Why We Sleep | Kitap Yorumu
Hayatımın düzenli bir parçası olan beslenme, spor ve hijyen ve gibi konularda kendimi geliştirmenin ve bu konularda iyi alışkanlıklar edinmemin ne kadar mühim olduğunu uzun süredir biliyordum. Ayrıca bu konuda üzerime düşeni yaptığımı sanıyordum fakat uyku gibi çok önemli bir alışkanlığı atladığımı bu kitabı okuduktan sonra fark ettim.
Kitap uykunun hayatımız ve sağlığımız üzerindeki etkilerini vaka çalışmaları ile kanıtlayarak aşırı bilimsel bir dile dalmadan okuyucularına anlatıyor.
Kitabı şiddetle tavsiye etmekle beraber, bu yazıda amacım hoşuma giden ve ufkumu açan kısımları yüzeysel bir şekilde size anlatmak.
Daha detaylı ve net bilgiler için lütfen kitaba bir göz atın!
Uykuluyken Araba Kullanmak
Deneye katılanlar iki gruba ayrılıyorlar. Birinci grup legal sürüş limitine kadar alkol tüketiyor diğer grup ise sabah 07:00'de kalkıp gece 02:00'ye kadar uyanık kalıyor. Yapılan dikkat ve sürüş testlerinin ardından ise iki grup da yakın derecede dikkatsiz ve hatalı çıkıyor.
Yani sabah erken kalkıp, bütün gün çalışıp ardından arkadaşlarla içmeye gidince, gece geç saatlerde 1–2 kadeh içen arkadaşlarınızdan pek bir farkınız kalmıyor. Bir sonraki buluşmanızda grup içinden sürücünüzü seçerken lütfen bunu dikkate alın 🙂
Bir yandan da uykusuzluk ve alkolün etkileri toplanmak yerinde çarpılarak etki ediyor… Ayrıca Amerika’da uykusuzluktan yapılan trafik kazaları alkol ve uyuşturucudan toplam yapılanlardan fazlaymış…
Yolda uykusuzluk durumunda ise tavsiye edilen kenara çekip 20–30 dakika kestirmek, ardından uyanınca yine 20–30 dakika mümkünse kahve içerek beklemek ve sonra yola koyulmak.
Uykusuzkuk Duygusallaştırır
Bu deneydeki grubun yarısı laboratuvarda bir gece uyanık kalıyor, diğer yarısı ise düzgün bir şekilde uykusunu alıyor. Ertesi gün ise tüm gruba 100 adet resim gösteriliyor bir yandan de beyin aktiviteleri MRI cihazı ile takip ediliyor. Sonuçlarda beynin sinir ve hiddet gibi kuvvetli duygularının merkezi olan amgydala bölgesinde farklı tepkiler gözlemleniyor. Uykusuz olan bireylerin duygusal tepkilerinde amplifikasyon yani artış gözlemleniyor.
Eşiniz veya sevgiliniz ile yakın zamanda çok sık mı kavga mı ediyorsunuz, çok kolay mı sinirleniyorsunuz? Uyku düzeninize bir göz atmakta fayda var.
Lucid Dreaming
Dün gece uyurken bir uçtum var ya, sorma…
Bu da kanıtlanmış arkadaşlar. REM uykusunda yarı uyanık bir şekilde kalıp rüyalarınıza bir nebze olsun söz geçirmeniz mümkün.
Katılımcılara alıcılar bağlanıyor ve yumruk sıkmak gibi bazı spesifik hareketleri yaparken beyinlerinin tepkisi ölçülüyor, rüya görürken de dışarıdan fiziksel olarak gözlemlenemese de anlaştıkları üzere tüm hareketleri yapabiliyorlar ve beyin aynı tepkileri veriyor.
Kitabın en keyifli bölümlerinden bir tanesi bu.
Uykusuzluk Alzheimer Hastalığını Tetikler mi?
Uyku, Alzheimer hastalığını ile ilişkilendirilen zararlı amyloid protein atığının vücuttan arındırılmasına yardımcı oluyormuş. Uykusuz kaldıkça bu protein birikiyor, bu protein biriktikçe de uykumuz darbe alıyor, sonuç olarak içinden çıkılmaz bir negatif döngüye giriyoruz.
İlginç protein isimleri bir kenara, sonuç olarak uykusuzluk uzun dönemde beyin hasarına yol açarken uyku mekanizması bir nevi tesisat görevi görüyor ve bu hasarlara engel oluyor.
Üniversite yıllarımda sabahlara kadar oyun oynadığım günler verdiği zevkin yanında muhtemelen benden çok şey götürdü. Bir yandan da cuma günkü uykusuzluğunuzu, pazar bütün gün fazladan uyuyarak giderebileceğinizi sanıyorsanız oldukça yanılıyorsunuz. Yazara gören uykusuzluğun verdiği hasarların büyük kısmı kalıcı ve öyle geri dönerek bunları kurtarmak gibi bir durum söz konusu değil.
