Merhamet Yorgunluğu
Yorgun musunuz? Ya da sebepsiz yere öfkeli? Endişeli, depresyonda… Umutsuz… Ortada hiç bir şey yokken ağlamak mı istiyorsunuz? Güçsüz ve işe yaramaz olduğunuzu mu düşünüyorsunuz? Sanki hiç bir şeye yetemiyor gibi, çaresiz…
Merak etmeyin, yalnız değilsiniz! Ülkece her birimiz “Merhamet Yorgunluğu” yaşıyoruz. Bu yorgunluk normalde birisinin bakımından sorumlu kişilerde görülüyor. Biz ise çok uzun zamandır devletin yapması gereken her şeyin sorumluluğunu ve bakımını kendimiz yapmak zorunda hissediyoruz. Orman yangınları, felaketler, ekonomik çöküş, her an derinleşen fakirlik, alım gücünün düşmesi, deprem, kadın cinayetleri, yolsuzluk, haksızlık, adaletsizlik, suçluların korunması, ormanların yanmasına göz yumulması, aklın çoktan kenara atılıp yok artık olamaz dediklerimizin yaşanması… Tüm bunlar karşısında yanan ormanlara pet şişe ile su taşıyan, deprem yaralarını sarmaya çalışan, adalet için çığlıklar atan bizler…
Tüm bunları yapması için tonlarca vergi ödediğimiz devletin yapması gereken, bakması gereken her şeyi kendi işi gücü arasında yetişmeye çalışmaktan ülkece merhamet yorgunluğu yaşıyoruz…
Podcast: Merak Listesi — Merhamet Yorgunluğu
Bu yazıyı podcast olarak da dinleyebilirsiniz.
—
Merhamet nedir?
Bu merhamet yorgunluğunun göstergelerini anlattım ama tanıma geçmeden önce merhamet kelimesine değinmek istiyorum. TDK’ya göre:
“Bir kimsenin veya bir başka canlının karşılaştığı kötü durumdan dolayı duyulan üzüntü, acıma.”
Merhametin içerisinde acıma var. Hatta İngilizce çevirisi “compassion” kelimesinin kökeni Latince “com” (ile) ve “patior” (acı çekmek) sözcüklerinin bir araya gelmesiyle oluşmuş.
Compassion dilimize genellikle şefkat olarak çeviriliyor. Ancak bu kelimenin karşılığı merhamet. Çünkü şefkatin içerisinde acıma yok, ancak merhametin kökeni Arapça’da acımadan geliyor. Bu nedenle şefkat ve merhamet farkını bilmek önemli.
“Dünyanın başlangıcından beri merhamet, duygular arasında en çok ket vurulan olmuştur, seksten bile daha fazla.” Theodore Zeldin
Merhamet Yorgunluğu nedir?
Merhamet yorgunluğu, başkaları için empati kurma veya şefkat hissetme yeteneğinin azalmasına yol açan duygusal ve fiziksel tükenme ile karakterize edilen ve genellikle bakımın negatif maliyeti olarak tanımlanan bir durumdur.
“Merhamet Yorgunluğu” kavramı ilk kez 1992 yılında Hemşire Joinson (1992) tarafından, travmatik stresi doğrudan yaşayan insanlara yardım ederken, dolaylı olarak geçirilen travmanın duygusal etkisi olarak açıklanmıştır. (Joinson C. (1992) Coping With Compassion Fatigue. Nursing, 22, 116–120.)
Ümit Alan “Felaket dönemlerinde sosyal medya kullanma kılavuzu” yazısında şöyle diyor:
Merhamet Yorgunluğu’na dikkat: Uzun süre başkalarına ait acılara, travmalara maruz kalma ve empati gösterme durumunda yaşanan duyarsızlaşmaya Compassion Fatigue yani Merhamet Yorgunluğu deniyor. Önceleri sağlık sektörü profesyonellerinde hemşire ve hasta bakıcılarda rastlanan bu sendrom, sosyal medya ile birlikte herkesi ilgilendirir hale geldi. Depresiflik, bitkinlik, tükenmişlik, alkol, sigara tüketimini artırma, aşırı yemek yeme gibi sonuçları olabilir.
