Mitler Aslında Nelerdir: Mitoloji Hakkında Antik Düşünceler
Çoğumuz mit kelimesinin ne olduğunu biliyoruz ve hemen hemen herkesin de aklına hemen bir tane hikaye geliyor. Örneğin Homeros’un İlyada ya da Odysseia’sı aklınıza gelip Yunan mitolojisini düşünebilirsiniz ya da Hint, Türk ya da farklı etnik kökenlerin mitlerini sıralamaya başlayabilirsiniz.
Peki, Antik Yunan’da yaşayanlar için mit ne anlam ifade ediyordu? Hades, Poseidon ya da diğer Tanrı ve Tanrıçalar hakkındaki öyküler için düşünceleri neydi? Her birisini gerçek mi kabul ediyorlardı yoksa farklı düşüncelere mi sahiplerdi? Gelin sırasıyla ne düşündüklerini ele alalım.
1-) Sansür Uygulamalıyız!
İsimsiz bir el yazmasına göre mitoloji, edepsiz konuları ele almaktadır ve bu nedenle de mitlerin gösterilmelerine, anlatılmalarına izin verilmemelidir. Zeus’un yaptıklarını düşündüğümüz zaman biraz haklı bir isyan gibi geliyor :)
2-) Mit Kültürü İnşa Eder.
Platon’un düşüncesi sansür uygulamak isteyenlerin düşüncesiyle benzerlik taşımaktadır. Mitler, onları dinleyen kişiler için oldukça zararlıdır. Bunun nedeni ise her insanın, dinledikleri şeylerin Tanrıların yaptıkları olduğunu düşünmesi ve böyle düşününce de kendi yapacaklarına daha ılımlı yaklaşacak olmasıdır. Örneğin yine Zeus’un cinsel hayatını dinleyen birisi kendi cinsel arzularını da daha kabul edilebilir bulacaktır.
Platon, mitlerin kültürü inşa ettiğini düşünür ve bu nedenle bu bu tür müstehcen hikayelerin kültürü değiştireceğinden endişelenir.
3-) Kültür Miti İnşa Eder.
Ksenofanes’in düşüncesine göre Yunan mitolojisini düşündüğümüz zaman aslında Yunanları düşünürüz. Her bir Tanrı Yunanlar gibi giyinip onlar gibi konuşmaktadır. Tıpku Ksenofanes’in dediği gibi:
Atların kalemi olsaydı, Tanrılarını kendileri gibi çizerlerdi.
Bu düşünceye göre de mitolojiye şekil veren aslında kültürdür.
4-) Tamamıyla Alegori!
Lampsacus Metrodorus’un düşüncesine göre Zeus, Hades ya da Hera her zaman farklı anlamlar taşımaktadır. Örneğin Agamemnon hava, Akhilus Güneş ve Helen de Dünya’dır. Bir Tanrı’nın insanla konuştuğu bir sahneye tanıklık ederken aslında daha derin bir anlam taşıdığını fark edebiliriz. Basit bir konuşmadan öte saklanmış bir gerçek ile karşı karşıyayızdır.
5-) Alegori Değil, Tam Tersi…
Sisamlı Aristarkus’un düşüncesine göre de yukarıda bahsettiğimiz derin anlamlar aslında hiç ama hiç yoktur. Mitoloji sadece şairlerin yaratmış olduğu edebi bir anlatım olmakla beraber hiçbir alegori, derin anlam taşımaz.
6- ) Mitoloji Antropoteizm’dir.
Son düşünce ve benim de kendimi en yakın hissettiğim düşünce olarak mitler aslında antropoteizm’dir düşüncesiyle karşılaşıyoruz. Bu düşünceye göre mitolojide karşılaştığım isimler tarih içerisinde gerçekten de yaşamış isimlerdi ama nesilden nesile bu figürlerin hikayeleri anlatıldıkça değişti ve olduğundan daha da abartılı bir duruma geldi.
Sonuç olarak ise örneğin Herkül adında birazcık güçlü birisinin hayatının nesilden nesile anlatılması yoluyla Dünya’yı sırtına alabilecek kadar güçlü birisine dönüşmüş Herkül hali karşımıza çıkmaya başladı.
Tüm bu düşünceler ışığında ise hangi düşünürün ya da hangi düşüncenin doğru, mantıklı olduğunu kabul etmek size kalıyor :)
Kaynak: Coursera, Greek and Roman Mythology
