Türkiye’de ve Dünyada Yatırım Trendleri Raporu İncelemesi
Geçtiğimiz günlerde StartupCentrum 2022 1. Çeyrek Türkiye ve Dünya Yatırım Trendleri Mini Raporu’nu yayınladı. Daha önceki yazılarımda Türkiye Girişim ekosistemiyle ilgili raporları değerlendirmiştim, bu sefer de global bir perspektiften bakmak adına bu raporu incelemeye karar verdim. Raporda olduğu gibi ben de konuyu başlıklara ayırıp inceleyeceğim:
Toplam Yatırım Miktarları
2022'nin ilk çeyreğinde dünyada toplamda 143,9 Milyar $ değerinde girişim yatırımı yapılmış. Ülke bazında baktığımda ABD tek başına pastadan büyük bir dilim alıyor ve neredeyse tüm yatırımların %50'sini oluşturuyor. (71,2 Milyar $). Türkiye’de ise son yıllarda yatırım sayıları hem anlaşma büyüklüğü olarak hem anlaşma sayısı olarak rekor üzerine rekor kırıyor olsa da, büyük resme bakmak adına bir adım geri attığımızda globaldeki payımızın oldukça küçük olduğunu görüyorum ki bu oran %0,9. ABD ve Türkiye ekosistemleri kıyas kabul etmeyecek kadar farklı. Örneğin ABD’de artık yatırımcı sayısı girişim sayısından daha fazla. Bu kadar uç bir durumu gerçekleştirmemize gerek olmasa da, Türkiye’de de yatırımcı sayısını artırarak pastamızın dilimini büyütebiliriz.
Medyan Yatırım Miktarları
Kendimizi konumlandırırken bir diğer bakmamız gereken parametre de medyan yatırım miktarları. Dünya genelinde 2022 ilk çeyrek bazında yapılan yatırımların medyanı 5 Milyon $, bu değer ABD’nin ve Asya’nın da medyan değerleriyle eşit. Avrupa’da ise 3 Milyon $. Türkiye’ye baktığımızda ise medyan yatırım miktarının 512 K $ olduğunu görüyorum. Kişisel deneyim ve gözlemlerimle de çoğunlukla ekosistemimizde yapılan erken aşama yatırımların 400 K — 500 K $ arasında olduğunu gözlemliyorum, bu nedenle bu sayı benim için şaşırtıcı olmadı. Büyük resimde medyan değerimizin düşük kalmasının en önemli sebeplerinden bir tanesi tabi ki dolar kuru ancak suçu sadece kurda bulmamalıyız.
Mega Tur Sayısı
Türkiye’de son yıllarda aşina olmaya yeni yeni başladığımız mega turlar, 2022 ilk çeyrekte globalde 364 startup için gerçekleştirildi. Yani günde ortalama 4 startup 100 Milyon $’ın üzerinde yatırım almış. Bence böyle söylediğimizde kulağa oldukça iyi geliyor. Totalde ise tüm mega turların toplamı 73,6 Milyar $’a ulaşmış. Yani dünyadaki tüm yatırımların yarısını mega turlar oluşturuyor. Türkiye’de ise 3 mega turda toplam 1,1 Milyar $’lık yatırım yapılmış. Bu tutar toplam yatırım tutarının %88'ini oluşturuyor. Bu da bize aslında birkaç büyük startup sayesinde (örneğin Getir) Türkiyedeki yatırım tutarlarının bu denli yüksek olduğunu gösteriyor. Şahsen bu oranın daha düşük olması gerektiğini düşünüyorum, böylece birçok farklı startupın iyi fonlandığına şahit olabiliriz.
Yatırım Aşamaları
Dünyanın hangi ülkesiyle ilgili bir rapor okuyacak olursanız olun, hep erken aşama startupların tüm aşamalardaki startuplar içerisinde yatırım adedi olarak daha çok fonlandığını görürsünüz, şimdilik bu işin doğası böyle diyebiliriz. 2022 ilk çeyrekte de durum böyle, dünyadaki fonlamaların sayı olarak %62'si erken aşamadaki startuplara yapılmış. Türkiye’de bu oran %77, ABD’de ise %50. ABD’de bu oranın globaldekinden düşük olması, sektörün daha çok olgunlaştığını gösteriyor.
Yatırımcı Tipi
Yatırımcı tipleriyle ilgili raporda verilen tabloyu sizinle paylaşmak istiyorum:
Tabloya bakıldığında dünyada ve Türkiye’de VC, şirket, CVC ve PE oranları benzer seyrettiği görülüyor. Farklılaşan noktalar ise melek yatırımcılar ve portföy yönetim şirketleri. Türkiye’de toplam yatırımlar arasında melek yatırımcılar ciddi bir payı alıyor (%25), dünyada ise bu oran sadece %9. Türkiye’de melek yatırımcı lisansı ile yatırım yapılan kişilerin gelir vergisinden çeşitli oranlarda indirim kazanabilmeleri, melek yatırımcı ağlarının yaygınlaşması bu oranın yüksek olmasında etkili olmuş olabilir. Ayrıca Türkiye paya dayalı kitlesel fonlamayı regüle eden 8. ülke ve bu sayede meleklerin girişimlere ulaşması da kolaylaştı. Bu konunun da hareketlilik getirdiğine inanıyorum. Girişimler açısından değerlendirecek olursak da, Türkiye’deki erken aşama girişim sayısının daha fazla olmasından dolayı, melek seviyesinde yatırıma da daha uygun oluyorlar. Ancak portföy yönetim şirketlerinin payının %2 olması burada geliştirme yapmamız gerektiğini gösteriyor.
Yatırım Sayıları
Genellikle tüm raporlarda Avrupa çerçevesinden baktığımızda İngiltere en çok yatırım alan ülke olarak konumlanıyor. Geçtiğimiz yıllarda Almanya 2. sırayı alsa da 2 Milyar $’lık farkla 2022 Q1'de sırasını Fransa’ya kaptırdı. Fransa girişimcilik ekosistemi son yıllarda oldukça gelişme gösterdi. Şu an 29 Fransız unicorn var ve 15 tanesi geçtiğimiz sene içerisinde Unicorn seviyesine ulaştılar. Fransa özelinde devlet teşvikleri çok önemli bir rol oynuyor. Örneğin 2019'da Macron 2025'e kadar 25 unicorn oluşturma hedefi koydu ve bahsettiğim gibi şu an hedefi aşarak 29 unicorn’a ulaştılar. Umuyorum ki bir gün Türkiye’de de girişimcilik siyasete konu olabilir :)
Raporun tamamında farklı birçok bilgi daha bulunuyor. Okumak isterseniz Startup Centrum’un raporlarına buradan ulaşabilirsiniz. Yazıyla ilgili sorunuz/görüşünüz olursa bana LinkedIn hesabımdan mesaj atabilirsiniz. Medium’daki diğer yazılarım:
