Küreselleşmenin Panzehri: Cittaslow
En son ne zaman trafiğin olmadığı, araba seslerinin ele geçirmediği bir sokakta yürüdük? Yaşadığımız şehrin o kendine has yemeğini yedik mi yoksa her zaman yaptığımız gibi zincirleşmiş yemek restoranına mı gittik? Sahi bu sokaklarda neden bu kadar çöp vardı? İşte cittaslow tam da bu soruları soran insanlar tarafından bulundu. Peki Cittaslow neydi ve onun oluşmasını kimler sağlamıştı?
Küreselleşmeye Tepki
Fast Food yemek kültürünün dünya çapında yayılması sadece yemek sektörüyle sınırlı kalmadı, günlük hayatın da standartlaşmasına ve basitleşmesine öncülük etti. Etkilerini sağlık, aile, politika, seyahat gibi farklı alanlarda gösterdi. Amerikalı sosyolog George Ritzer bu durumu “Toplumun McDonaldlaştırılması” olarak isimlendirdi. Küreselleşme karşıtı sosyal hareketler ilk olarak 30 Kasım 1999’da ABD’nin Seattle eyaletinde yer alan Dünya Ticaret Örgütü zirve toplantısının protesto edilmesiyle ortaya çıkıyor. 19. yüzyıldaki hareketler homojen bir özellik gösteterek toplumun belirli bir kesimini kapsıyordu. Küreselleşmeye tepki olarak ortaya çıkan sosyal hareketlerde ise farklı inançlardan ve sosyo-ekonomik gruplardan bireyler bir araya geliyordu.
Yavaş Hareketi
İtalya’da ortaya çıkan Yavaş Hareketi’nin (slow movement) küreselleşmeye bir tepki niteliğinde olduğunu söyleyebiliriz. Bu hareket insanlarının endüstrileşmeyle birlikte ellerindeki zamanı yeterli bulmadıkları için hızlı yaşamaya başladıklarını savunur. Yavaş yaşam anın farkında kalmamıza yardımcı olur.
Yavaş Yemek (Slow Food)
Yavaş Yemek Hareketi (Slow Food Movement) İtalyan Carlo Pedri ve arkadaşlarının 1986 yılında Roma’ya açılan McDonalds restoranına hamur atarak protesto etmesiyle başlar. İlk Uluslararası Yavaş Yemek Kongresi Venedik’te düzenlenir. Yavaş Yemek Hareketi gıda sürdürülebilirliğini sağlamayı ve biyo-çeşitliliği korumayı, hızlanan yemek sektörü sebebiyle kaybolan geleneksel yemek kültürünü geri getirmeyi hedefler. Sakin Şehirler (Cittaslow), Yavaş Yemek Hareketi’nin devamı olarak nitelendirilir.
Sakin Şehirler (Cittaslow)
Sakin Şehirler kavramının Yavaş Yemek’ten ilhamla ortaya çıktığını söyleyebiliriz. Küreselleşme ile birlikte şehirler gerçek kimliklerini ve kendine özgü geleneklerini kaybetmeye başlar. Sakin Şehirler’in amacı küçük şehirlerin geleneklerini ve kimliklerini korumalarını sağlamaktır. Bu amaç, geçmişe takılı kalmak ve yeniye kapalı olmakla değil, geçmişin bilgi ve tecrübelerini kullanarak günümüz ve gelecek için yeni olanaklar yaratmayı kapsar.
Cittaslow Kriterleri Nelerdir?
Cittaslow Uluslararası Ağı tarafından belirlenen, bir şehrin Sakin Şehir kategorisinde sayılması için 7 alandaki çeşitli kriterlere en az %50 uygunluk sağlaması gerekiyor. Tüm bu kriterlerin alt maddelerini kapsaması gerekir. Sakin Şehir kriterlerini özetleyecek olursak:
- Çevre Politikaları: Hava, su temizliği, atık yönetimi, enerji gibi konuları kapsar.
- Altyapı Politikaları: Ulaşım, sağlık hizmetleri, dezavantajlı gruplar için yapılan düzenlemeleri kapsar.
- Kentsel Yaşam Kalitesi Politikaları: Şehir planlaması ve şehirlerin bölge halkı ve turistler için uygunluğuna dikkat eder.
- Tarımsal, Turistik, Esnaf ve Sanatkarlara Dair Politikalar: Geleneksel zanaatın ve organik tarımın desteklenmesini amaçlar.
- Misafirperverlik, Farkındalık ve Eğitim için Planlar: Farkındalık artırma çalışmalarını içerir.
- Sosyal Uyum: Yoksullukla mücadele, azınlık hakları, çocuk hakları, istihdam gibi konuları kapsar.
