Một dân tộc bị khinh rẻ
“Xin đức cha rộng lòng thứ lỗi, con không thể nghĩ rằng cô gái ấy muốn hại con, mặc dù cô ta không may sinh ra là người Do Thái…”
Đó là lời bào chữa của một bác nhà quê trước phiên toà xử tử Rebecca — một cô gái Do Thái thông minh xinh đẹp. Cô đã bị gán tội phù thuỷ: sử dụng tà thuật để chữa bệnh và mê hoặc hiệp sĩ Thánh chiến Brian de Bois-Guilbert, khiến ông bỏ quên địa vị mà đòi cưới cô làm vợ. Nhưng sự thật là cô bị hắn bắt cóc. Để che dấu việc làm trái đức tin ấy, Toà án Giatô giáo đã buộc cô phải lĩnh mọi tội lỗi thay cho hắn.
Bác sĩ Gabor Maté — một người sống sót sau thảm sát Holocaust, đã chia sẻ về thời thơ ấu bị bắt nạt vì là người Do Thái. Người bênh vực Gabor, cũng như bác nhà quê bênh vực Rebecca, đã nói rằng: “Để cậu ấy yên đi, sinh ra là người Do Thái đâu phải lỗi của cậu ấy.”
Ivanhoe của Sir Walter Scott miêu tả một câu chuyện hư cấu xảy ra vào năm 1194. Cuốn sách được xuất bản năm 1819. Gần một thứ kỷ kể từ đó, sự kì thị với người dân Do Thái vẫn còn hiện diện, thậm chí ác liệt hơn bao giờ hết trong Thế Chiến thứ 2 và đến tận bây giờ khi thế giới đã bước sang trang mới.
Lịch sử của dân tộc Do Thái luôn chìm trong đau thương và chết chóc. Những “kẻ giết Chúa”… Mặc cho sự tốt đẹp của tâm hồn, họ luôn bị kì thị, hành hạ, chém giết. Trong câu chuyện đa sắc tộc của Sir Walter Scott, mỗi dân tộc đều có ưu khuyết điểm: người Saxon chất phác nhưng lỗ mãng thô tục, người Norman hào hoa nhưng kiêu ngạo đầy định kiến và người Do Thái thông minh dũng cảm nhưng tính toán keo kiệt. Tuy vậy, chỉ cần xuất thân Do Thái, họ đều đáng bị nguyền rủa và hèn kém hơn mọi con người xấu xa thuộc chủng tộc khác.
Cho dù nhân danh tôn giáo, công lý hay sự cao quý của chủng tộc (như Hiler nhân danh bảo vệ dòng dõi Aryan mà dẫn đến cuộc Diệt chủng khủng khiếp nhất trong lịch sử) thì sự ác nghiệt với người dân Do Thái đã che giấu sự thật khỏi những kẻ thù ghét họ.
Tội lỗi không phải do Rebecca mà do sự hàm hồ của Giáo trưởng và đám giáo sĩ muốn bảo vệ quyền lợi cá nhân. Công lý đã được thực thi khi Ivanhoe đứng ra làm hiệp sĩ thay mặt Rebecca trong cuộc xét xử bằng giao đấu (trial by combat). Nàng được trả lại tự do nhưng ngoài đời, gần sáu triệu con dân Abraham đã phải bỏ mạng dưới tay Đức Quốc xã.
Rebecca chữa trị cho Ivanhoe khi chàng bị trọng thương và để trả ơn, chàng giải cứu nàng khỏi bản án tử hình. Ivanhoe không muốn nợ nần gì cô gái Do Thái, không phải vì không có tình cảm mà đơn giản vì người Giatô giáo không giao du với người Do Thái.
Nhan sắc của Rebecca không thua kém bất cứ một người phụ nữ Norman hay Saxon nào, kể cả Công Nương Rowena diễm lệ — người mà Ivanhoe đã đem lòng yêu mến bất chấp sự ngăn cản của cha. Mặc dù kiên trinh nhưng Công Nương Rowena là một nhân vật thụ động, một “damsel in distress”. Còn Rebecca, cô không chỉ là một lương y tài giỏi, một con người quả cảm dám đấu tranh cho đức tin, sẵn sàng hi sinh để người khác hạnh phúc mà còn là một nhân vật chủ động, tạo sự kiện cho câu chuyện chứ không lặng lẽ đứng bên lề.
Vậy mà khi Ivanhoe tỉnh dậy, nhận ra ân nhân của mình là người Do Thái chàng lập tức dập tắt tình cảm, trở nên lãnh đạm thậm chí có ý coi thường Rebecca khi cả hai cùng quan sát trận chiến bên bức tường thành.
“Chàng không hiểu rõ lòng ta chút nào; chàng tưởng rằng tâm hồn ta hẳn phải là hèn nhát và tầm thường, vì ta đã phê phán cái tinh thần thượng võ kỳ quái của bọn người Nazarene (*), có Thượng đế làm chứng nếu ta phải nhỏ từng giọt máu một cho đến khi chết mà đền được tội cho Judah, ta cũng không từ. Nếu việc đó có thể cứu được cha ta và vị ân nhân này của người khỏi cảnh xiềng xích của sự áp bức. Khi ấy con người Giatô giáo kiêu hãnh kia sẽ thấy rằng đứa con gái của dân tộc được Chúa Trời thương xót dám chết một cách can đảm không kém gì một người con gái Nazarene ưa phô trương mình thuộc dòng dõi một viên thủ lĩnh tầm thường nào đó tại một vùng băng giá cằn cỗi miền Bắc(**)”
Cuối cùng thì Rebecca chọn ra đi để đảm bảo hạnh phúc cho Ivanhoe và sự bình yên cho bản thân. Cô cao quý và đáng nể hơn Rowena và bất kì hiệp sĩ nào trong truyện, vì ưu tiên hạnh phúc của người khác không phải chuyện dễ dàng…
Bất cứ người Do Thái tha hương nào cũng nuôi mộng trở về nơi chôn rau cắt rốn. Nhà nước Israel hiện đại là nỗ lực trong rất nhiều năm của các nhà lãnh đạo phái Zion (Chủ nghĩa phục quốc Do Thái). Nhưng để đạt được ước mơ này mà gieo giắc chết chóc cho người dân Palestine đang sinh sống tại mảnh đất ấy là thứ không một người nào mong muốn, đặc biệt là một người Do Thái chân chính.
“Nếu sau 2000 năm (người dân Do Thái) chúng tôi được phép tìm thấy tự do và độc lập (trên mảnh đất này) thì tại sao người Palestine không được?”
Bác sĩ Gabor Maté trong cuộc đối thoại với Russell Brand
(*) Nazarene là cách người Do Thái gọi người Giatô giáo
(**) Rebecca ám chỉ Rowena
