Narsistik İlişkilerde Kimlik Kaybı: Ben Kimim?
Uzun süreli bir narsistik ilişki sırasında veya sonrasında, kendinize dönüp baktığınızda adeta boş bir kabuk görebilirsiniz. Hayattan ne istediğinizi, nelerden hoşlandığınızı, neler düşündüğünüzü ve hatta neler hissettiğinizi bilemez bir duruma gelebilirsiniz. Aynada hiç tanımadığınız kendinize döner ve sorarsınız: “Ben kimim?”
Sadece anlık bir kimlik bunalımı gibi de değildir bu durum. Belki narsistik ilişki öncesinde, nasıl bir insan olduğunuzu bile artık hatırlayamaz duruma gelmişsinizdir. Belki de hâlihazırda narsistik bir aile ortamında büyütüldüyseniz, hiçbir zaman gerçekten kim olduğunuza dair bir fikriniz oluşmamıştır. Ya da kendinizi sadece yüzeysel etiketler ile tanımlayabiliyor olabilirsiniz: Bir eş, bir ebeveyn, bir öğrenci, bir çalışan, bir kadın/erkek gibi. Öte yandan ruhunuza, kişiliğinize dair her şey, başkalarının sizin hakkınızdaki düşüncelerinden oluşuyor olabilir.
Artık kendi hayatınızı etkileyecek kararları narsistin kontrolüne bırakmaya başladıysanız veya karar vermeniz gerektiğinde narsistin ne isteyeceğine kafa yoruyorsanız, kendinizi ve duygularınızı tanımlamakta son derece güçlük çekiyorsanız, hayattaki istek ve motivasyonlarınızın neler olduklarını bilmiyorsanız, başkalarını memnun etmek için sürekli bir maske takıyor gibi hissediyorsanız, narsistik ilişkinize bağlı kimlik kaybı yaşıyor olabilirsiniz.
Peki, nasıl bu raddeye kadar kimlik kaybı yaşayabiliyoruz? Narsistik istismar nasıl buna sebep olabiliyor? Bizim hangi özelliklerimiz bizi bu duruma savunmasız kılıyor ve kimliğimizi geri kazanmak için hangi adımları atmalıyız?
Narsistik İstismar Kurbanı Neden Kimlik Kaybı Yaşar?
Narsistler, kendilerini üstün gördükleri gibi, yakınlarındaki insanları da üstün ve kusursuz görme eğiliminde bulunabilirler. Sonuçta onlar en özel oldukları için; onların arkadaşları, sevgilileri, aileleri de kendileri gibi özel olmalıdırlar. Böylece kafalarında size bir imaj çizerler ve onların kafasındaki idealize edilmiş olan versiyonunuza uymanızı beklerler. İstedikleri gibi davrandığınızda sizi ödüllendirerek, aksi durumlarda ise sistematik eleştiri ve küçümseme ile cezalandırarak, sizi yavaş yavaş istedikleri yönde davranmanız için şartlandırmaya başlarlar. Narsistle beraber olan kişi de çoğu zaman farkında olmadan bu oyuna gelir ve hem narsistin sevgisinden mahrum kalmamak, hem de istismar ve ihmalinden uzak durmak için narsistin istediği yönde davranmaya başlar.
Ayrıca narsist ilk başta hayatınıza bir kurtarıcı rolünde gelmiş de olabilir. Hayatınızın kötü giden bir döneminde hayatınıza girip, size parlak bir gelecek ve peri masalları vaat etmişse, sadece narsistin ilgisi ve sevgisini değil, bu peri masalını da kaybetmemek uğruna fazlasıyla kendinizden feragat edebilirsiniz.
Ancak narsistin kurbanı, kendini unutmak pahasına narsistin isteklerini yapmak için çabaladıkça, narsist çıtayı biraz daha yukarı çeker. Ne yaparsanız yapın, narsistin kafasındaki ideal versiyona ulaşmanız mümkün olmaz. Kendinizi bitmek bilmeyen bir maratonda gibi hissedebilirsiniz, tam bitiş çizgisine ulaştım zannederken, çizginin ileriye alındığını görürsünüz. Narsistlerin zihinlerindeki ideal versiyonunuz hiç de gerçekçi değildir.
