Uzaktan Eğitim Üzerine Düşünceler
Sizin de bildiğiniz gibi geçtiğimiz Pazartesi, 16 Mart 2020, itibariyle üniversiteler 3 haftalık araya girdiler. Bu aranın daha da uzayacağı yaygın söylentiler arasında. Aynı şekilde birçok eğitim kurumunun online (uzaktan) eğitime geçiş yapacağı da söyleniyor, hatta bunun ayarlamalarını yapmış okullar bile var. (Bilgim dahilinde Bilkent 23 Mart’ta başlıyor.)
Bu yazıda basit bir hedefim var, yaklaşık bir buçuk aydır uzaktan eğitim görüyorum ve ister istemez edindiğim tecrübelerim var. Belki bir profesör bu yazıya denk gelir veya bir öğrenci bu yazıyı okuduktan sonra kendisine faydalı olacak birkaç bilgiye tecrübe etmek zorunda kalmadan ulaşabilir diye kendi deneyimlerimi paylaşmak istedim. Tavsiye vermek gibi bir niyetim yok, sadece yaşanmışlıklarımı anlatmak istiyorum.
Hızlı Bir Özet
2019'un Ağustos ayında Hong Kong Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nin (HKUST) mühendislik departmanında okumaya başladım. Üç ay okuduktan sonra Hong Kong’daki protestolar nedeniyle okul idaresi kampüsü kapatmaya karar verdi ve Türkiye’ye döndüm. Zaten iki haftalık ders kaldığı için bu derslerin geçmiş yıllardan çekilen video kayıtları okul tarafından internete yüklendi, aynı şekilde dört dersimin ikisinin finaline Aralık’ta internet üzerinden girdim. Diğer iki final bahar döneminin başında yapılacaktı. Önce COVID-19 nedeniyle okul iki hafta ertelendi sonra ileri bir açıklamaya kadar tüm dersleri online yürütmeye karar verdiler. Bu aşamada iki finale daha girdim ve haftaya vizelerim var.
Etkileşim
Sonbahar döneminde Türkiye’ye döndükten sonra derslerin video kayıtları ve çeşitli destekleyici materyaller internete yüklenmişti. Profesörlere gelince, onlara mail atmak dışında pek bir etkileşim yoktu denebilir. Aynı şekilde bu dönemde girdiğim iki finalde de sadece okulun Canvas isimli sistemine giriş yapıp soruları cevapladık; kopya karşıtı herhangi bir önlem vardı diyemem.
Burda etkileşimin iki boyutu var. Birincisi, dersler Youtube’dan video izlemekten farklı olmadığı için tam olarak ders sayılmazlardı. Düşününce MIT OpenCourseWare, edX, Coursera gibi platformların hali hazırda varolduğunu, ve bu platformlarda aklınıza gelebilecek bütün derslerin kayıtlarının bulunduğunu varsayarsak, okulumun videoları yayınlaması ek bir değer sayılmaz. İkincisi de finallerin ek bir kontrol mekanizması olmadan yapılması, vizesinde ortalama ~70 olan “Finansal Marketlere Giriş” dersimin final ortalaması ~90 geldi. Herkes dersine çok güzel çalışmış(!).
Tabii, 2. dönemin online başlamasıyla birlikte bu durum çok değişti. Öncelikle sınavlar aynı platform üzerinden yapılmaya devam edilse de ek olarak telefondan bir Zoom konferansına bağlandık, telefonun kamerasının hem bizi hem de bilgisayar ekranını görecek şekilde ayarlanması istenmişti. Ayrıca dersler de Zoom üzerinden yapılmaya başlandı, bu sayede öğretmene soru sormak ve sınıf içi tartışmalar yapmak da mümkün oldu. Biraz asosyal biri olarak söyleyebilirim ki Zoom üzerinden yapılan bu dersler bana yeterli geliyor, fiziksel bir etkileşim yok ama bilgisayar üzerinden de olsa yüz yüze bir etkileşim sağlanabiliyor.
Eşitlik
Bir sınıfta ders dinlerken insanlar büyük ölçüde eşittir, ama dersi sanal ortama taşıyınca bu hiç de öyle olmuyor. İnternet hızınızdan hangi ülkede yaşadığınıza kadar her şey sizin öğrenmenizi iyi veya kötü etkilemeye başlıyor. Öncelikle saat farkından bahsedelim. Bahar döneminin başındaki sınavlarımdan biri saat 8:30'da diğeri 9:00'daydı… Hong Kong saatiyle. Yani sabah 3:30 ve 4:00 da iki sınava girmiş bulundum.Ayrıca tüm derslerimi 12:00 den sonra başlayacak şekilde ayarlamıştım, erken kalkmayı sevmediğim buradan anlaşılıyor sanırım. Aynı saat farkı nedeniyle haftanın dört günü saat 6:30 uyanıp 7:00'de derse giriyorum.
