Savaş Ukraynalı Startupları Nasıl Etkiliyor?
Rusya-Ukrayna savaşının malesef 18. günündeyiz ve savaşın binlerce masum insanın hayatını nasıl yerle bir ettiğine şahitlik etmek gerçekten çok üzücü. İnsanların hayatları (hayatta kalabilenlerin) birçok açıdan köklü değişimlere uğruyor, konu birçok açıdan değerlendirilebilir ancak ben bu yazımda okuduğum bir makaleyi özetleyerek startuplar açısından savaşın etkilerini anlatacağım.
Öncelikle Ukrayna girişim ekosistemi 2021'de oldukça iyi gitti. Örneğin Ukrayna temelli Grammarly 13 Milyar $ değerlemeye ulaşmıştı. Şu anda Rusya ve Belarus’a hizmet vermeyi bıraktı ve Ukrayna’ya desteğini belirtmek için “Grammarly stands with Ukraine” kampanyasını başlattı. Geçtiğimiz yıl IT endüstrisi Ukrayna’da %36 büyümüş, Amazon, Glovo gibi şirketler ülkede ofis açmıştı.
Ancak bu sene savaş beraberinde girişim ekosistemindeki belirsizlikleri de getirdi. Ukrainian Venture Capital and Private Equity Association genel müdürü Dmytro Kuzmenko, bu durumu ilk kez yaşamadıklarını, Rusya’nın 8 sene önce de Ukrayna’ya savaş açtığını belirtiyor. Ukrayna savaş tehditleri nedeniyle her ay 2–3 milyar $ kaybediyor ve 2014'ten bu yana, Rusya’nın saldırganlığı Ukrayna’ya bu dönemden önceki gayri safi yurt içi hasılasının %19,9'una mal oldu.
Startuplar açısından bakacak olursak, işlerin daha da kötüye gitme ihtimaline karşın tüm startuplar kendilerini hazırlıyor. Sorunlara örnek verecek olursak, Ukrayna’da gerçekleşecek olan birçok fiziksel etkinlik hem konuşmacıların endişeleri hem de uçuş iptalleri nedeniyle sekteye uğradı.
Müşterilerinin ve operasyonlarının büyük çoğunluğu yurt dışında olan startuplar durumdan diğerlerine göre çok daha az etkilendiler. Örneğin çalışanlarının üçte ikisi Barcelona’da bulunan Ukraynalı şirket Preply, durumdan çok fazla etkilenmese de Ukrayna’ya ve oradaki çalışanlarına verdiği desteği duyurdu. Global satış yapan Finmap girişimi de satışlarının arttığını ifade etti.
Çalışanların Durumu
Startupların bu dönemde çalışanları için izlediği yol hemen hemen aynı, bir plan yaparak herkesle her zaman iletişimde oluyorlar ve lokasyon değiştirmek zorunda olan çalışanlarına destek veriyorlar. Şu anda ekiplerin güvenliği startuplar için birincil öncelik. Örneğin dizayn teknolojisi şirketi Vista, çalışanlarına kişisel tercihe bağlı olarak yurt dışı veya içi lokasyon değişikliği imkanı sunuyor ve bu dönemde artan masraflar için finansal destek sağlıyor. Tüm startupların izlediği ortak strateji çalışanları ile en kötü senaryoya hazırlanmak ve sürekli iletişimde kalmak olarak görülüyor.
Girişimlerin yaşadığı bir diğer problemse yeni çalışanları ekiplerine katmak. Türkiye’de olduğu gibi Ukrayna’da da IT çalışanlarına büyük ihtiyaç var ve insanlar en azından işlerinde stabilite aradıkları için, mevcut durumlarını değiştirmek istemiyorlar. İsveç-Ukrayna temelli yazılım şirketi Sigma, Ukrayna’da kendini güvensiz hisseden çalışanlarını Macaristan, Polonya veya İsveç’e yerleştirmeyi teklif ediyor. Bir SaaS şirketi olan Field Complete, çalışanlarına ABD veya Lizbon ofislerine geçici olarak taşınma seçeneği sunuyor ancak çoğu çalışanın Ukrayna’da kalmak istediğini açıklıyor.
Yatırım Durumu
Field Complete’in kurucu ortağı Tim Tesluck’a göre özellikle tohum ve tohum öncesi aşamalarda olan Ukraynalı girişimlerin şu anda yatırım bulmaları çok zor. Kendisinin tanıdığı iki girişim için yatırım term sheetleri iptal edilmiş. Bildiğiniz üzere bu aşamalar erken olarak nitelendirildiği için, girişimlerin global müşterileri, hatta belki yerel müşterileri bile olmayabilir, bu nedenle özellikle tohum ve tohum öncesi aşamalardan bahsedildiğini düşünüyorum.
2 milyon dolarlık tohum yatırım turunda olan Wantent’in kurucu ortağı ve CEO’su Oleksii Shaldenko da Tesluck’u doğrular nitelikte bir dönemden geçtiklerini belirtiyor. Görüştükleri fonlar savaşın seviyesi azalana kadar tura katılma kararlarını erteliyorlar. Zaten riskli bir iş olan girişim yatırımcılığı, savaş döneminde çatışan bir ülkenin startuplarına yatırım yaparak daha da riskli bir hale geliyor.
Yatırımcı Perspektifi
Makalede yerel yatırımcıların olabildiğince yatırımlarına devam ettiğinden bahsediliyor. BRISE Capital’dan Yatsenko, savaşa rağmen startup tarama, yatırım ve portföy yönetim süreçlerine her zamanki gibi devam ettiklerini belirtiyor. Flyer One Ventures’ın ticari faaliyetlerinde de büyük bir değişim olmamış ancak bazı LP’ler de durum netleşene kadar yatırım yapma kararlarını askıya almışlar. Bu konu birçok girişimin hayatta kalmasını zorlaştırıyor olabilir.
Daha önce Ukraynalı startuplara yatırım yapan Eddy Vaisberg, yatırım iştahının hiç olmadığı kadar kabarık olduğunu söylüyor. Bunun sebebi hem kişisel olarak Ukrayna ekonomisini desteklemek istemesi, hem de Ukraynalı startupların yakın vadede yaşayacakları fon problemini çözmede yardımcı olmak istemesi.
Tüm bu örneklerden anlaşılacağı gibi, Ukrayna girişim ekosistemi de savaş nedeniyle birçok açıdan sorunlar yaşıyor. Vaisberg gibi ekonomiyi desteklemek amacıyla Ukraynalı startuplara yatırım yapacak melek yatırımcılar olsa da, girişim yatırımlarının uzun vadede geri dönüş getireceği unutulmamalı ve global potansiyeli olan Ukraynalı girişimlere desteği elden bırakmamalıyız diye düşünüyorum. Umuyorum ki şahitlik ettiğimiz bu kötü dönem kısa süre içerisinde tarihte yerini alır ve kapanır. Makalenin tamamını okumak isterseniz aşağıya linki bırakıyorum. Bana sorularınız olursa LinkedIn hesabımdan ulaşabilirsiniz.
Medium’daki diğer yazılarıma göz atmak isterseniz:
