Türk Tipi Z Kuşağı
“Bugün ve Yarın: Hayalimdeki Gelecek Araştırması” — MURAT ACET
Ülkemizde genel olarak gelecek ve kariyer planlamanın, özelde ise mesleki seçim ve yönlendirmenin iyi yapılamadığı, dolayısıyla gençlerin ilgi- yetenek ve değerlerine uygun meslekleri seçemedikleri bilinen bir gerçektir. Bu durum mutsuz ve “keşke” ifadesini sıkça kullanan, gelecek tahayyülleri az ve mutsuz gençlerle daha fazla karşılaşma sonucunu doğurmaktadır.
İnsanın hayatındaki en anlamlı ve zor kararlardan biri olan mesleki seçim ve kariyer yolculuğu tek başına bir kriterle / değişkenle açıklanmayacak kadar karmaşık bir yapıya sahiptir. Çünkü bir yerde ilgi-yetenek- istek gibi kişisel özellikler diğer yanda sosyo- ekonomik düzey, aile ve çevre beklentileri, mesleklerin toplumsal itibar ve değerleri gibi dış etkenler bu süreçte rol oynamaktadır.
“Hayalimdeki Gelecek” araştırması, genel olarak 2000 yıllarda doğan lise öğrencilerinin üniversite, meslek seçimi ve kariyer gelişimleri ile ilgili farkındalıklarını saptamayı amaçlamaktadır. Çalışma doğrudan bir kuşak araştırması amacı / özelliği taşımasa da ortaya çıkardığı sonuçlar açısından ülkemizde “Z Kuşağı” olarak tanımlanan kuşağın eğilimleri ve gelecek öngörülerini ölçmesi açısından önem arz etmektedir. Çalışmayı, Türkiye’de 12 ilde (İstanbul-Bursa-İzmir-Gaziantep-Adana- Eskişehir- Batman- Muğla- Tekirdağ-Edirne- Kocaeli- Ankara) 45 lise ve dengi okulda 1120 öğrencinin önceden hazırlanmış soru formuna bağlı anket ve yüz yüze görüşmeleri oluşturmaktadır.
Eğitim durumu, sosyo-ekonomik durum, demografik durum vb. özellikleri belirlemeye yönelik 10 maddelik bilgi formu ve 20 sorudan oluşan araştırma; Türkiye’de 2000 yıllarda doğan ve literatürde “Z Kuşağı” olarak tanımlanan kuşağın sınavlar ve sınanma duygusuna yönelik düşüncelerini, mesleki seçim ve tercih kriterlerini, mesleki değerlere bakış açılarını, girişimcilik ve kariyer planlama / seçimi aşamasındaki eğilimlerini ve bu gibi konu başlıklarını / durumlarını etkileyen faktörleri belirleme amacı taşımıştır.
Araştırma Sonucunda:
Üniversite / meslek seçimi ve beklentilerinde “Gelecek Kaygısı” “Prestijli Bir İş Sahibi Olma” “Toplumsal Saygınlık ve Fayda” “Ekonomik Kazanç” “Mesleğin Toplumsal Algısı ve İtibarı” faktörleri,
Mesleki Yönlendirmede; “Ailem” “Yakın Çevrem ve Akrabalarım” “Öğretmenlerim” ve “Arkadaşlarım” faktörleri,
Tercih etmek istediğiniz / idealinizdeki meslekler sorusunda, “Hukuk” “Tıp” “Psikoloji” “Diş Hekimliği” “Mimarlık” “PDR” gibi programlar ön plana çıkmıştır.
Geniş, anlamlı bir dağılım gösteren bu maddeler / faktörler gençlerin-adayların özellikle girişimcilik ve gelecek planlarıyla ilgili sorulara verdikleri cevaplarla birleştiğinde önemli bir bulguyu açığa çıkarmıştır.
Yaratıcılık- Öznellik- Bağımsızlık- Bilgiye ulaşmada sabırsızlık- Teknoloji ve iletişimle üst düzey ilişki kurabilen ve bu dünyada her şeyin yapılabilir olduğuna dair özgüven gibi kavramlarla tanımlanarak standart, zaman alıcı, yaratıcılığa izin vermeyen işleri sevmeyen bir kuşak olarak karakterize olan Z Kuşağı temsilcileri, aldıkları eğitimi bir statü aracı olarak görmekte ve “kendi işini kurma hayaline” alt sıralarda yer verirken sırasıla “Kamu /Devlet Memuru Olma, Özel Sektörde Çalışma, Aile Mesleğini Sürdürme cevaplarına üst sıralarda yer vermiştir. Diğer bir durum da Gelecek ve meslek idealleri ile ilgili sorulara verilen yanıtların anlamlı bir şekilde bu olguyu desteklemesidir. Kişisel kazanç ve ekonomik bağımsızlık ilk amaç olmakla beraber anket katılımcısı gençler bu ideale sabit ve garanti bir iş ve gelirle ulaşmanın mümkün olduğu kanısı taşımaktadır. Bağımsız, rekabete dayalı bir meslek ve sabit olmayan bir gelir, aileden özerklik, gelişim fırsatları gibi faktörlerin en düşük puanlara sahip olması da oldukça dikkat çekicidir.
Sonuç olarak araştırma elde ettiği bilgiler ışığında önemli bir savı / düşünceyi aydınlatma ve gündeme getirmeyi amaçlamaktadır.
Literatürde tanımlanan haliyle Türkiye’de klasik bir “Z Kuşağını” tanımlamasının zorluğu; çalışmaya katılan Z kuşağı temsilcilerinin teknolojiyle olan yakınlık, gündelik yaşam ve davranış boyutundaki tutumları olmasa da gelecek ve mesleki idealler konusunda gösterdikleri standart-sabit ve daha az sorumluluk alan düşünceleri, seçim ve eğilimleri, üniversite. ve seçimlerde aile ve yakın çevrenin hala en belirleyici faktör olması en kırılgan alanlar olarak tespit edilmiştir. Bu haliyle kendinde önceki kuşaklardan (x ve y kuşakları) tamamen ayrılmaktan öte kısmen onların özelliklerini de barındıran bir “Türk Tipi Z Kuşağı’ndan söz edilebileceğini söylemek yanlış olmayacaktır.
Bu araştırmam ve yazım 21.Kasım .2017 tarihli “Geleceğe Misafir Olmak…”yazımdaki bazı izlekleri anımsattı. Tavsiye ederim…
Twitter https://twitter.com/muratacetx
Türkçe Yayın Sosyal Medya Hesapları
Facebook: https://www.facebook.com/mediumturkiye
Twitter: https://twitter.com/mediumturkiye
Facebook | Twitter | Instagram | Slack | Kodcular | Editör | Sponsor
