Aklımıza Takılan Şarkı Neden Sürekli Zihnimizde Tekrarlanıyor?

Herkesin bir anda zihninin bir köşesinde çalmaya başlayan, susturamadığı bir şarkı mutlaka vardır. Sanki tekrarla tuşuna basılmış gibi zihnimizde sürekli dönüp duran bu şarkı başlarda hoş gelse de bir noktadan sonra çekilmez bir hal almıyor mu?

Peki, neden bir şarkı sürekli zihnimizde dönüp duruyor bunu hiç düşündünüz mü?

Bilim insanları bu konuyu araştırmış ve bu duruma “bilişsel kaşınma” demiş. Gelin önce bu durumun nasıl ortaya çıktığına bakalım.
Beynimiz, duyduğumuz müziğin ritmine kapılıyor ve gün boyu ritimdeki boşlukları doldurmaya çalışıyor. Kısaca bilişsel bir kaşıma yapmakla meşgul oluyor. Müzik dinlerken beynimizin duyma işlevi ile ilgili olan bölümü işitsel korteks devreye giriyor. İşitsel korteks, beynin temporol lobunda bulunmaktadır ve ses kalitesinin (şiddet ve ton) algılanmasında görev almaktadır.
Dartmouth Üniversitesi’nde çalışan bilim insanları, yaptıkları araştırmada deneklere bildikleri şarkıları dinlettiklerinde işitsel korteksin kendiliğinden şarkıyı tamamlamaya çalıştığını keşfetmişler. Şarkı bittikten sonra da işitsel kortekste hareketliliğin devam ettiğini tespit etmişler.

“Eee yani? Sonuç nedir peki?” Dediğinizi duyar gibiyim. Bu araştırmanın sonucunda maalesef bilişsel kaşınmayı önlemenin bir yolu bulunamamış. Her kaşıntı gibi, bunu da kaşıyıp geçmesini bekliyor yani şarkıyı tekrarlamaya devam ediyoruz.

Ayrıca sivrisinek ısırığındaki kaşıntıda olduğu gibi bu kaşıntının da daha çok kaşıntıya yol açacağını unutmamak gerekiyor. Kısır bir döngünün içine girince açıkçası şarkıyı sürekli tekrar ettikçe beynimiz rahatlamıyor. Aksine daha fazla tekrar etme isteği oluşuyor. Şu şarkıyı tekrar edeyim de çıksın artık aklımdan diyorsanız, yapmayın derim.

Bilim insanlarının yaptığı araştırmada ise bu durumu en sık kadınların, müzisyenlerin, yorgun ve stresli insanların yaşadığı görülmektedir. Bakıldığında müzisyenler için söylenebilecek çok söz yok gibi… Meslek gereği doğal olarak ritimler arasındaki boşlukları doldurmaya çalışıyorlar. Stresli ve yorgun insanları ele aldığımızda beyin yorgunluğundan dolayı aynı şeyi tekrarlamaları pek şaşırılacak bir durum değil. Stres ve yorgunluğun doğasında bu var zaten.
Ancak kadınların bu durumu erkeklere oranla daha sık yaşıyor olmasının sebebi bilinmiyor. Kadınların daha çok düşünmeleri acaba burada da ön planda olabilir mi ne dersiniz?

Evet işin özüne gelecek olursak, yazının başlarında da dediğim gibi bilişsel kaşıntıyı durdurmanın maalesef bir yolu yok. Ama beynimizi yanıltarak ilgiyi başka yönlere kaydırmak oldukça mümkün. Önerilen birkaç yöntemlerden bazıları ise şu şekilde; başka bir şarkı dinlemek, zihinde dönüp duran şarkıyı tekrarlamak, vücudunuzu yoracak bir fiziksel aktivite yapmak.

Eğer bunların hiçbiri kısır döngüden çıkmanızı sağlamıyorsa kendinize göre yöntemler üretebilirsiniz. Ben açıkçası kafamı dağıtacak bir şeyler yaparak bu döngüden kurtuluyorum.