Kurumlar Maymunlardan Ne Öğrenir?
Değişim herkes için çok zorlanılan bir başlık. Var olanı korumak, yenilere ve yeniliklere karşı çıkmak sanki biraz ortak yönümüz.
Kurumlarda yeni gelenlere ve yeni fikirlere nasıl bakılır? Acaba uzun yıllardır çalışanların yaşadıkları ve deneyimleri, var olan veya yeni fırsatlara nasıl engel oluşturuyor olabilir?
Bu sorulara cevap vermenin en güzel yöntemi aşağıdaki deney:
Bir kafese üç maymun konuyor, kafesin tepesine muzlar bağlanıyor, muzlara giden bir merdiven de muzlara erişimi sağlıyor. Muzların olduğu yere bir hortumla buz gibi su akıtacak düzenek hazırlanıyor.
Herhangi bir maymun muza ulaşmak için merdivene çıktığında hortuma buz gibi su verilecek ve muzu almasına müsaade edilmeyecek. Sonrasında da maymun davranışları izlenecek.
1.Aşama
Kafese 3 maymun konuyor. Maymunlardan biri, bir müddet sonra yukarıdaki muzları farkedip merdivenden muzlara ulaşmak için hamle yapıyor ve tırmanmaya başlıyor. Bu esnada hortumdan buz gibi suyu vererek maymunu ıslatıyorlar.
Islanan ve korkan maymun kafesin kenarına kaçıp, titreyerek oturuyor. Bir müddet sonra kendine geliyor.
Bir başka maymun aynı şekilde muza ulaşmak istediğinde aynı şekilde ıslanıyor ve aynı deneyimi yaşıyor.
Her gün muza gitme teşebbüs sayısı azalarak maymunlar artık yukarıda muz yokmuş gibi davranmaya başlıyorlar.
(Kurumsal dilde: Bir fırsatı hayata geçirmek için yapılan denemeler sonucunda yaşanan kötü deneyimler, artık o fırsat yokmuş gibi davranmayı tetikliyor.)
Bundan sonra deneyin ikinci aşamasına geçiliyor.
2.Aşama
Kafesten bir maymunu çıkarıp yeni bir maymun koyuyorlar. Bunu yaparken su düzeneğini de kaldırıyorlar. Kısacası merdivenden muza ulaşmak isteyen bir maymun artık muza ulaşabilecek durumda. Artık kafeste ıslanma deneyimini yaşamış iki maymun ile yeni bir maymun var.
Yeni maymun bir müddet sonra yukarıdaki muzları fark edip merdivene doğru hamle yapıp muzlara ulaşmak istediği esnada diğer iki maymun bu maymunu yakalayıp engel olmaya çalışıyorlar, ısrarla tırmanmaya çalıştığı için de vaz geçirmek için sonuçta dövmeye başlıyorlar ve dayak atarak vaz geçiriyorlar.
Kendileri ıslanıp üşüdükleri için yeni maymunun da ıslanıp üşümesini istemediklerinden, aslında iyi niyetle ona engel olmaya çalışıyorlar.
Yeni maymun her teşebbüsünde diğer iki maymundan dayak yiyor ve merdivene çıkmaması gerektiğini bir kaç gün sonra öğreniyor. Sonrasında da artık kafeste muz yokmuş gibi yaşamaya başlıyor. Muza ulaşmak için artık hiç bir teşebbüsü olmuyor.
(Kurumsal dilde: Yeni gelenlere, buralarda işlerin nasıl yapıldığı öğretilir. Fırsat olarak dile getirilen veya öne çıkarılan şeyler zaten denenmiştir ve bunları zorlamanın bir anlamı yoktur. İşimizi en iyi biz biliriz.)
3.Aşama
Islanma tecrübesini yaşamış iki maymundan birisi daha çıkarılarak yeni bir maymun konuyor kafese. Artık kafeste ıslanma tecrübesi olan, dayak yiyen ve yeni maymun var.
Yeni maymun aynı şekilde muzu görünce merdivene hamle yapıp tırmanmaya başladığı anda ıslanma tecrübesi olan ıslanmasın diye, dayak yiyen maymun da merdivene çıkılmak istendiğinde dayak yenmesi gerektiğini düşündüğünden yeni maymuna engel olup dövüyorlar.
(Resme bakıldığında hiç bir maymunun iyi niyetinden şüphe etmiyoruz. Bazen tek başına iyi niyet doğru sonuçları doğurmayabilir, iyi niyetle birlikte yeni fikirleri önyargısız dinlemeyi ve kendini geliştirme fırsatlarını değerlendirmeyi de becerebilmek lazım)
(Kurumsal dilde: Belli bir süre sonra şirkette iş yapma şekline ve kurallara alışan yeni çalışanlar da eskileri gibi davranmaya meyilli oluyorlar. Aykırı düşünmenin ve farklılıkların ifade edilebildiği ortamların desteklenmesi ve bunlardan öğrenilmesini sağlayacak yapıların kurulması önemli.)
Aynı senaryo bir kaç gün daha devam ettikten sonra, artık son aşamaya geçiliyor.
4.Son Aşama
İçeride ıslanma deneyimini yaşamış son maymun da kafesten çıkarılıp yerine yeni bir maymun konuyor. Bu sefer içeride iki dayak yemiş maymunla yeni maymun var artık.
Her zamanki gibi yeni maymun muzları fark edip almak için hamle yaptığında bu sefer diğer iki maymun tarafından dayak yemesi gerektiği düşünüldüğünden dövülerek engel olunuyor ve yeni maymun da bir kaç gün sonra kafeste muz yokmuş gibi davranmaya başlıyor.
(Kurumsal dilde: Sadece şirket çalışanlarını değiştirerek değişimi sağlayamazsınız. Değişimi bir kültür haline getirmeniz ve koruma altına almanız gerekir. Değişimi Koru!!!, çok güzel bir slogan olur sanırım)
