Sanat ve İhtiyaç
Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine göre insanın kendini gerçekleştirmesi en üst seviye olarak görülüyor. İnsan, fizyolojik ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra kendini gerçekleştirmenin peşine düşüyor. Bu duruma şu açıdan bir bakalım. Toplumların sanat ile olan ilişkileri bu durumla çok bağlantılı. Sanat toplumun büyük bir kısmında angarya ve boş iş olarak görülüyor. Böyle düşünen kişileri ise anlamanın gerekli olduğuna inanıyorum. İnsan evrimsel süreç gereği ilk önce önünde hangi problem var ise onu çözmeye odaklanır. Önünde kendi yaşamını etkileyen daha büyük bir problem varken başka bir düşünceye sahip olamaz. Sanata bakış açısı da böyle ele alınabilir. Ekonomik gelişimini tamamlamayan toplumlarda sanata bakış açısı hep dar kalıplara sıkışmış durumda. Sadece ekonominin gelişmiş olması sanata olan bakış açısını geliştirecek bir durum olmadığını söylemem yersiz olmayacaktır. Bu ekonominin toplum içinde adaletli şekilde dağılması da bunda bir etkendir. Ayrıca alınan eğitim ve toplumun kendi kültür yapısı da bunun değişkenleri arasında sayılabilir.
Geçen ay ki yazımda Türkiye’de eğitim gören çocukların %66'sının okuduğunu anlayamadığını irdelemiştim. Bu durum da sanat ile birebir bağlantılı durumda. Kendi dilinde yazılan bir metini anlayamayan insanların kendini gerçekleştirmesi nasıl beklenebilir ki? Eğitim sistemimizin ve bireyselleşmeden yoksun şekilde yetiştirilen kişilerin kendini gerçekleştirmesi oldukça zor bir durum. Bu yüzden de insanlar sanata olan bakış açılırını hep dar bir pencereden izleyecek. Örneğin bir yağlı boya tablosuna biçilen değerin onun gözünde olan değeri oldukça yersiz olacaktır. Sanata bakış açısı her zaman para ve madde üzerinden olacak
Bu durumu küçük görmek yerine anlamaya çalışmak ise bunu çözmenin ilk adımı olacağını düşünüyorum. İnsanlara şu düşünce yapısını vermek gerektiğine inanıyorum. Neden ben bir sanat eserine bakarken aklımda sadece onun maddi değeri oluyor. Neden ben gördüğüm, dinlediğim şeyden haz almak yerine onun fiyatını düşünüyorum? Bunu başarabilirsek insanın düşünce pratiğinin ana aktörü olarak sorgulama safhasına da geçmiş olacağız. O zaman belki de bir şeyleri değiştirecek kuvveti kendimizde bulabiliriz.
