Kurum İçi Girişimcilik Süreci Kurgulamak
Günümüzde özellikle Z kuşağının iş hayatında aktif olarak rol almaya başlamasıyla birlikte artık kurumlar içerisinde çalışanlar mevcut işlerinin yanında girişimcilik ve inovasyonla da alakalı farklı görevler de üstlenmek istiyorlar. Bu duruma bizzat şahit oluyorum ve açıkçası bu beni oldukça memnun eden bir konu. Bu talepten yola çıkarak birçok büyük şirket de kurum içi girişimcilik programları tasarlamaya başladı ve benim de telefonumun bu konuda son günlerde sıkça çalmaya başlamasının ardından konuyla alakalı görüşlerimi bu yazımda derlemek istedim.
İlk Adım: Amacınız Nedir?
Kendinize sormanız gereken ilk soru, kurum olarak kurum içi girişimcilik sürecinden elde etmek istediğimiz çıktı nedir olmalı. Bu soru çerçevesinde nasıl bir program tasarlayacağınız, katılımcıları ne ile ödüllendireceğiniz, program süresi gibi konuları netleştirmenizde yardımcı olacaktır. Örneğin amacınız şirketinizi geliştirebilecek iç projeler üretmek mi? O halde kurum içi girişimcilik programınızın çıktısı olarak iç projeleri yönetmek adına da bir süreç tasarlamanız gerekecek. Amacınız programda seçilen ekipleri şirketleştirerek spin-off etmekse o halde işler çok daha büyüyor anlamına gelir.
İç Koordinasyonu Mutlaka Sağlayın
Kurum içi girişimcilik süreci bir şirket içerisinde kesinlikle sadece bir departmanın ilgilenebileceği bir süreç değil. Şirkette bu sürece katkısı olacak hangi departmanlar varsa, (potansiyel olarak: hukuk, muhasebe, finans, iletişim, varsa inovasyon departmanı, varsa yatırım kolu, insan kaynakları … ) sürecin başından itibaren onların desteğini alarak ve süreci beraber tasarlayarak gitmek çok önemli. Tabi ki bir departman bu işin liderliğini yapacaktır ancak koordineli gitmek tüm işleri kolaylaştırır. Ayrıca her departmanın süreç içerisindeki rollerini ve program katılımcıları ile iletişimde olacak kişileri belirlemek de gerekli.
Eğitim Sürecinizi Tasarlayın
Muhtemelen kurum içi girişimcilik konusunda eğitim verebilecek bir ekibiniz kurum içerisinde bulunmuyordur (çok normal). İlk aşamada dışarıdan bu işi yapan şirketler ile çalışmak hem profesyonel olmanızı sağlar hem de işlerinizi hızlandırır. (Şirket tavsiyesi almak isterseniz bana ulaşabilirsiniz.) Ardından bu şirket ile beraber çalışanların toplam kaç ayda, haftada kaç günlerini ayırarak, hangi içerikleri alarak bu programdan mezun olacaklarını kurumunuza göre belirleyin. Bu eğitimlere bağlı kalmayın, kendiniz eklemeler yapın. Örneğin arada bir eğitim alan kişileri girişimciler ile buluşturarak onlara vizyon katmaya çalışın.
Diğer önemli konu ise eğitime kimleri kabul edeceksiniz, yani kabul kriterleriniz ne olacak? Kaç kişinin eğitim almasını istiyorsunuz? Takımlaşma yapacak mısınız (mümkünse yapın lütfen, yatırımcılar tek kuruculu girişimleri çok sevmeyebilir), takımlar kaç kişi olacak (bence optimal sayı 3), beklediğinizin çok üzerinde bir talep alırsanız eğitime seçemediğiniz kişilerin hevesini kırmamak için neler yapabilirsiniz? Farklı programlar da tasarlayabilir misiniz?
