Merkeziyetsiz Finansa Giden Yol
Merkeziyetsiz Finans — Decentralized Finance (DeFi)
Merkeziyetsiz Finans, bir otoritenin aracılığına ya da kontrolüne ihtiyaç duymaksızın kullanıcılarının kendi varlıklarına sahip olduğu ve birbirleri ile merkeziyetsiz uygulamalar (Decentralized Applications, Dapps) üzerinden bağlantı kurmasını ve işlemlerini gerçekleştirmesini sağlayan bir ekosistemdir.
Detaya girmeden önce belirtmek gerekir; DeFi yatırım yapılacak bir şirket ya da jeton değildir. Al-Sat, kredi veya sigorta vb uygulamalardan faydalanabileceğiniz bir oluşumu temsil eder.
DeFi’nin en önemli misyonu, üçüncü kişileri aradan çıkartarak, internet sahibi olan herkesin finans dünyasına katılımını en güvenli yollardan sağlamaktır. DeFi’den faydalanabilmek için klasik finans araçlarındaki gibi prosedürler ve kağıt işlerinden kurtularak, cüzdanınızın vasıtasıyla istediğiniz işlemleri yapmanız sağlanmaktadır. Bu ekosistemdeki uygulamalardan faydalanırken, kodların yönettiği bir dünyada kendi varlıklarınızı başka birine emanet etmeden işlemlerinizi gerçekleştirmeniz mümkündür. Klasik banka yaklaşımlarını yok etmekten ziyade bankalarda ya da merkezi borsalarda yapılabilecek işlemlere esnek bir alternatif oluşturulması felsefesi ile ilerlediğini söylebiliriz.
Geldiğimiz noktada DeFi’nin temel unsurlarını Ethereum Blokzinciri ve bu blokzincir üzerinde çalışan akıllı kontratlar oluşturmaktadır. Geliştirme ve uygulama platformu olarak Ethereumun seçilmesinin en önemli sebeplerinden birisi Ethereum ağının güvenilirliği ve geniş kullanım alanlarına ve esnek uygulama geliştirme imkanı sunmasıdır.
DeFi uygulamalarında sunulan hizmetler/servisler blokzincir üzerinde çalışan akıllı kontratlar vasıtasıyla yapılmaktadır. İşlerin akıllı kontratlar bir başka değişle programlar tarafından yürütülmesi, karşılıklı güven ihtiyacını ortadan kaldırarak riskleri en aza indirmektedir. Akıllı kontratlar üzerinde çalışan kodların kontrole açık bir ortamda izlenebilir olması bu güven unsurunun temel taşını oluşturmaktadır. DeFi ekosisteminde uygulama sunan bütün sistemlerin kodları açık bir şekilde paylaşılmakta ve hem bağımsız kuruluşlar hem de kullanıcılar tarafından incelenip denetlenebilmektedir. Kodların açık olmasının yanı sıra yapılan bütün işlemler de blokzincirde saklanmakta ve izlenebilmektedir. Dolayısıyla kontrol ve güven unsurlarının kullanıcılar tarafından denetlenmesinin ucu açıktır. İşlemlerinizi yaparken üçüncü bir unsura (borsa, uygulama ) güvenmektense , prosedürleri açık bir koda güvenmek daha az riskli bir ortam oluşturmaktadır. Bu durum, DeFi hizmeti sunulan her uygulamanın %100 güvenli olduğu anlamına da gelmemelidir. Mutlaka kullanılacak uygulamanın varsa kontrol raporları ; OpenZeppelin, BlockGeeks gibi oluşumlar üzerinden incelenmelidir. GitHub üzerindeki aktiviteler , DefiPrime gibi siteler üzerinden kullanım durumları kontrol edilmelidir.
DeFi ekosisteme girmek için ihtiyaç duyulacak tek unsur kendi cüzdanınızdır. MetaMask, Fortmatic, Argent veya Ledger gibi digital ve donanımsal cüzdanlar veya sayesinde hem varlıklarınızı saklayabilir hem de uygulamaların sunduğu al-sat, kredi, yatırım faizi, sigorta gibi imkanlardan yararlanabilirsiniz. Böylece bu işlemleri yapmak için özel anahtarınızın sizde olmadığı cüzdanlara ve ortamlara güvenmenize gerek kalmayacaktır.
Peki DeFi ekosistemi şu anda hangi uygulamalar ve servisler sunuluyor?
- Takas İşlemleri (Uniswap, dYdX, 1inch.exchange)
- Kredi Çekme/Yatırımınıza Faiz Kazanma (Compound, Oasis)
- Sosyal Al/Sat Platformları (Set Protocols)
- Kayıpsız Piyango (PoolTogether)
Bazı uygulamalar ile ilgili detaylı inceleme yazılarından bilgi elde edebilirsiniz. Yazının sonuna bazı inceleme yazılarını ekledim.
DeFi’den bahsederken MakerDao’dan bahsetmemek olmaz. Merkeziyetsiz Reserve Bankası misyonuyla hareket eden MakerDao, dolar ve sistemde kitlenen varlıklar (Ethereum) ile destekli DAI jetonu ile DeFi ekosisteminde önemli bir rol ve pasta payına sahip bulunuyor. Bankacılık misyonunu bir adım öteye taşıyarak demokratik bir oy verme ortamı ile, MKR sahibi kullanıcılarının faiz oranları gibi konularda söz hakkına sahip olmasını da sağlamaktadır.
Şubat 2020 itibariyle DeFi platformlarda kilitlenen varlıkların değeri 1 milyar doları aşmış durumda ve bu durum hem ekosistemin büyümesi hem de Ethereum’un kripto paralar arasında öneminin artmasının en önemli göstergelerinden birisi olarak ele alınabilir. DefiPulse üzerinden toplam havuz büyüklüğünü ve uygulama katmanındaki servislerin paylarını inceleyebilirsiniz.
DeFi’nin bu kadar avantajının yanında bazı dezavantajlarının da olduğunu söylemek gerekir. İşlemlerin blokzincir üzerinde yapılması nedeniyle borsalarda yapılan işlemlere göre bir nebze daha yavaş tamamlanması (yavaş derken genelde 30–60 saniyeden fazla süren bir işlemim olmadı), uygulamalardan faydalanmak için kullanıcı bilgisinin önemli olması ve kullanıcı hatalarına açık olması dezavantajlar arasında gösterilebilir. Yine de güven unsurunun sağlanmaya çalışıldığı bir ortamda bunların ne derece dezavantaj yarattığı tartışılır :). Argent, Dharma gibi kullanıcı arayüzü açısından gelişmiş uygulama sayesinde ikinci unsurun bir problem olmaktan çıkması mümkün görünüyor.
Bu yazı bir inceleme niteliği taşımakta olup, kişisel tecrübelerden yola çıkarak oluşan izlenimler aktarılmıştır. Herhangi bir uygulama ya da platformu kullanmadan önce gerekli araştırmaları yapmanızı şiddetle tavsiye ederim.
Uniswap İnceleme Yazısı :
dXdY İnceleme Yazısı :
Argent Kullanım Rehberi
Denetim Raporları
