UX Yazarının Tasarım Etiğindeki Rolü
“Kullanıcı Deneyiminde Aksiyon Butonları Psikolojisi” adlı yazım itibariyle hakkında yazıp çizmeye başladığım konu olan genel tabiriyle “Tasarım Etiği” konusunu araştırmaktayım. Özellikle insan psikolojisi ve manipulasyon ile kesiştiği noktalar bence tasarımın aynı kullanıcı deneyiminin öneminde olduğu gibi görsel tarafından önce konuşulması gereken şeyler.
Her Kelime Önemlidir
Kullanıcıların, ürününüzle etkileşiminin her anı önemlidir. Ürününüzün arayüzündeki her kelime, yazılan her satır yazı ürününüzü başarılı veya başarısız olacak şekilde ayarlar. Kullanıcı arayüzünüzdeki kelimeler (UI), kullanıcılarınızın vermesi gereken kararları doğrudan etkiler. Bir kullanıcı deneyimi (UX) yazıcısının, bazen ürün yazarı olarak adlandırılan rolü, bir ürün veya yazılım parçasını kullanıcıya olumlu ve kolay bir deneyim sağlamaktır.
UX Yazımında Dark Patternler
Dark patternler, bir kullanıcıyı yapmak istemediği bir seçimi yapması için manipule etmek için özel olarak tasarlanmış kullanıcı arayüzü kalıplarıdır. Ürününüzdeki kelimeler insanları başka türlü yapamayacakları eylemlerde bulunmaları konusunda yönlendirirse, kullanıcı deneyimi başarısız olur.
Kullanıcıyı Manipule Edecek Şekilde Yazmak Zorunda Değilsiniz
UX yazarları dilin açık, doğru ve yararlı olduğundan emin olmaktan sorumludur. Dilin kapsayıcı ve erişilebilir olması iyiyken, okuyucunun haksız yere yönlendirilmemesi en iyisidir.
Bir yazarın, doğru olmayan bir dil oluşturmakla görevlendirildiği zamanlar olabilir. Burada, manipülatif dilin bazı örneklerine göz atacağız ve onu bir yazar olarak nasıl kullanacağına dair rehberlik edeceğiz.
Olumsuz Aksiyon Butonlarındaki Suçluluk Duygusu Aktarımı
Senaryo: Sağlıklı tariflere göz attığınız bir web sitesinde karşınıza e-bülten abonelik penceresi gelir.
Seçenekleriniz:
- E-posta adresinizi girin veya
- Hayır, sağlıklı olmak istemiyorum!
Haber bültenini istemiyorsunuz ama sağlıklı olmaktan da nefret etmiyorsunuz. Aslında, web sitelerinde, özellikle canlı kalmanıza yardımcı olacak yemek tarifleri arıyorsanız.
Ayrılma bağlantısını tıklarsanız, bir şekilde kendinize karşı kötü sağlık çekmeyeceğinizi biliyorsunuzdur. Ancak, “sağlıklı olmak istemediğiniz” konusunda hemfikir olmanız hala garip geliyor.
Fake Door Testleri Kullanıcılarda Kötü Bir Deneyim Bırakıyor
Şimdi başka bir senaryo düşünelim. Diyelim ki gelecekte çıkarmayı düşündüğü bir özelliği henüz yayınlamamışken, sanki yayınlamış gibi gösteren bir ürünün içerisindesiniz.
Muhtemelen izlediğiniz akışların birinde, bu yeni özelliği denemeyi isteyip istemediğinizi soran bir uyarı penceresi göreceksiniz. Kapatmak için bir “X” ikonu ve “Denemek İstiyorum” tadında onaylayıcı bir CTA butonu göreceksiniz. Pekii, sizce bu aksiyon sonrasında özelliği gerçekten deneyebilecek misiniz? Hayır.
Aşağı yukarı şöyle bir açıklama göreceksinizdir,
Ah, aslında henüz bu özelliğe sahip değiliz. Biz sadece bu özellik ile ne kadar ilgilendiğinizi öğrenmek istedik. İlginiz için teşekkürler.
Kimi zaman fake button test’leri kimi zaman ise fake door test’leri olarak adlandırılan bu yöntemler kullanıcıları manipule etmenin ve çıkarlar doğrultusunda fikir edinmenin; yani kullanıcıyı fare kapanı tuzağındaki fare yerine koymanın hiçte iyi bir deneyim bırakmadığını bilmeliyiz.
İptal Et Butonları, İptal Etme Aksiyonlarını İptal Eder
Her iki seçeneğin de ne anlama geldiği belirsiz. İptal, iptal işlemini onayladığın anlamına mı geliyor, yoksa iptal işlemini iptal ediyorsun ve bu nedenle iptal akışından mı çıkıyorsun? Tamam, iptal etmek istediğinizden emin olduğunuz anlamına mı geliyor, yoksa siparişi devam ettirmekle tamam olduğunuz anlamına mı geliyor?
UX Yazarları Sorunları Çözebilir
Her takımın kendine özel yazarları olamayabilir. Buradaki “UX yazarının”, ürün geliştirmeye verileceği zaman kelimeleri yazan kişi anlamına geldiğine dikkat etmek önemlidir. Belki de özel bir UX yazarıdır, ancak belki bir ürün tasarımcısı, PM, mühendis veya iletişim stajyeridir.
Kötü ifade edilen deneyimlere çözümler sunmak bizim işimizdir, ancak kasten kullanıcıları yanıltıcı bir kopya yazmayı reddederek yazımızın bütünlüğünü korumak da bizim işimizdir.
Bu yazının orijinali Dropbox Design’da yayımlanmış olup, yazarın kendisinden (Andrea Drugay) bizzat izin alınarak Türkçeye çevirilmiştir. Yazı çevirilirken orijinalinden bazı kısımlar alınmamıştır. Bunlar anlatımı pekiştirmek için verilmiş ekstra örneklerdir.
Yazının orijinali, https://medium.com/dropbox-design/the-role-of-ux-writing-in-design-ethics-e9cbb456234c
Ayrıca, yazının bütün görselleri Türkçe versiyonuna özel olarak tasarlanmıştır. Kapak görselinin tasarımı için sevgili Melek Öztürk (Melek Öztürk)’e teşekkür ederim.
Bunlarda İlgini Çekebilir
Sevgiler,
Esen kalın.
