Mutlak Düzen ya da Düzensizlik
Yaşamın bu kadar kaotik bir şey olduğu gerçeği varken aldığımız kararları neden bir düzene sığdırmaya çalışıyoruz ? Neredeyse her şeyin bir düzen içinde olması yanılgısı var. Hayır hiçbir şey bir düzen dahilinde olmak zorunda değil. Belki biz evrenin karmaşık tarafından değil de biraz daha sığ tarafındayız Bu demek değil ki evren bir düzen içerisinde. Hayır , bizim gördüklerimiz (sınırlı şeyler) düzen içerisinde gibi gözüküyor.
Demek istediğimi şöyle açıklayabilirim :
1010101010101 ifadesi bizim için bir düzeni ifade etsin. Bu ifade sadece basit bir örüntüden ibaret ama şimdilik biz bu ifadeye canlılığın matematiğe indirgenmiş hali diyelim.
Elimize bozuk para alıp yazı tura atmaya başlayalım. Yazı geldiğinde 1 tura geldiğinde 0 olarak belirleyelim. Her defasında bunu not edelim. Bu işlemi sürekli tekrarlarsak sonunda bu düzeni bir noktadan sonra yakalayabilir miyiz ?
Yukarıdaki linkteki ilkel simulasyonu çalıştırdığımızda da aynı işi yapmış olacağız. Bir noktadan sonra istediğimiz olur , istediğimiz düzeni yakalayabiliriz. Gördüğünüz gibi biz simulasyonu tamamen rastgelelik üzerine kurmamıza rağmen içinde olması gayet doğal bir düzen oluştu. Bizim yanlışlıkla oluşturduğumuz düzen aslında bir düzensizliğin parçası.
Farz edelim ki her şey bir düzen içinde olsaydı, içinde bulunduğumuz sistem gayet stabil şekilde kurulmuş bir makine gibi çalışsaydı hayat basit bir fizik problemi olmaz mıydı ? Belki elimizdeki ufak verilerle sistemin kalanını tahmin etmek hiç de zor olmazdı. Belki tanrıyı bile kanıtlayıp inkar etme gücüne sahip olurduk. Evrenin öbür ucunda ne olup bittiğini hesaplayabilirdik. Determinizm bunu savunur. Fakat şimdilik bu mümkün gibi gözükmüyor.
Bizim değer yargılarımıza göre canlılık bir düzenin kanıtı gibi durmuyor mu ?Yazının başında da söylediğim gibi aslında bizim düzen olarak tanımladığımız şey bir düzensizliğin parçası olabilir. Simulasyonu genişletirsek ve parametreleri çoğaltırsak hertürlü çeşitlilği elde edebiliriz. Canlılık da bunlardan bir tanesi. Yani hepimiz doğadan doğmuş ve evrimleşmiş varlıklarız. İçinde yaşadığımız gezegenimizde her geçen gün evrimleşiyor. İçinde bulunduğumuz galaksi de her geçen gün evrimleşmeye devam ediyor.
Gece gökyüzüne baktığımızda her şeyin stabil ,yerli yerinde olduğunu düşünürüz. Yıldızlar sabit duruyormuş gibi düşünüyoruz. Aslında öyle değil. Sadece bizim alıcılarımız çok fazla hassas değil. Yeterince ayrıntılı görebilme gücüne sahip olsaydık aslında hepsinin birbirinden uzaklaştığını anlayabilirdik. Neyseki hassas aletler yapabilecek akla sahibiz. Doğanın bize vermediği özellikleri kazanabiliyoruz. Genişleyen evren modeli buna açıklık getiriyor. Evrenin sürekli olarak genişlediği düşünülüyor. Bu doğru olsa da olmasa da ortada bir düzensizlik yokmu ?
Malesef ki bu soruların hiçbir cevabı yok. Belki bilim birgün mutlak doğru cevabı bulacak…
