anlamaya ve sentezlemeye ihtiyacımız var. Kendisinin ne hissettiği hakkında hiçbir fikri olmayanlar, çevrelerindeki kişilerin ne hissettiğini anlamakta da başarısız olurlar ki bu durum, duygusal zekâ bakımından büyük bir eksiklik, insan olmak anlamında da trajik bir başarısızlıktır.
Duygusal anlamda ise kişiler ile iletişime geçmeyi sağlayan en önemli unsurlar sözsüzdür. Bir kişinin sözlerine duygusal açıdan bakacak olursak şöyle ki; jest ve mimikleri, ses tonu ve diğer sözsüz kanallardan kendini ifade ediş biçimidir. Buna dayalı olarakta duygusal gerçek aslında ne söylediğinde değil, nasıl söylediğinde saklıdır. Bu adımlar dikkate alınarak incelendiğinde empati aslında bir 21. yüzyıl yetkinliği dahi sayılabilir.
🤗🥳Sosyallik
Sosyal yeteneklerimiz hayatın her alanında karşımıza çıkmaktadır ki bunun yanı sıra duygusal zekânın en önemli unsurlarından olan ve insanlar arası ilişki becerileri, başkalarıyla olan ilişkilerimizde etkili olabilmemizi sağlayan sosyal yeteneklerimizdir. Bu sosyal yetenekler kişinin dış dünya ile bağlantısını şekillendirmesine, başkalarını harekete geçirip sosyal temas kurmasına, yakın ilişkilerini sürdürebilmesine, insanları ikna edip etkilemesine, akılda kalıcı hale gelmesine ve rahatlatmasına olanak tanır. Kendimize fırsat verdiğimiz ve insanlara fikirlerimizi, duygularımızı açtığımız sürece sosyal yeteneklerimiz geliştirebilir, duygusal olarak kendimizi besleyebiliriz.
✨Bu bilgiler ışığında duygusal zekâ olarak da adlandırabileceğimiz duygusal yeterlilik düzeyi düştükçe, gündelik sorunlar adeta birer krize dönüşmeye başlar. Bu durum evrenseldir ve her türlü etnik, ırk ve gelir grubunda ortaya çıkmaktadır.
