İkili İlişkilerde Finansal İstismar
Finansal istismar veya diğer bir adıyla ekonomik istismar; özellikle sevgili ve eşler arasında oldukça yaygın olan bir istismar çeşidi. Duygusal ve fiziksel istismarın olduğu hemen her ilişkide finansal istismara da rastlamak mümkündür. Diğer istismar türlerinde de olduğu gibi finansal istismarın amacı karşı taraf üzerinde güç ve kontrol kurmaktır. Bir insan üzerinde kontrol sahibi olmak için para kadar etkili bir araç zor bulunur.
Finansal istismar, tıpkı diğer istismar çeşitleri gibi iki cinsiyetten de insanın başına gelebilir. Yine de ataerkil bir toplum yapısına sahip olduğumuz için çoğu zaman finansal istismara uğrayan taraf kadınlar olmaktadır. Hatta çoğu aile düzeninde kadının üzerinde kurulan ekonomik kontrol, istismar olarak görülmemekte ve diğer aile üyeleri ve toplum tarafından doğal karşılanmaktadır.
İkili ilişkilerde karşılaşılan 20 finansal istismar durumunu:
1.Partnerinin çalışmasını engellemek: Bu muhtemelen en yaygın finansal istismar yöntemidir.
Birçok kişi daha ilişkinin başında partnerinin çalışmasını istemediğini veya çalışmasına gerek olmadığını söylemektedir. Böylece kişinin ekonomik özgürlüğünü daha en başında elinden almakta ve maddi açıdan kendisine bağlı kılmaktadır.
2. Partnerinin eğitim almasını engellemek: Böylece dolaylı yönden eşinin iş hayatına girmesi veya çalışsa bile kendisine yetebilecek oranda para kazanması önlenebilmektedir.
3. İş yerindeyken sıkça aramak, mesaj atmak: Bu şekilde eşini sürekli meşgul etmek ve çalışmaya odaklanmasını zorlaştırmak amaçlanır. Bu aramalar “Seni çok özlediğim için aradım.” gibi sözlerle de yapılabilir.
4. Eşinin işiyle ve kariyeriyle ilgili önemli kararları onun yerine almak: Her insan işi ve kariyeriyle ilgili kararları kendisi vermelidir. Bir başkasının yerine onun işi ile ilgili kararlar almak istismardır.
5. Eşinin çalıştığı yer veya mesleği hakkında küçümseyici yorumlar yapmak: Bu şekilde kişiyi işinden soğutmak amaçlanmaktadır.
6. İşi bırakıp evle veya çocuklarla ilgilenmesini talep etmek: Elbette bazı aile dinamiklerinde bir kişi çalışıp evi geçindirecek parayı kazanırken, diğerinin de çocuklarla ilgilenmesi normaldir. Ancak anne ya da baba çocuk doğduktan sonra da çalışmak istiyorsa ancak eşi tarafından bu “engelleniyorsa” ve çalışmaması “talep ediliyorsa” bu istismardır.
7. Eşinin işindeki sorumluluklarını sabote etmeye çalışmak: Çeşitli sebeplerle eşinin işe geç gitmesine, akşam sürekli işten erken ayrılmasına veya sık sık işten izin almasına neden olmak eşinin kariyerini sabote etmektir. Evden çalışıyorsanız veya evde mesai yapmanız gerekiyorsa bir şekilde sizi meşgul ederek çalışmanızı engelleyerek de işteki veriminiz düşürülebilir.
8. Sürekli eşinin iş yerine gelmek: Haber vermeksizin sık sık eşinin iş yerine gitmek, onun işle değil kendisiyle ilgilenmesini istemek, işteki arkadaşlarını veya patronunu gözlemlemek, kafasını işe vermesini engellemek eşinin üzerinde kontrol ve baskı kurmaktır.
9. Önemli konularda tek başına karar almak: Örneğin; başka bir şehre taşınmak veya ortak bir ev satın almak gibi konularda eşinin fikrini almadan karar almak veya eşine baskı yaparak kendi isteklerini dayatmak finansal istismara kapı açar. Yeni bir yere taşınacak insanlar mevcut işinden ayrılmak zorunda kalabilirler ve kariyer planlarını yarım bırakabilirler. Yeni bir ev satın alınacaksa diğer harcamalarını kısmak ve kazandıklarını ev için kullanmak zorunda kalabilirler. Bu nedenle iki tarafı da ilgilendiren majör konularda tek taraflı kararlar almak diğeri üzerinde kontrol kurmaktır.
10. Partnerinin verdiği finansal kararları eleştirmek ve eşinin harcamaları konusunda “yardım önerisinde bulunmak”: Daha pasif-agresif manipülatörler, önce ufak tefek veya belli belirsiz eleştirilerle eşlerinin finansal kararlarına karışabilir ve “yardım önerisi” lafı altında eşinin kazancını kontrol edebilirler.
11. Eşinin parasını elinde tutmak: Birçok ailede bütçe ortak bir hesaba aktarılıp tüm harcamalar tek bir hesap üzerinden yapılmaktadır. Ancak bu ortak hesap durumu eğer istismarcı bir ilişki içerisindeyseniz, partnerinizin sizi daha kolay kontrol edebilmesine neden olur. Bütün kazancınız, bütün harcamalarınız eşiniz tarafından gözetim altında tutulabilir. Hesaptan çıkan her kuruş için eşinize mesaj veya mail gidebilir ve en ufak market harcamalarınız için bile açıklama yapmanız gerekebilir.
