Metabolizmanın Orkestra Şefi: Tiroid Bezi
Tiroid Hastalıkları nelerdir ve Nasıl Tedavi Edilir?
Tiroid bezi boynun ön bölümünde bulunur ve vücut metabolizmasını düzenleyen tiroid hormonlarını üretir. Görevleri kalp hızı, kan basıncı, kan yağlarını, vücudun oksijen tüketimini düzenlemek, beyin, iskelet ve kas sisteminin gelişimini sağlamak ve vücudun ısı dengesini korumaktır.
Tiroid Hastalıkları
Hipotiroidi
Tiroid hastalıklarından hipotiroidi, tiroid bezinin az çalışması ve hormon üretiminin azalmasıdır. Hashimato tiroiditi denen bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırması sonucunda, iyot yetersizliğinde, tiroid ameliyatları neticesinde ya da bazı ilaçların kullanımında meydana gelebilir.
Saç dökülmesi, halsizlik, yorgunluk, soğuğa karşı hassasiyet gelişimi, kalp hızında yavaşlama, adet düzensizliği, kilo artışı, ciltte kuruluk gibi belirtilere neden olabilir.
Hipotiroidinin tedavisi eksik olan hormonun yerine sentetik tiroid hormonu verilmesi şeklinde uygulanır. Bu ilaç sabahları aç karnına ve yemekten 1 saat önce alınmalıdır. Belli aralıklarla hekim tarafından hormon seviyesi kontrol edilerek ilaç dozu ayarlanır. Genellikle ilaç tedavisinin ömür boyu kullanılması gerekmektedir.
Hipertiroidi
Hipertiroidi ise tiroid bezinin fazla çalışması ve hormon üretiminde artış durumudur. Graves denen bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırması, tiroid bezinin iltihabi hastalıkları, bazı ilaç kullanımları, yüksek dozda iyot alınması sonucu meydana gelebilir.
Huzursuzluk, kırılgan saçlar, uyku güçlüğü, sıcağa karşı hassasiyet, terleme artışı, kilo kaybı, iştah azalması gibi belirtiler görülebilir.
Hipertiroidi tedavisinde tiroid hormonunun üretimini azaltan ilaçlar kullanılarak hastalık kontrol altına alınmaya çalışılmaktadır. Bu ilaçlar 1,5 yıldan uzun süre kullanılamazlar ve genellikle ilaç kesildiğinde hastalık tekrarlar. İlaç kesildiğinde tiroid yüksekliği devam etmesi durumunda hastanın durumuna göre halk arasında atom tedavisi olarak bilinen radyoaktif iyot tedavisi ya da tiroid ameliyatı uygulanmaktadır. Bu iki tedavinin uygulandığı kişilerde kalıcı tiroid hasarı meydana gelebildiğinden genellikle ömür boyu tiroid hormonu içeren ilaç tedavisi kullanmak gereklidir.
Guatr
Guatr hastalığı tiroid bezinin büyümesi durumuna denmektedir. Yetersiz iyot alımı, tiroid bezinde gelişen nodüller, tiroid kanseri, tiroidin iltihabi hastalıkları, bazı ilaçlar ya da radyasyona maruz kalma sonucunda gelişebilir. Nefes darlığı, yutma güçlüğü, boğaz ağrısı, öksürük gibi belirtilere neden olabilir.
Guatr hastalığı bu hastalığa neden olan sebebe göre tedavi edilmelidir. Örneğin iyot eksikliğine bağlı gelişmişse tedavide iyot içeren ilaçlar verilir. Hipotiroidi ya da hipertiroidiye bağlı meydana gelmişse bu hastalıkların uygun tedavisi uygulanır. Tiroid nodülüne bağlı guatr gelişmişse bu nodüllerde kanser varlığı araştırılır ve kanser şüphesine rastlandığında tiroid bezi ameliyatla çıkarılır. Guatr hastalığı ses değişikliği, nefes darlığı, yutma güçlüğü gibi durumları meydana getirmişse yine ameliyatla bez çıkarılabilir.
Tiroid Kanseri
Tiroid kanseri nadir görülen bir kanser türü olup tedavi ile tamamen iyileşebilmektedir. Kadınlarda erkeklerden daha sık görülmektedir. Tiroid kanseri sıklıkla tiroid nodüllerinden gelişmektedir. Yüksek doz radyasyona maruz kalma, ailede tiroid kanseri olması gibi durumlarda gelişme riski artar.
Genellikle herhangi bir belirtiye neden olmazlar ve tiroid ultrasonunda tesadüfen ortaya çıkarlar. Nadiren boyunda şişlik, ses değişikliği, boğaz ağrısı, nefes darlığı, yutma güçlüğü gibi belirtilere neden olabilir.
Kanser tanısı nodülden parça alınarak (biyopsi) ya da nodül tamamen çıkarılarak konulmaktadır. Tanı konulduktan sonra tiroid ameliyatı gerçekleştirilir ve hastanın durumuna göre atom tedavisi (radyoaktif iyot) uygulanabilir. Tiroid ameliyatı sonrası hastaların ömür boyu tiroid hormonu içeren ilaç kullanması gerekmektedir.
Kaynaklar:
Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği — Tiroid Hastalıkları Tanı ve Tedavi Kılavuzu
Daha fazla içerik için sayfamı ziyaret edebilirsiniz: www.instagram.com/dr.beyzarbakopan
