Narsistik Tedarik
Narsistik Tedarik Nedir?
Narsistik kişilik bozukluğu olan insanlar sürekli olarak dış kaynaklardan ilgi, bakım, özen, hayranlık, beğeni, övgü, takdir vb. beklerler. Narsistin aşırı bir şekilde ihtiyaç duyduğu bu beklentilerin bütününe “narsistik tedarik” denilmektedir. Narsistik tedarik narsisti değerli, önemli, mutlu hissettiren herhangi bir şey olabilir. Yani onlara başarı, güç, kontrol, seks, para, ün, övgü, ilgi (pozitif veya negatif) kazandıran her şeyi bir narsistik tedarik olarak algılayabiliriz. Mutlu ve sağlıklı ilişkilerde insanlar doğal olarak sevgi ve saygı görür ve desteklenirler. Ancak narsist, insanlarla sağlıklı ilişkiler kuramaz, bunun yerine karşısındaki insanı yansıtarak ondan sempati ve narsistik tedarik toplamaya çalışır.
Bir narsist için narsistik tedarik bir bağımlılık gibidir. Bir alkoliğin alkole ulaşmak için gösterdiği çabayla bir narsistin ihtiyaçlarının karşılanması için gösterdiği çaba çok benzer olabilir. Narsistler ihtiyaç duydukları şeylerin –özellikle de ilgi ve hayranlık- sağlanması için başka insanlara yani “kaynaklara” gereksinim duyarlar. Narsistler aradıkları tedariğe ulaşmak için bu kaynaklara karizmatik, cana yakın, flörtöz, yardımsever davranabilir veya kendilerini acındırabilirler. Bunlar işe yaramazsa da karşılarındaki insanları incitmekten, manipüle etmekten çekinmezler. Narsistik ihtiyaçlarının karşılanması yolunda attıkları adımlarda karşılarındaki insanın duygularına, düşüncelerine önem göstermez ve onlarla empati kurmazlar çünkü öncelikleri hiçbir zaman bu değildir. Narsistik tedarik kaynağı her zaman başka birileri olmak zorunda da değildir. Bir narsist tamamen kendi çabası, zekâsı, çalışkanlığıyla bir başarı elde edip bu başarıdan dolayı para, ün, kazanma hissi, sevgi, saygı, ilgi de elde edebilir. Buna rağmen yine de narsist dış kaynaklara ihtiyaç duyar çünkü narsistler ne kadar çok ilgi görürlerse görsünler bu onlar için asla yeterli değildir, her zaman daha fazlasını isterler.
Ayrıca narsistin istediği sadece pozitif ilgi ve yorumlar da değildir. Negatif ilgi de narsist için bir besin kaynağıdır. Negatif yorumlar sayesinde mağduriyetlerini ve haklılıklarını güçlendirme fırsatı bulurlar. Üstelik negatif yorumlar bir nevi onların var olduklarının, dikkat çektiklerinin, negatif de olsa bir şekilde ilginin merkezinde olduklarının ispatı gibidir. Her ne kadar narsistler eleştirilere karşı son derece hassas olsalar da onları asıl yaralayan şey hiçbir biçimde dikkat çekememektir.
Narsistin Tedariğin Temeli Neye Dayanır?
Çocuklar doğal olarak yardım ve desteğe ihtiyaç duyarlar. Çocukluklarında temel ihtiyaçları karşılanmayan veya bir sebepten karşılanamayan çocuklar ise hayatta kalabilme adına ihtiyaçlarının bir şekilde karşılanması için uğraşırlar. Bu ihtiyaçlar sadece fiziksel ihtiyaçlar değildir, aynı zamanda mental ve duygusal ihtiyaçlardır. Bir çocuğun bütün fiziksel ihtiyaçları kusursuz bir biçimde karşılansa bile duygusal ihtiyaçları yeterince karşılanmazsa, çocuk bu ihtiyaçları bir şekilde ebeveynlerinden tedarik etmeye uğraşacaktır. İleride narsistik kişilik bozukluğu geliştiren çocuklar da bu ihtiyaçları manipülasyon yoluyla elde etmeye başlarlar.
Bebeklikte veya çocuklukta ihtiyaçları karşılanmayan çocuklar, ihtiyaçlarını karşılamayan kişiye (büyük ihtimalle ebeveynlerden biri veya ikisi) karşı öfke, nefret gibi olumsuz duygular geliştirebilirler. Ancak ebeveynlere karşı olan bu duygular, ne hayatta kalmak için bağımlı oldukları ebeveynler tarafından ne de diğer insanlar tarafından hoş karşılanmaz. Ebeveynlere karşı olumsuz duygular hissetmek toplumsal olarak kabul edilmez ve dışlanır çünkü birçok toplum tartışmaksızın anne-babayı kutsal olarak addetmektedir. Bu nedenle, ihtiyaçları karşılanmadığı için içlerinde doğal olarak “haklı öfke” geliştiren çocuklar böylece bu hislerini sağlıklı bir şekilde ifade etme olanağı bulamaz ve zamanla bu duyguları bastırıp içselleştirerek kendilerine yansıtırlar. Bunun sonucu olarak da kendilerini değersiz hissedebilirler. Narsistlerin dışarıdan oldukça özgüvenli görünmelerine karşı içlerinde yerleşik olan düşük öz saygıları bu temele dayanır. Öz benlikleri daha çok küçük yaşlardan itibaren ciddi hasarlar görmüştür ve kendilerini değerli hissetmeleri için gerekli olan duyguları yaratamaz, düzenleyemez ve sürdüremezler. Bunun yerine kendilerini değerli ve önemli hissetmek ve benlik saygılarını koruyabilmek adına dış kaynaklardan gelecek narsistik tedariğe bağımlıdırlar. Kısaca düşük özsaygılarını sürekli olarak dış kaynaklardan elde ettikleri besinlerle onarırlar.
Çoğunlukla narsistin birincil dış kaynağı eşi veya sevgilisidir. Narsist hayatındaki kişilerden düzenli olarak övgü, sevgi, cinsellik, bazı durumlarda para vb. bekler. Aynı şekilde narsistin birçok ikincil dış kaynağı da mevcuttur. Narsistin ikincil dış kaynakları genellikle arkadaşlar, aile üyeleri ve iş arkadaşlarıdır. Kaynak; narsistin hiç tanımadığı, narsisti gün içerisinde iyi hissettirecek herhangi bir kişi veya sanal ortamda karşılaştığı insanlar da olabilir. Basitçe narsist hayatında olan veya olmayan herkesi birer kaynak olarak görür.
Kaynaklar narsiste ilgi, övgü gibi kişiler arası şeyler sağlayabileceği gibi para, ün, tanınırlık, güç gibi özellikler de sağlayabilir. Narsistin bu özellikleri illa ki elde etmesine de gerek olmayabilir. Narsistin aradığı gerçek bir bağlılık değil, gerçek bir bağlılık tablosudur. Bir narsist için zaman zaman kendinden korkulması, çekinilmesi bile onlar için önemli olabilir çünkü bu şekilde kendilerini daha güçlü, tiranvari hissedeceklerdir.
Narsistik Tedarik Neden Tehlikelidir?
Narsistik tedarik karşılanabilecek ölçülerde değildir. Hepimizin gün boyunca yapması gereken işler, sorumluluklar, zorunluluklar vardır. Bunlar haricinde de kendimize, hobilerimize, arkadaş ve ailemize zaman ayırırız. Ancak bir narsist için narsistik tedarik sürekli karşılanması gereken bir şeydir. İlginin bölünmesini istemezler. Talepleri sürekli yenilenir ve hiçbir zaman tam anlamıyla doyuma ulaşmaz. Bu düzenli olarak karşılanamayan talepler, narsistin hayatındaki kişiyi kişiyi yorgunlaştırır, hayatını zorlaştırır. Sinirli, huzursuz biri haline getirebilir. Ayrıca eş bağımlı-narsist ilişkileri özelinde düşündüğümüzde, eş bağımlılar çoğu zaman başkalarına yardım ettiklerinde, onların ihtiyaçlarını karşıladıklarında kendilerini iyi hissetmektedirler. Bir nevi narsistin ilgiye, övgüye olan ihtiyaçları gibi eş bağımlılar da başkalarını iyi hissettirdiklerinde gelen ilgi, alakaya ihtiyaç duymaktadırlar. Bu kadar çabalamalarına rağmen narsistin bir türlü taleplerini karşılayamadıklarını gördüklerinde mutsuzluğa, umutsuzluğa, kırgınlık ve kızgınlığa düşebilirler.