Bütün paranızın kontrol altında olması ilişkiden kaçmanızı da zorlaştırır. İstismarcı birinden ayrılmak ile psikolojik anlamda sağlıklı sayılabilecek birinden ayrılmak arasında çok büyük fark vardır. Çoğu zaman istismarcı ilişkinizden ayrılmak için kaçmanız gerekir, zarar görmeden kaçmanız için iyi bir plan yapmanız gerekir ve bu planı uygulamanız için bir miktar da olsa para gerekir.
12. Eşinin bütün harcamalarını ince ince kontrol etmek: Bütün harcamalarınızı kontrol altında tutmak aynı zamanda her hareketinizden de haberdar olmak demektir.
13. Harcamalar konusunda çifte standart uygulamak: Manipülatörler, kendi harcamaları konusunda rahat olmayı isterlerken sizin harcamalarınızı sık sık eleştirebilir ve kontrol altında tutabilirler.
14. Eşinin her seferinde kendisinden para istemesini sağlamak: Eğer ilişkide tek bir taraf para kazanıyorsa ve bu kişi de bir manipülatörse, eşinin kendisinden her seferinde para istemesini talep edebilir. Ailedeki para kazanan kişinin kendisi olduğunu her daim hatırlatmaya çalışabilir ve verdiği her kuruşun bir lütuf gibi karşılanmasını bekleyebilir.
15. Her harcama için haber verilmesini veya izin istenmesini talep etmek: Her insanın bir miktar finansal özgürlüğe ihtiyacı vardır. Pahalı harcamalar için aile üyeleri oturup ortak bir karar alabilirler ancak eşiniz veya partneriniz en ufak harcamalarınızdan bile haberdar olmak istiyorsa veya onlardan “izin istemenizi” talep ediyorsa bu istismardır.
16. Beraber satın alınan pahalı şeylerin tek sahibi olmayı talep etmek: Örneğin, ortak bir ev veya arsa satın aldınız diyelim. Bu evin veya arsanın tapusunun sadece kendi üzerlerinde olması için ısrar edebilirler.
17. Parayı kesme tehdidinde bulunmak: İlişkide para kazan tek bir kişi varsa, diğer taraf otomatik olarak hayatta kalmak için diğerine bağlı duruma gelmektedir. Para kazanan kişi bir manipülatör olduğunda ise, bu durumu diğerine duygusal baskı yapmak için kullanabilir. Sürekli kendi istediklerinin yapılmasında ısrarcı olabilir ve işine gelmeyen her durumda para kaynağını kesmekle tehdit edebilir.
18. Eşinin kredi kartı şifrelerini öğrenmek istemek: Kredi kartı şifreleri, banka hesap şifreleri gibi bilgiler kişiye özel kalmalıdır. Bunları öğrenmekte ısrar eden veya çeşitli manipülasyonlarla bu bilgileri edinmeye çalışan kişiler diğerinin sınırlarına müdahale ediyordur.
19. Eşinde para çalmak: Eşinden habersiz cüzdanından veya hesabından küçük veya büyük miktarlarda para almak bariz bir ekonomik istismardır.
20. Kendi ekonomik sorunlarını partnerinin çözmesini beklemek: Örneğin; bir insan verdiği yanlış kararlar neticesinde iflasın eşiğine gelmiş olabilir, kumarda para kaybetmiş olabilir, kazandığından çok harcamış, gereksiz kredi borçlarına boğulmuş olabilir. Durum her ne olursa olsun, yaşadığımız ekonomik sorunlar en başta bizim kendi sorumluluğumuzdadır. Eşimiz veya sevgilimiz bu durumlarda yardımcı olmayı seçebilir veya seçmeyebilir. Kendi ekonomik sorunlarını partnerinin çözmesini beklemek ve kendi hayatı için sorumluluk almaktan kaçınmak diğer kişinin sırtına hak etmediği bir yük yüklemektir.
Finansal istismar neden bu kadar tehlikeli?
Finansal istismara uğrayan kişi istismarcı ilişkisinden ayrılmakta zorluk yaşar. Ciddi oranda fiziksel şiddete maruz bırakılan insanlar bile kendi parasını kazanamıyorsa veya kazandığı para bir şekilde kontrol altında tutuluyorsa eşlerinden ayrılmaları kat kat zorlaşmaktadır. Şiddet gören insanların güvenli bir kaçış planına ihtiyaçları vardır ve para olmadan bu planı uygulamak zorlaşır. Ayrıca birçok kişi bir şekilde kaçmayı başarabilseler bile bir süre sonra ekonomik olarak hayatlarını idame ettiremedikleri için geri dönmek zorunda kalmakta veya başka bir manipülatörün hedefi haline gelmektedirler.
Eğer ortada çocuklar varsa, mağdur kişi ilişkiden ayrılsa bile çocuklarına yeterince finansal destek sağlayamama veya çocukların velayetini kaybetme korkusu yaşayabilir.
Sonuç olarak; ekonomik yönden özgür olmak, kendi kararlarımızı almamızda, kendi hayatımızı kurmamızda, kısacası her anlamda özgür olmamızda bize yardımcı olacaktır.
Maddi destek olmak isterseniz aşağıdaki linkten yardımcı olabilirsiniz.
Yazılara www.narsistsiz.com adresinden de ulaşabilirsiniz:
https://narsistsiz.com/ikili-iliskilerde-finansal-istismar/
Kaynakça:
Very Well Mind. “How to Identify Financial Abuse in a Relationship”. Erişim 27 Ekim, 2018. https://www.verywellmind.com/financial-abuse-4155224.
Nnedv. “About Financial Abuse”. https://nnedv.org/content/about-financial-abuse/.
