Hangimiz Usta Şoför Değiliz ki?

Bazılarımız değiliz. Peki usta şoförleri diğer sürücülerden ayıran özellikler nelerdir? Bu yazıda usta şoförlerin 10 ortak özelliğini inceleyeceğiz.

Usta şoför deyimi trafik alanında geçmişten beri tartışılır. Kimilerine göre usta şoför yoktur, iyi sürücü vardır. Kimilerine göre bu tabir baştan yanlıştır (bkz. Fransızca: chauffer). Kimilerine göreyse asıl mesele ustalık değil yalnızca aracı güvenli kullanmaktır.

Bana sorarsanız, usta şoförlük bir sürücünün bilgi, beceri ve etik yönlerinin tümünü kapsadığı için önemli bir ifadedir.

Ve belli başlı kriterleri olan ölçülebilir bir sürücü özelliğidir.

2019 verilerine göre, ülkemizde ortalama her üç kişiden biri ehliyet sahibi olduğunu (1) ve trafiğe kayıtlı yaklaşık 22 milyon araç bulunduğunu (2) biliyor muydunuz? Dolayısıyla, Türkiye’de en azından 20 milyon sürücünün aktif olarak araç kullandığını varsayabiliriz.

Sizce bu 20 milyon arasından kaç kişi usta şofördür? Çevrenizdeki kaç kişiye usta şoför dersiniz? Siz bu usta şoförlerden biri misiniz?

Yapılan araştırmalara göre (3, 4), kişiler sürüş becerilerinin diğer sürücülerden daha yüksek olduğuna inanma eğilimindedir. Yani şimdi bir anket yapsak katılımcıların yarısının kendisini usta şoför olarak tanımlayacağına inanabiliyor musunuz? Aman dikkat!

Daha güvenli bir trafik ortamına kavuşmak için karayollarında daha çok usta şoföre ihtiyacımız var. Trafikte hoşgörü ve yardımlaşma kültürünü oluşturduğumuzda yaşanan on binlerce trafik kazasının önüne geçebileceğimize inanıyorum. Doğru kararları vaktinde alan güvenli sürücülerle binlerce hayatı kurtarabiliriz.

İşte bu nedenle, usta şoförlerin 10 ortak özelliğini sizinle paylaşmak istiyorum. Trafikteki bilgi, beceri ve alışkanlıklarınızı bir de bu açıdan değerlendirin.

I. Araçtaki yolcular kendilerini güvende ve rahat hisseder.

Sürüş stiliniz doğal olarak aracınızdaki yolcuların tepkilerine de yansır. Aracını sakin süren ve yolcusuna huzur veren bir sürücü, usta şoförlüğün ilk ve en önemli aşamasını başarmış demektir.

Yoksa, yolcularınız gözünü yoldan ayıramıyor mu? Yan koltuktaki kişi sizinle birlikte frene mi basıyor? Araçta tutma koluna sıkı sıkı sarılmış biri mi var? O zaman sıradaki noktalara özellikle dikkat edin.

Yolcularınıza ilk andan güven vermek için aracı çalıştırmadan önce emniyet kemerinizi takın. Tüm yolcuların da takmasını sağlayın.

II. Usta şoförün dikkati her zaman trafiktedir.

Araç kullanmak basit bir iş gibi görünebilir. Fakat bu daha az ciddiyet gerektirdiği anlamına gelmez. Usta şoförler araç kullanırken başka bir işle uğraşmaz.

Araç kullanırken telefonla konuşmak, twitter’a bakmak, yemek yemek, mesaj atmak veya dönüp yolcularla konuşmak gibi davranışların hiçbirini usta şoförlerde göremezsiniz.

Usta şoförler bir anlık dikkatsizliğin ölüme veya büyük hasarlara yol açabileceğini bilir. Bu nedenle dikkatleri sürekli olarak trafiktedir.

III. Usta şoför kullandığı aracın özelliklerine hâkimdir.

Şoför sözcüğünün başına usta sıfatının eklenmesini sağlayan başlıca sebep nedir sizce? Bence kişinin sahip olduğu teknik bilgidir.

Usta şoförler araçlarını tanır, çalışma prensiplerini ve özelliklerini bilir. Ayrıca, lastik patladı ne yapılır? Karlı yolda zincir nasıl takılır? Debriyaj fren ilişkisi nasıldır? vb. soruların cevapları usta şoförlerde hazırdır.

IV. Sürüş tecrübesi yüksek. Algı-motor beceriler gelişkin.

Usta şoförler trafikte geçirdikleri yüzlerce saat ve katettikleri binlerce kilometre ile sürüş konusunda uzmanlaşmış kişilerdir. Araçlarına nasıl hâkim olacaklarını bilirler.

Trafikte hızlı reflekslere sahip olmak, seri (ve güvenli) araç kullanmak, dik yokuşta aracı geri kaçırmadan kaldırmak gibi tecrübeyle sabit sürüş becerileri vardır.

Hiç kuşkusuz, usta şoförleri trafik canavarlarından ayıran en büyük özellikleri sürüş becerilerini kimsenin canını tehlikeye atmak için kullanmıyor oluşlarıdır.

V. Usta şoför soğukkanlıdır.

Trafik, kontrol edebildiklerimizden çok kontrol edemediklerimizin yer aldığı bir ortamdır. Trafikte insanın başına ne geleceği gerçekten tahmin edilemeyebilir.