- Ortaklıklar: Cittaslow ve Slowfood hareketlerinin yayılması için yapılan çalışmaları içerir.
Dünyadan Cittaslow Örnekleri
Abbiategrasso, İtalya
İtalya’nın kuzeyinde bulunan bu şehrin 31.207 kişilik nüfusa sahip. Santa Maria Nuova Kilisesi, Abbiategrasso Müzesi, Morimondo Abbey Müzesi ve Eski Manastır sahip olduğu tarihi alanları. Abbiategrasso’da tiyatro ve müzik gösterileri, opera gösterileri, paralimpik yarışmalar, takı sergisi, kütüphane fotoğrafları sergisi gibi pek çok etkinlik düzenleniyor. Yavaş Yemek birliğine üye olan şehirde yavaş yaşam hakkında bilgilendirme çalışmaları, yerel tohumların üretiminin, yerel yemeklerin ve yerel pazarların desteklenmesi çalışmaları yürütülüyor.
Begur, İspanya
İspanya’nın batı sahilinde yer alan bu şehir 3.986 kişilik bir nüfusa sahip. Deniz kenarında konumlanan kent yazın turistler tarafından ziyaret ediliyor. Halk danslarının, tekne boyama faaliyetlerinin gerçekleştirildiği “Begur Müzik Festivali” ve yöresel yemek kültürünün desteklenmesi amacıyla düzenlenen “Geleneksel Kaya Balığı Yeme Yarışması” yavaş yaşam etkinlikleri arasındadır.
Türkiye’den Sakin Şehir Örnekleri
Seferihisar, İzmir
Seferihisar Türkiye’de Cittaslow Ağı’na katılan ilk bölge. Hikaye belediye başkanı Mustafa Tunç Soyer’in İtalya’ya gidip Sakin Şehirleri incelemesi ile başlıyor. Ardından İzmir Seferihisar için Sakin Şehir başvurusu yapılıyor. Seferihisar 2009 yılında %70’lik uyumla Cittaslow Ağı’na katılıyor. Sakin Şehir’e adaptasyon sürecinde köy kıraathanelerinde halkı bilgilendirme çalışmaları yapılıyor. Seferihisar Cittaslow Ağı’na katıldıktan sonra yapılan bazı çalışmalar şunlar:
- Köydeki üreticilerin pazar için ücret ödemeden satış yapmasını sağlayan köy pazarları
- Organik ürünlerin satıldığı üretici pazarı
- Seferihisar’da yaşayan kişilerin desteğiyle oluşturulan Sözlü Tarih Kitabı
- Yöresel yemekleri koruma ve tanıtma amacı güden Sefertası Lokantası
- Bisiklet kullanımını yaygınlaştırmayı amaçlayan Bisiklet Garajı
- Kadın iş gücünü destekleyen Kadın Emeği Evleri
- Yerli tohumları yaygınlaştırma amacıyla kurulan Tohum Bankası ve Tohum Takas Şenliği
Yenipazarı, Aydın
Yenipazar adını 17. yüzyılda bölgede kurulan pazardan alıyor. İlçe; pamuk, zeytin, incir üretiminde önemli bir yere sahiptir. Hafta sonu kurulan üretici pazarında bu ürünlerin yanı sıra evlerde yapılan doğal ürünler de satılır. Geleneksel Deve Güreşleri ve Yörük Şenliği şehrin bilinen etkinliklerindendir. Türkiye’deki 18 Cittaslow bölgesinden biridir.
Sürdürülebilir Kalkınma ve Sakin Şehir
Sürdürülebilir Kalkınmanın gerçekleşmesi için doğa dostu bir yaşam, adil ekonomi politikaları, adil gelir dağılımı ve sosyal eşitliğe ihtiyaç var. Sakin Şehir uygulamalarını birer sürdürülebilir kalkınma örneği olarak verebiliriz. Şehirlerde sürdürülebilir kalkınmayı amaçlayan Sakin Şehir Hareketi aslında ülkelerin kalkınma sürecinde de önemli bir role sahip. Günümüzde Cittaslow Ağı’na üye şehirlerin çoğu küçük şehirler olsa da, metropolleri de Sakin Şehir anlayışına uygun olacak şekilde düzenlemek mümkün. Küçük şehirlerdeki bu uygulamanın metropoller ve köyler arasında bir köprü görevi gördüğünden, küçük şehirlerde oluşturulan sürdürülebilir kalkınma politikalarının tüm ülkeye etkisi olacaktır.
Yerel üreticilerin ürettiği, doğa ve insan dostu ürünler için Good4Trust’ta buluşalım.
Yazar: Ezgi Kaynak
Originally published at https://blog.good4trust.org on July 20, 2022.