Buna ek olarak şu an İzmir, Urla bölgesindeyim ve Türkiye’nin en harika internetinin burada olduğu söylenemez. Arada dersin yavaşladığı/videonun donduğu ve 10–20 saniye içinde geri toparladığı oluyor. Bunun dışında bir problemim olduğunu söyleyemem.
Online eğitime geçecek Türk üniversitelerinin ülkesine dönmüş uluslararası öğrencileri var mıdır veya bu ülkelerle aramızda ne kadar saat farkı vardır emin değilim. Ama evlerine dönmüş bazı öğrencilerin internetleri 100 kişilik konferansları düzgün şekilde aktaracak kadar iyi olmayabilir veya ders saatinde herhangi bir nedenden dolayı bilgisayar başına geçemeyebilirler.
Bunun gibi problemler için HKUST dersten sonra tüm Zoom konferanslarının videosunu internete yüklüyor. Dersinde derse devamlılığı ölçmek üzere küçük sınavlar yapan bir hocamız da teknik imkansızlıklardan dolayı bu sınavlarda sorun yaşayan öğrencilerin ders sonrası mail atmasını rica ediyor, söz konusu sorunlar bu şekilde büyük ölçüde çözülüyor olmalı.
Opsiyonların Değerlendirilmesi
Benim okulum ve denk geldiğim Bilkent gibi üniversiteler bu süreç için Zoom kullanıyorlar/kullanmayı planlıyorlar. Zoom, çok kullanıcılı online konferansları rahatlıkla destekleyebilen ve yavaş bir internet bağlantısında bile güzel performans gösterebilen bir uygulama. Zoom’un bu başarısı hisse senedi fiyatlarına da yansımış durumda. Ben kişisel olarak memnunum, ama bir diğer gerçek de var ki Zoom çok pahalı bir uygulama ve bu süreç için benim bilgim dahilinde bir indirim yapmıyor, fiyatlandırma detaylarına burdan ulaşabilirsiniz. (İnternet sitelerinde host başına aylık 19.99$’lık bir fiyattan bahsediyorlar, bunu ders veren profesör başına 20$ gibi düşünebiliriz ve ben bu yazıyı yazarken 1$ 6.55 TL olmuş durumda.)
Okulların kullanabileceği bir diğer uygulama da Microsoft Teams ve Microsoft, Teams dahil diğer birkaç uygulamasını da eğitim enstitülerine bedavaya sunucağını açıklamış durumda. Detaylara burdan ulaşabilirsiniz.
Çıkarımlarım:
- Eğer online sınavlar yapılacaksa iyi öğrencilerin haksız yere cezalandırılmaması için bir kontrol mekanizmasının konulmalısı düşünülmelidir.
- Ders sadece video izlemek değildir, sosyal etkileşimi mümkün kılan bir ortamda derslerin işlenmesi daha yararlıdır.
- Saat farkı, internete erişim ve benzeri durumlara karşı üniversiteler anlayışlı davranmalı ve kimseyi mağdur etememeye olabildiğince önem göstermelidirler.
- Finansman üniversitelerin ve diğer eğitim kurumlarının online eğitime geçiş yapması için bir engel değildir.
- Zoom hisselerine yatırım yapılabilir. (Bu bir finansal tavsiye değildir.)
Sonuç
Ben aklıma gelen önemli tecrübelerimi paylamaya çalıştım, elbette henüz deneyimlemediğim veya aklıma gelmeyen diğer sorunlar da bu süreçte çıkacaktır. Genel olarak online eğitim bir sürü şekilde sürdürülebilir, bunun için kullanılabilecek bedava veya paralı platformlar var. Unutulmaması gereken en önemli nokta ise bu süreçte her öğrencinin bireysel olarak kontrolü dışında problemleri olabilir. Bu öğrenciler problemlerini okulla paylaşmaktan çekinmemeli, okullar da bu problemleri/endişeleri olabildiğince dinlemeli ve öğrencilerini olabildiğince mağdur etmekten kaçınmalıdır.