Ulaşmaya çalıştığınız bu ideal versiyon, sizin karakteristik özelliklerinizle ilgili olabileceği gibi, fiziksel özelliklerinizle ilgili de olabilir. Ne kadar güzel / yakışıklı olsanız dahi, narsist sizi kendi vücudunuzdan nefret eder hale getirebilir ve onun haricinde kimsenin sizi beğenmeyeceği fikrini zihninize sokabilir. Veya sizin bazı huylarınıza kendisi dışında kimsenin katlanamayacağını belirtebilir. Böylelikle yavaş yavaş öz güveninizi baltalarken, sizde yalnızlık ve terk edilme korkularının ortaya çıkmasına sebep olabilir. Başka kimsenin sizi beğenmeyeceğini veya sizinle olmaya katlanamayacağını düşünürseniz, elinizdekini kaybetmemek için daha da fazla çabalamaya başlarsınız.
Ayrıca narsistler, sürekli bir övgü, ilgi ve beğeni ihtiyacındadırlar. Onların hem maddi, hem de manevi ihtiyaçları her zaman için ön plandadır. Öte yandan her insanın kısıtlı bir zamanı, enerjisi ve kaynakları vardır. Narsist bunu önemsemez ve sizin kendinize ayırmanız gereken zamana, enerjiye ve kaynaklara da göz koyar. Narsisti iyi hissettirmek için o kadar çok uğraşırsınız ki kendi ihtiyaç ve isteklerinizi ihmal edersiniz.
Belki zaten narsistle tanışana kadar geçen sürede de kendinizi ihmal etme, başkalarının ihtiyaçlarını kendinizinkilerin önüne koyma eğiliminiz olabilir. Bazen öz sevgi eksikliği yaşayan insanlar için, kendini terk etmek ve başka bir insana göre baştan şekillenmek, kısacası bambaşka bir insan haline gelmek başta çekici gelebilir.
Narsistlerle beraber olan insanlar aynı zamanda narsistleri sinirlendirmekten kaçındıkları için de kendi kimliklerinden vazgeçebilirler. Narsistler çoğu zaman kolayca parlayabilen, oldukça tepkisel insanlardır. Narsistin değişken ruh haline uyum sağlamaya çalışan ve kaostan kaçınan insanlar; zamanla kendilerine değil, sadece ve sadece narsiste odaklanırlar. Güvenli hissetmek için kendilerini reddetmeye başlayabilirler.
Narsistin uyguladığı manipülasyonlar (özellikle de gaslighting) nedeniyle de; bırakın kendinizi tanımayı, kendi algılarınıza bile güvenemez hale gelmeniz son derece doğaldır. Bir süre sonra yalnızca narsistin sizin kim olduğunuza dair doğrularını benimseyebilirsiniz.
Tüm bunların sonucunda narsist kurbanının yaşadığı yoğun kimlik bunalımı; narsistin ya hiç umurunda olmaz, ya da hoşuna gider. Narsistler çevrelerindeki insanları ayrı bir birey olarak göremezler ve bir nevi kendi uzantıları gibi algılarlar. Bu nedenle narsist sizin duygularınıza, düşüncelerinize ve hayat görüşünüze değer vermez. Sizin bireyselliğiniz, onlardan farklı düşüncelerinizin olması, kendileri için birer tehdittir. Onlar her zaman kontrolü ellerinde tutmak zorundadırlar, kontrol ettikleri sizin tüm benliğiniz olsa dahi. Dolayısıyla bir narsist sadece hayatınızın bir parçası olmakla yetinmez, tüm hayatınız haline gelmek ister.
Kimliğinizi geri kazanmak için hangi adımları atmalısınız?
Kimliğinizi geri kazanmak ve kendinizi daha iyi tanımak için, öncelikle narsisti hayatınızdan tümüyle çıkartmaya çalışın ve sınırlarınızı çizmeye başlayın. Bunu yapmanın en iyi yolu da “hayır” demeyi öğrenmekten geçer. Eğer kendi değerinizi dış etkenlere bağlamışsanız, diğer insanların duygu, düşünce ve ihtiyaçlarını kendinizinkilerin önüne koymuşsanız, “hayır” demekte oldukça zorlanabilirsiniz. Bu nedenle öncelikle başka insanların hakkınızdaki düşüncelerinin, sizi tanımlamadığını veya sizin değerinizi belirlemediğini içselleştirmeniz gerekmektedir.
Kendi hayatınız için sorumluluk almaya çalışın. Kendinizi yeterince tanımadığınız için karar almada güçlük çekiyorsanız, kendi hayatınızın kontrolünü kolaylıkla başkalarının eline verebilir ve başkalarının sizin yerinize en kritik kararları bile almasına yol açabilirsiniz. Bu durum kontrolcü bir duygusal manipülatörün son derece işine gelen bir durumdur.
