Sanat, Instagram İçindir
19. Yüzyıl başlarında sanat dünyası, Neoklasisizm ve Romantizm tarafından domine edilirken işin sanat teorisi kısmı ise bambaşka bir boyutta ilerliyordu. Teorik kısımda, l’art pour l’art (sanat, sanat içindir) düşüncesi ortaya çıkmıştı. Derin bir sanat tarihi araştırması olmayan bu yazıda, bu iki akımın günümüzdeki karşılığı olduğunu düşündüğüm ‘L’art pour Instagram’ konusuna bir bakış atıyorum.
Sanat, sanat içindir ne demek?
‘Sanat, sanat içindir’ ekolünün yazılı halinin, ilk defa 1835 yılında Théophile Gautier’in ‘Mademoiselle de Maupin’ kitabında yer aldığı söylenir. Fakat bu düşünce, daha öncesinde Eklektisizm akımının kurucusu Victor Cousin, yazar Edgar Allan Poe ve Amerika’lı ressam James McNeill Whistler’ın eserlerinde yer almıştır.
L’art pour l’art ekolü; sanatın, hiçbir şekilde didaktik, ahlaki, politik ve yararlı bir işlevinin olmaması gerektiğini savunur. Bu ekolü simgeleyen latince ‘ars gratia artis’ cümlesi ise meşhuuur Metro-Goldwyn-Mayer aslanında yer alır. Tabii, bu durumun barındırdığı büyük ironiyi de görmezden gelmememiz gerekir zira bu şirket devasa bütçeli ve yüzeysel blockbuster filmlerinin yapımcısıdır.
Friedrich Nietzsche ise bu ekolün var olmasının mümkün olmayacağını belirterek sanatçının, kendi benliğini ve düşüncelerini her halükarda eserine yansıttığını söyler.
Kantarın diğer ucunda olan ekip ise, sanatın ve sanat eserlerinin maksimum fayda içermesi gerektiğini savunur.
‘L’art pour Instagram’ ekolü
Yukarıdan az çok anladığımız kadarıyla ‘sanat x içindir’ şeklinde kullanılan bir önermede, x her ne ise yapılan sanatın o x’ten başka bir amacı olmaması gerekiyor. L’art pour instagram ekolündeki önermemiz ise bir eserin Instagram’da yer almaktan başka bir amacı olmaması gerektiği olmalı o halde.
Buraya kadar mantığı oturttuk. Belirtmem gerekir ki, kavramlar bir hayli iç içe geçmiş durumda. Günümüzde her şey olduğundan çok daha karışık ve birleşik. Instagram’da yer almak için fotoğrafı çekip paylaşan kişinin bir duyusuna hitap etmek, geçmişinden bir anıya ulaşmak veya kısacası o kişiyi ‘yakalamak’ gerekiyor. Bu taraftan bakınca, ‘l’art pour l’art’ ekolünden bir parça uzaklaşıyoruz. Eserler, bilinçli olarak daha çok paylaşılma amaçlı mı yapılıyor? Eser, ortaya çıkarken boyutları sosyal medyaya göre optimize ediliyor mu? Konunun sanatçı kısmındaki sanat felsefesi bölümü daha da uzayabilir fakat bir de sanatsever tarafından bakalım isterim. Bir galeri/koleksiyon gezilirken çoğunlukla ilk amaç oradan güzel storyler çıkarmak mı? Bir eserle karşılaşıldığında yapılan ilk aksiyon fotoğraf çekmek mi yoksa eseri incelemek mi?
Sanatçı tarafından baktığımızda pazarlama, günümüzde başarının anahtarı olarak öne çıktığından ‘Instagramlanabilir’ eser üretmek sanatçının kariyeri açısından oldukça başarılı bir yöntem olabilir. Popüler kültürde yer edinmiş çeşitli sözler, görseller ve öğelerin kullanılması da yine benzer bir hedefe hizmet ediyor olabilir.
Bu yepyeni ekolün daha uzun yıllar hayatımızda olacağı ise çok net bir gerçek. Bakalım L’art pour Instagram ekolünün en başarılı sanatçıları kimler olacak? Bu arada, aşağıya yeni yaptığım kendi eserimi bırakıyorum çok başarılı olacağına ve herkesin önünde story çekeceğine de yürekten inanıyorum.