Sağlıklı bir bireyde kanda dolaşan glikoz oranı yükseldiğinde (mesela yemek yedikten sonra) vücut insülin hormonu salgılanma başlıyor. Bu hormon sayesinde de hücreler yüzeylerinde kanallar açarak glikozu kandan arındırıyorlar. Yapılan deneyin arından ise uykusuzluğun (gecede maksimim 4 saat uyku, 6 gece boyunca), hücrelerin insüline verdiği tepkiyi etkilediği ve bu yüzden tip 2 diyabet olma olasılığını yükselttiği kanıtlanmış.
Uykusuzluk bir yandan da kilo almanıza da neden oluyor fakat çılgın hormon isimleri ve detaylar ile bombalamak istemiyorum sizi bu yazımda… Detayların hepsi kitapta!
Sperm Sayısı!?
Bakın burası çok önemli!
Ne kadar hiç ölçtürmemiş olsam da yeryüzündeki çoğu erkek gibi sperm sayısı ve kalitesi gibi kelimeler benim için çok mühim 🙂
Ve tahmin edebileceğiniz gibi yapılan deneylerde yeterince uyku almayan bireylerde bu rakam %29 çakılıyor…
Bu kısmı okurken gece yatağımda uzanıyordum, kitabı kibarca kenara koydum ve kendimi uykuya dalmaya zorladım.
Bitti mi? Bitmedi…
Uykusuzluk bağışıklık sistemimize zarar veriyor mu? Yes!
Kanserli hücreler ile savaşan bağışıklığımızı etkiliyor mu? Evet!
Depresyonu tetikleyerek, travmalardan arınma ihtimalimizi düşüyor mu? Evet, evet…
Bugün öğrendiklerinizi yarın hatırlamak mı istiyorsunuz? İyi bir uyku çekin! Unutmak mı istiyorsunuz, uyumadan önce alkol tüketin!
Alarmınızı her ertelediğinizde vücudunuz bir kez daha doğal olmayan bir yöntemle uyanıyor ve bu size uzun dönemde büyük bir zarar veriyor. Mümkünse tek alarm ile her gün aynı saatte uyanın.
Aldığınız kafein saatlerce vücudunuzda kalıyor, 5–6 gibi içtiğiniz bir kahve bile akşam uykuya dalmanızı zorlaştırabilir.
Yazı boyunca uykusuzluk kelimesini kullandım, peki ne kadar uyumamız gerekiyor?
Uzmanlara göre her gece kendimize 7 ile 8.5 saat arası uyku fırsatı sunmamız gerekiyor. Bu da telefonu bir kenara bırakıp ışığı ve gözlerimizi kapamak anlamına geliyor. Telefon mu dedin, dur orada. Telefon ve tablet gibi cihazların yaydığı ışık günlük ritmimizi (Circadian Rhythm) bozabiliyor, uyumadan önce bu cihazları kullanmak veya yatakta uzanırken Instagram’da dakikalar geçirmek uykunuza zarar verir!
Bir yandan da uyku saatinize 2 saat kala evdeki ışıkları kısmanız yine ritminize etki ederek uykuya dalmanızı kolaylaştırır.
Çok uyusak çok sağlıklı olur muyuz?
Yazara göre günlük ortalama 9 saati aşınca negatif etkiler kendini göstermeye başlıyor. Yemek ve spor gibi bu noktada da aşırıya kaçmak size zarar verebilir.
Son olarak da kitabın sonunda uyku düzeninizi kurmak ve sağlıklı bir uyku almak için size tavsiyeler sunuluyor.
Fakat, açıkçası kitabın her yerine notlar almışım ve yaz yaz bitmiyor 🙂
En azından bu kadar bilginin biraz ilginizi çektiğini umarak yazıma bir nokta koymak istiyorum. Başlangıçta da dediğim gibi, çok yüzeysel bir şekilde inceledim kitabı, daha net ve bilimsel bilgiler için lütfen kitabı okuyun!
Bunları öğrenip uykunuza ne kadar erken çeki-düzen verirseniz, uzun dönemde hayatınıza o kadar yararı olur.
Hepinize iyi okumalar…
İçeriklerim hoşuna gidiyorsa Yirmilerim’i sosyal medyada takip edebilirsin!
🎉Youtube Kanalı: https://www.youtube.com/c/yirmilerim
🌈 Haftalık Bülten: http://eepurl.com/do729H
🔥 Instagram Sayfası: https://www.instagram.com/yirmilerim/
🌍 Facebook Sayfası: https://www.facebook.com/yirmilerim
📚 Blog: https://www.yirmilerim.com/