Ayrıca her gün kendinize ne istediğinizi, ne hissettiğinizi ve neye ihtiyaç duyduğunuzu sorabilirsiniz. Aklınızdan geçen hangi düşüncelerin kendinize ait olduğunu, hangi düşüncelerin ise başkalarından devşirilmiş olduğunu anlamaya çalışabilirsiniz. Duygularınız ve düşünceleriniz için kendinizi yargılamamaya çalışın. Belki şu an çok öfkelisiniz, belki çok utanıyorsunuz, belki kendinize kızıyorsunuz. Her ne olursa olsun, duygularınızı kabul edin ve sahiplenin. Yoğun bir duygusal istismara maruz kaldınız ve bu sizin suçunuz değildi. Kendinize kızmanız için hiçbir neden yok. Kendinizi eleştirdiğinizde fark edin ve kendinize, yaşananların sizin suçunuz olmadığını hatırlatın.
Dahası narsistik ilişkiye adım atmadan önce nasıl biri olduğunuzu hatırlamaya çalışın. Belki o zamanlar çok hoşlandığınız hobileriniz vardı ancak narsisti mutlu etmeye çalışmakla geçen zamanlarda bu hobilerden uzaklaştınız. Belki beraber vakit geçirmekten çok hoşlandığınız arkadaşlarınız vardı ancak narsist sizi onlardan soyutladı. Öyleyse tekrar eski hobilerinizle, son zamanlarda vakit bulamadığınız şeylerle ve eski arkadaşlarınızla bağ kurmaya başlayabilirsiniz.
Eğer narsistik ilişki öncesinde de nasıl biri olduğunuzu, nelerden hoşlandığınızı ve neler hissettiğinizi tanımlamakta zorluk çekiyorsanız, hiçbir sorumluluğunuz olmasaydı neler yapmak isterdiniz onu düşünün. Çocukken sevdiğiniz şeyleri veya daha önce hiç denemediğiniz şeyleri denemekle başlayabilirsiniz. Her gün belki de 10 dakikalığına, sadece içinizdeki çocuk için bir şeyler yapmayı deneyin. Sadece biraz daha dinlenmek, biraz daha uyumak, komik bir film izlemek bile yeterli olacaktır. Sadece kişisel bakımınız ve iyiliğiniz için bir şeyler de yapabilirsiniz: Sağlıklı bir yemek yemek veya biraz olsun dışarı çıkıp açık havada yürüyüş yapmak gibi. Kendinizi zorlamadan ve kendinize aşırı yüklenmeden yalnızca biraz kendiniz için zaman yaratmaya çalışın. Küçük adımlar atmaktan çekinmeyin. Bu süreçte yeni ilişkilerden ve hayatınızı radikal bir şekilde etkileyecek büyük kararlardan uzak durmanız da faydalı olabilir.
Bilin ki kendi duygularınız ve düşünceleriniz olmasını hak ediyorsunuz. Bu duygu ve düşünceler her zaman diğer insanlar tarafından kabullenemeyebilir. Kabul ettirmeye çalışmayın, herkes hayatı kendi penceresinden görüp yargılar. Herkesin doğruları farklıdır ve kendinizi başkalarına kanıtlamak zorunda değilsiniz. Bu hayatta bir yeriniz olduğunu, herkes kadar alana ihtiyacınız olduğunu, sınırlarınızın olmasının hakkınız olduğunu ve sınırlarınızın olmasının sizi bencil bir insan yapmayacağını bilmelisiniz. Narsistik bir ilişki sonrası yaşanan kimlik bunalımı son derece doğaldır, yavaş yavaş yeni adımlar atarak bu durumdan kurtulabilir ve hatta zamanla daha önce hiç hissetmediğiniz kadar bütün ve yeterli hissedebilirsiniz.
Maddi destek olmak isterseniz aşağıdaki linkten yardımcı olabilirsiniz.
Yazılara www.narsistsiz.com adresinden de ulaşabilirsiniz:
https://narsistsiz.com/narsistik-iliskilerde-kimlik-kaybi-ben-kimim/
Kaynakça:
Healthy Place. “Loss of Identity in a Verbally Abusive Relationship”. Erişim 3 Nisan, 2018. https://www.healthyplace.com/blogs/verbalabuseinrelationships/2018/04/loss-of-identity-in-a-verbally-abusive-relationship.
Kim Saeed. “Healing from Identity Loss After Narcissistic Abuse”. Erişim 8 Temmuz, 2018. https://kimsaeed.com/2018/07/08/healing-from-identity-loss/.