Mevcut İş — Kurum İçi Girişimcilik Programı Dengesini Sağlayın
Çalışanlar kurum içi girişimcilik programlarına dahil olduklarında bir yandan da mevcut işlerini yürütmeleri bekleniyor. Bu durum doğal ancak bireylerin iş yükleri birden bire ikiye katlandığından (hatta belki daha çok) onlara programla alakalı esneklik sunmaya çalışın. Rutin işlerden programa vakit ayırma konusunda ise özellikle orta seviye yöneticileri çok net bir şekilde bilgilendirmeniz, hatta yerine göre ikna etmeniz bile gerekebilir. Bu aşamada yaşayabileceğiniz zorluklara karşı hazırlıklı olun.
Bütçenizi Ayarlayın
Tabi ki tüm bu süreçlerin kurumunuza bir maliyeti olacak, ancak emin olun ki getirdiklerinin yanında maddi olarak götürdüklerini önemsemeyeceksiniz. Bütçe kalemleriniz içerinde önemli bir konu eğitim sürecinde takımların projelerini geliştirebilmeleri için ne kadar destek vereceğiniz. Çünkü ekiplerin kullanmaları gereken kaynaklar veya satın almaları gereken malzemeler olacaktır. Ayrıca bu satın alma sürecini şirketin hangi departmanı ile nasıl yöneteceksiniz? Eğer program sonucu şirket kurma amacınız varsa kaç tane ekibe ne kadar yatırım yapacaksınız? İç proje olarak devam edilecekse hangi departman bütçe ayıracak ve ne kadar ayırmalı?
Hukuki Konularda Düşünmeniz Gerekenler
Tabi ki ilk olarak düşünmeniz gereken konu sizin verdiğiniz eğitimler ve ayırdığınız vakit ile gelişen projelerin fikri hakları kime ait olacak? Yani bir noktada çalışanlar tüm proje çıktılarını alıp kurumun tamamen dışında bu işi sürdürürlerse ne yapacaksınız? İzin verecek misiniz vermeyecek misiniz?
Eğer program sonucu şirket kuruluyor ise sizi ciddi bir hukuki süreç bekliyor demektir, gerçek girişimciliğe hoş geldiniz :) Burada düşünmeniz gerekenler:
- Kurumunuzdan istifa ederek kendi şirketini kuran eski çalışanlarınıza tazminatlarını verecek misiniz? Yeni maaşları ne olacak? Ofislerini nerede kuracaklar?
- Eğer şirketler bir süre sonra başarısız olursa eski çalışanlarınızı eski görevlerine kabul edecek misiniz?
- Hazırlamanız gereken güzeller güzeli bir sözleşmeniz oldu: HİSSEDARLAR SÖZLEŞMESİ! Herbir satırının üzerinde didik didik incelemenin ve pazarlığın yapıldığı bu sözleşmeyi hazırlama süreci biraz uzun sürebilir. Bu sözleşme içerisinde şirkete ne kadar yatırım yapacağınız, alacağınız hisse oranı, girişimcilerin hisse oranları, pay sahiplerinin hakları, ESOP, değerleme, bir sonraki yatırım, imtiyaz haklarınız vb. yatırımla alakalı tüm konuları netleştirip girişimciler ile anlaşmalısınız.
- Girişimlerinizin işlerine ne kadar müdehale edeceğinizi belirleyin. Örneğin maaşlarına karar verecek misiniz, harcamalarını bildirmelerini isteyecek misiniz, çalışan almak istediklerinde size danışmalılar mı gibi sorularının cevaplarını net olarak siz de girişimcileriniz de biliyor olmalısınız.
Eğer program sonucu iç projeler üretmek istiyorsanız da içeriden ne kadar kaynak ayıracağınızı belirlemeniz, aynı zamanda bu projelerin ileride spin-off olma ihtimalini de her zaman göz önünde bulunmanız gerekiyor.
Tabi ki bu süreçler tek seferde oturtulabilecek bileşenleri içermiyor, aynı zamanda kısa sürede dönüş bekleyebileceğiniz süreçler de değiller. Kurumunuzun yeterince vizyoner olduğunu ve geleceğe yönelik çalışmalar yapabileceğini düşünüyorsanız mutlaka kurum içi girişimcilik programı geliştirmeyi denemelisiniz! Daha detaylı bilgi için bana LinkedIn hesabımdan ulaşabilirsiniz.
Mediumdaki diğer yazılarımdan bazılarını da paylaşmak isterim:
