Rüya ve Nostalji
Rüyalar fotoğraf veya müzikten çok daha güçlü nostaljik bir uyarandır.
Geçmişten bir ses duyunca, bir fotoğraf veya geçmişten bir anınızı hatırlatan eşya görünce nasıl hissediyorsunuz? İçiniz dolup taşar gibi oluyor musunuz? Zihninizde o anlarınıza gidip bugünkü varoluşunuzu daha derinden bir coşkuyla kucaklıyor musunuz?
Geçmişle bağ kurma şekli, kişinin zaman düzlemindeki konumlanışıyla yakından ilişkilidir. Bugünden geçmişe bakan kişi kişisel yaşantısına dair bir çok bilgiyi hatırlayarak kendini var olmuş hisseder. Bu yüzden geçmişle ilişkili bir şeylerle karşılaştığında mutlu olur ve zihinsel bir yolculuk yaparak o anlarını yeniden deneyimler ve kendini daha güçlü hisseder. Kötü anılarını hatırladığında bile kendini daha iyi hisseder, çünkü kötü anılarını geride bırakmış olmanın rahatlamasını yaşar. İyi anılarını hatırladığında ise mutlu bir geçmişe sahip olmanın keyfini sürer.
Yaşanan bu durumu en iyi özetleyen kelime ‘nostalji’ duygusudur. Nostalji Yunancada eve dönüş ya da birisinin anavatanına dönüşü anlamına gelen nostos ile acı, keder ya da ızdırap çekmek anlamına gelen algos köklerinin birleşmesi ile oluşan kelimedir. Diğer anlamı ise geçmiş bir zamana duyulan aşırı bir özlemdir.
Nostalji, kişinin yaşadığı olayların, anıların yeniden canlandırılması olarak açıklanmaktadır.
Nostalji duygusu gün içindeki bir tetikleyici ile harekete geçer. Bu tetikleyiciler genelde bir fotoğraf, bir müzik veya eşya gibi uyaranlardır. Fakat pek söz edilmese de nostalji duygusunu tetikleyen diğer önemli bir uyaran da kişinin gördüğü rüyalardır.
Rüyalar sıklıkla geçmişe yöneliktir. Rüya malzemesinin deposu bellek olduğu için bellekte var olan tüm bilgi parçaları rüyanın kelimelerine dönüşür. Rüya senaryosu bu kelimelerle yazılır, bu bilgiyle görselleştirilir ve yine bu bilgiyle rüyaya duygu yüklemesi yapılır. Yani rüyanın temel malzemesi geçmişle ilgilidir. Nostalji de tıpkı rüyalar gibi geçmişe yöneliktir. Bu noktada rüya ve nostaljinin yolu kesişir ve birbirlerini karşılıklı olarak besleyen bir ilişkiye dönüşür. Nostalji duygusu olan geçmiş özlemi kişide o kadar yoğundur ki bu duygu rüya senaryolarına yansır ve kişi geçmişe olan özlemini rüya sahnesinde deneyimleyerek mutlu olur.
Kişi rüyaları aracılığıyla geçmişten bazı anılarını yeniden deneyimleyerek, o günlere dair özlemini tatmin eder. Güvenli bir ortamda geçmişi yeniden deneyimlemek kişinin kendini daha güçlü hissetmesini sağlar. Çünkü rüyalarda geçmişi yeniden deneyimlemek oldukça güvenlidir. En kötü anıya gidip kabus görülse bile kabustan uyanılabilir ve bu kötü anının geçmişte kalmasına mutlu olunur.
Bu açıdan rüyalarla geçmişi canlandırırken kişinin nostalji duyguları da doyuma ulaşır. Tüm rüyalar fotoğraf veya müzikten çok daha güçlü nostaljik bir uyarandır. Neredeyse her gün nostaljinin tetikleyicisi olarak rüyalar insan yaşamında büyük yer kaplar.