Merhamet yorgunluğu, halkın duyarsızlaşmasına veya acı çeken insanlara yardım etmeye karşı dirençli olmasına neden oldu.
Merhamet yorgunluğu yaşayan kişilerde görülen belirtiler:
- Fiziksel göstergeler (yorgunluk, enerji düşüklüğü, halsizlik, performans ve güç kaybı, kilo kaybı ya da aşırı alımı, baş ağrısı, uyku bozuklukları, mide sorunları, bağışıklık sisteminde sorunlar vb.)
- Duygusal belirtiler (tükenmişlik, ilgisizlik, isteksizlik, duyarsızlaşma, anksiyete, muhakeme kaybı, motivasyon kaybı, odaklanma sorunları, duygusal kırılmalar, inanç kaybı, aşırı hüzün ya da aşırı mutlu görünme vb.)
- Sosyal belirtiler (yalnız kalma isteği, sosyallikten kaçma, duyarsızlık, tepkisizlik, vurdumduymazlık, yardım etmekten kaçınma, acıyı paylaşamama vb.)
- Zihinsel belirtiler (Dikkatin zayıflaması, can sıkıntısı, konsantrasyon problemleri, hata yapmaya yatkınlık, işten kaçınma, performans kaybı vs.)
Merhamet Yorgunluğuna ne iyi gelir?
Peki, ne olduğunu anladık, belirtilerini biliyoruz. Böyle bir durum yaşıyorsak nasıl içinden çıkabiliriz? Bunun için 2 önerim var. Şöyle:
1- Mindfulness! Bu ara pek çok şeyin çözümü olarak söylüyorum biliyorum ancak bilimsel araştırmalar da tam da bunu belirtiyor. Merhamet yorgunluğuna mindfulness egzersizleri iyi geliyor.
Bir öz bakım yöntemi olarak öz-farkındalık, dolaylı travmanın (merhamet yorgunluğu) etkisini hafifletmeye yardımcı olabilir. Stres azaltma teknikleri ve klinik uygulamada bilinçli farkındalığın kullanımını vurgulayan 15 haftalık bir kurs alan öğrenciler, terapötik ilişkiler ve danışmanlık becerilerinde önemli gelişmeler kaydettiler. (Merriman, J. (2015). “Enhancing counselor supervision through compassion fatigue education”. Journal of Counseling and Development. 93 (3): 370–378. doi:10.1002/jcad.12035.)
2- Dijital Minimalizm! Bizim de merhamet yorgunluğuna düşmemek için biraz ‘dijital minimalizm’e ihtiyacımız var. Sosyal medyada olmak ve sürekli doom scrooling (felaket kaydırması) yapmak bizi daha da yorgun bir duruma doğru sürüklüyor. Özellikle doğru ve yanlış bilgilerin karışması ve yaşananlar karşısındaki çaresizliği tetiklerken içimizdeki öfkeyi harlıyor ve merhamet yorgunluğumuz daha da artıyor. Bu nedenle sosyal medyaya ara vermek ve yavaş haberciliğe yönelmek bize iyi gelecek bir diğer yöntem.
Sizin başka öneriniz var mı?
Kaynak:
Sevgi Dinç, Mine Ekinci, Merhamet Yorgunluğu Ölçeği
Merriman, J. (2015). “Enhancing counselor supervision through compassion fatigue education”. Journal of Counseling and Development. 93 (3): 370–378. doi:10.1002/jcad.12035.
Hakan Okay — Merhamet Yorgunluğu, Dünya Gazetesi
Ümit Alan — Siz de Merhamet Yorgunu olabilirsiniz, Birgün Gazetesi
Juliette — Compassion Fatigue: What is ist and do you have it?