Karşılanamayacak ölçülerde olmasının yanında narsistik tedarik kaynağı olarak görülen insanlar basitçe kullanılmakta, manipüle edilmektedirler. Narsistik tedarik kaynağı olan kişi narsistin ona ne kadar ihtiyaç duyduğunu görüp narsistin kendisine karşı yoğun hisler beslediğini düşünebilir. Ancak narsistin sizi seçmesinin temelde iki nedeni vardır. Bunlardan biri sizin daha kolay manipüle edilebilir olduğunuzu düşünmesidir. İkincisi ise narsistin imajına yarar sağlayabilecek birçok özelliğinizin olmasıdır. Bu özellikler iyi bir fiziksel görünüm, zekâ, başarılı bir kariyer, geniş bir sosyal çevre vb. olabilir.
Narsist ile diğer insanlar arasındaki fark nedir?
Elbette birçok kişi hayatındaki insanların iyi özellikleri olmasını ister, bu son derece doğal bir durumdur. Ancak sağlıklı insanlar hayatlarındaki diğer insanları sadece onların ihtiyaçlarını karşılayacak, imajlarına katkıda bulunacak öğeler olarak görmezler. Narsistik tedariği ayıran esas nokta ihtiyaçtır. Herkes övülmekten, değer görmekten, güzel, zeki, zengin vb. olmaktan hoşlanır ama bunlara hava gibi su gibi ihtiyaç duymaz. Örneğin; normal insanın aldığı övgü özgüvenini arttırabilir ancak narsistin aldığı övgü ise özgüveni ve öz değeri baştan inşa eder. Ayrıca sağlıklı insanlar zaman içerisinde insanların değişebileceğinin veya her zaman her güzel şeyin sabit kalamayacağının farkındadırlar. Oysaki narsistik kişilik bozukluğu olan insanlar için durum böyle değildir. Örnek vermek gerekirse, duygusal açıdan sağlıklı bir kişi eşinin/sevgilisinin güzel/yakışıklı olmasıyla çok gurur duyuyor ve yanında böyle iyi görünümlü biri olmasından dolayı kendisini iyi hissediyor olabilir. Buna karşılık herkesin her zaman en iyi halinde görünemeyeceğinin de farkında olabilir ve bu durumu olağan karşılar. Görünüme çok önem veren bir narsist ise hayatındaki kişinin ideal görüntüsün –özellikle de sosyal ortamlarda- daimi olmasını ister. Bu sebeple hayatındaki kişinin giyim tercihlerine, stiline, saçına, kilosuna müdahale edebilir. Bu özellikleri kontrol etmeye çalışabilir, kişinin görünümüyle ilgili kırıcı yorumlarda bulunabilir. Dolayısıyla narsistik tedariklerinin yeterince karşılanmadığı durumlarda bunu agresif veya pasif agresif bir şekilde “talep” ederler. Ek olarak hayatındaki kişi sadece istediği biçimde göründüğünde ona ilgi, sevgi gösterip görünmediğinde ondan uzaklaşabilir. Ayrıca hayatındaki kişi hastalandığında, yaşlandığında ve genel olarak kafasındaki ideal görünümden uzaklaşmaya başladığında ona karşı olan ilgisini daha kolay kaybeder.
Narsistik tedariği ayıran diğer bir nokta da yüzeyselliktir. Paranız olmasını istemekle, paralı görünmeyi istemek farklı şeylerdir. Aynı şekilde mutlu bir ilişki yaşamakla, mutlu bir ilişkisi varmış gibi görünmek farklıdır. Öte yandan narsist için esas önemli olan içerik değil, görüntüdür.