Usta şoförler trafikte beklenmedik bir olayla karşılaştıklarında soğukkanlılıklarını korurlar. Bu sayede hızlı ve doğru bir şekilde karar verirler. Araç kaymaya başladığında, sol taraftan hızla bir araç yaklaştığında, kaza ile burun buruna geldiklerinde… Panik değil soğukkanlılık hayat kurtarır.

VI. Araç bakımı ve kontroller.

Ya araç bakımları? Usta şoförler araç bakımlarını aksatmayan, tedbiri elden bırakmayan kişilerdir. Frenleri ve lastikleri sağlamdır. Farları ve silecekleri düzgün çalışır. Araçları yaz ve kış hava şartlarına hazırlıklıdır.

Usta şoförlerin fren ve debriyaj balatalarının diğer sürücülere göre daha geç aşındığını biliyor muydunuz?

VII. Trafikteki tehlikelere karşı öngörülüdür.

Yapılan araştırmalara (5) göre, sürücüler tecrübelerine bağlı olarak gözlerini yolun daha yakın veya uzak bölgelerinde gezdirmektedir. Daha uzak bölgeleri tarayan — deneyimli — sürücülerin çıkabilecek tehlikelere karşı daha hazırlıklı olacakları ortadadır.

Usta şoförler yola fırlayabilecek çocuklara veya aniden durabilecek araçlara karşı her zaman öngörülüdür. Trafikteki hareketliliği takip ederek gereksiz manevra, gaz ve fren yapmazlar.

Sürücüler çoğunlukla frene mümkün olduğu kadar geç, gaza mümkün olduğu kadar erken basar. Siz tam tersini yapın. Frene erken, gaza geç basın. Kaza yapmayın.

VIII. Usta şoför diğer sürücülerin hatalarını telafi eder.

Usta şoförün en babacan/anaç özelliği budur belki de. Kişi kendi hatasından öte başkasının hatasını telafi edebiliyorsa usta şoför olmuştur diyebiliriz. Çünkü bilir ki, kendisi ile birlikte trafikte yer alan diğer tüm kişilerin can ve mal güvenliği de onun sorumluluğundadır.

Sürücülerin en sık yaptığı hatalardan biri, başkalarının onları fark ettiğini sanmalarıdır. İşte usta şoförler bu bilinçle kendilerini belli etmek için sinyal, far ve gerekiyorsa korna kullanırlar.

IX. Usta şoför saygılı ve sabırlıdır.

Saygılı ve sabırlı olan sürücüler trafikte düzene ve huzura yardım eder. Usta şoförlerin varlığının ve sayısındaki artışın ülkemize katacağı en büyük değer budur belki de.

Ani şerit değişiklikleriyle trafiğin akışını bozmayan, sollamaya başlayan aracın geçişini kolaylaştıran, hiçbir koşulda yolu tıkamamaya özen gösteren kişi usta şofördür. Davranışlarıyla hepimize örnek olur, teşekkür alır.

X. Araç kullanırken önceliği emniyettir.

Usta şoförün birinci önceliği sevdiklerinin yanına sağ salim ulaşmaktır. Trafikte aldığı her riskin, başkalarının onun yerine karar vermesi anlamına geldiğini bilir.

Bu nedenle araçtaki herkesin emniyet kemeri taktığından emin olur. Aşırı hız yapmaz. Riskli durumlarda sollamaz. Uykusuz, yorgun, alkollü araç kullanmaz. Şerit değiştirirken sinyalini eksik etmez. Güvenli takip mesafesini korur. Aracında ilk yardım çantası, yangın tüpü ve tamir kiti bulundurur. Kısacası defansif sürüş tekniklerini bilir ve uygular.

SONUÇ

Bu yazıda usta şoförlerin sahip oldukları 10 ortak özelliği inceledik. Bana sorarsanız, usta şoförlük kişinin kendisine ve aracına tam anlamıyla hâkim olması demektir. Ve en azından buradaki özelliklerin tümüne sahip olan kişi kendisine usta şoför diyebilir.

Sizce de daha güvenli ve huzurlu bir trafik ortamı için daha çok usta şoföre ihtiyacımız yok mu? Bu yolda neler yapılabileceğimizi başka bir yazıda tartışıyor olacağız.

Siz ne düşünüyorsunuz? Yorumlarınızı ve eklemek istediğiniz düşünceleri lütfen yazın, birlikte akıl yürütelim.

Daha rahat ve huzurlu bir trafik ortamı için hepimiz bir şeyler yapabiliriz. Bu yazıyı faydalı bulduysanız lütfen çevrenizdekilerle paylaşın.

İlgili yazılar

COVID-19 sırasında uygulayabileceğiniz 9 defansif sürüş tekniğini inceleyin.

Kaynakça

(1) Türkiye’de her 3 kişiden biri ehliyet sahibi

(2) TÜİK açıkladı! Türkiye’de trafiğe kayıtlı araç sayısı 22 milyonu aştı

(3) Lajunen,T.,&Summala, H. (1995). Driving experience, personality, and skill and safety-motive dimensions in drivers’ selfassessments. Personality and Individual Differences, 19, 307–318.

(4) Roy, M. M., Liersch, M. J. (2014). I am a better driver than you think: examining self-enhancement for driving ability. Journal of Applied Social Psychology, 43(8), 1648–1659. DOI: 10.1111/jasp.12117

(5) Lehtonen, E., Lappi, O., Koirikivi, I., & Summala, H. (2014). Effect of driving experience on anticipatory look-ahead fixations in real curve driving. Accident Analysis and Prevention, 70, 195–208.