Narsistik tedarik bağlamında, narsisti diğer insanlardan ayıran üçüncü öge de miktardır. Duygusal açıdan sağlıklı insanlar da övülmekten, değer görmekten mutluluk duyarlar. Ancak aşırı ve samimi olmayan övgü ve hayranlık sağlıklı insanları rahatsız edebilir, sıkabilir ve samimiyetini sorgulatabilir.
Narsistik tedarik, bütün narsistik ilişkilerde mevcuttur. İlişkideki ilk aşamaları yani idealize etme evresini geçtiğinizde yavaş yavaş narsistik tedariği fark etmeye başlarsınız. Özellikle de narsistin övgüye, hayranlığa açlığı çok kolay fark edilebilir. Narsistin talep ettiklerini talep ettiği anda, talep ettiği şekilde, talep ettiği düzeyde karşılamayı başardığınızda da ilişkiniz daha konforlu, daha iyi bir halde gibi görünebilir. Örneğin, narsisti bir başarısı için onun istediği düzeyde, kullanılmasını arzu ettiği cümleler ile övmeyi başarabilirseniz ondan mutlusu yoktur. Onlara doğruyu söylemeniz önemli değildir, onların duymayı istediği şeyi söylemeniz gerekir. Narsistik talepleri karşılamayı reddettiğiniz veya karşılayamadığınız zaman ise narsistin alınganlığı, öfkesi, ilgisizliği ile karşılaşabilirsiniz. İdealize etme evresinde size son derece düşkün olduğunu düşündüğünüz narsist artık sizinle narsistik taleplerini karşılayabildiğiniz ölçüde ilgilenmeye başlar. Bu noktada duygusal anlamda daha sağlıklı insanlar ilişkide toksik bir taraf olduğunu fark edip sınır koymaya çalışabilirler. Öte yandan bazıları ise büyük resmi görmeyi başaramaz ve narsistin tuzağına düşerler. Ve böylece narsisti mutlu ve huzurlu etmek için daha çok çabalamaya, ona istediklerini daha fazla vermeye çalışırlar. Bu son derece yorucu bir uğraştır ve zamanla siz verdikçe o daha çoğunu talep edecektir. Bir noktadan sonra adeta narsistin zihnini okuyup ona gereken şeyleri sağlamakla yükümlü gibi hissedebilirsiniz.
Narsist Talepler Karşısında Ne Yapmalı?
Narsist eğer hayatınızın merkezinde bir kişiyse kendiniz için yapabileceğiniz en doğru şey narsist ile olan bağlarınızı tümüyle kesmenizdir. Bu bağı kesmenizin mümkün olmadığı durumlarda, mesela narsistle bir çocuğunuz varsa, onunla sadece gerektiği kadar iletişim kurmalı ve hiçbir şekilde ona ihtiyaç duyduğu negatif veya pozitif geri bildirimi yapmamaya özen göstermelisiniz. Narsistin duygularınızı tetiklemeye ve ona karşı bir tepki vermenizi sağlamaya yönelik çabalarına karşı gerekirse bir taş kadar sıkıcı ve donuk olabilirsiniz.
Narsist eğer bir şekilde sosyal medyada, internette karşılaştığınız bir kişiyse yapabileceğiniz en mantıklı şey hiçbir şey yapmamak olabilir. İnternette sık sık “don’t feed the troll” yani trolleri beslemeyin cümlesiyle karşılaşmışsınızdır. Dolayısıyla bir insanın sadece ilgi çekmek için sarf ettiği sözleri fark ettiğinizde hiçbir şekilde onlara aradıkları ilgiyi, kısacası ana besin kaynaklarını vermemek en faydalı yöntem olacaktır.
Maddi destek olmak isterseniz aşağıdaki linkten yardımcı olabilirsiniz.
Yazılara www.narsistsiz.com adresinden de ulaşabilirsiniz:
https://narsistsiz.com/narsistik-tedarik-nedir/
Kaynakça:
Thomas, Nakpangi. Choosing Therapy. What Is Narcissistic Supply?. Erişim 13 Ekim, 2021. https://www.choosingtherapy.com/narcissistic-supply/
Vaknin, Sam. Narcissists, Narcissistic Supply and Sources of Supply. https://samvak.tripod.com/faq76.html
