De eerste stappen in het veld

Dobbelen met 12 dames en één heer

De komende twee weken ga ik vrijwillig (werkervaring/stage) als onderdeel van Kennisland de wijk Amsteldorp in als ‘team Amsteldorp’. We gaan op zoek naar verhalen uit de buurt als voedingsbodem voor beleid. Dit in het kader van de aankomende decentralisatie in de zorg. Het sluit aan bij mijn behoefte om de camera (ik ben filmmaker van beroep) eens tussen mij en de mensen vandaan te halen en rechtstreeks in contact te treden met de maatschappij en de instanties die daar aan gerelateerd zijn. Als tool in mijn gereedschapskist neem ik deze periode twee handycams mee en ga kijken of de mensen hun eigen levens wellicht kunnen filmen. De vraag: Wat zouden we als onderzoeksteam aan dat soort beelden kunnen hebben? Naast die vraag richt ik me vooral op de contacten zelf en vind ik het leuk om te brainen over hoe al die verhalen te interpreteren en terug te koppelen. Het belooft een leerzame periode te worden.

Woensdag 9 juli 2014

11.00-12.00

Vandaag afgesproken met Marlieke bij het Open Hof in Amsteldorp om ‘in situ’ ons idee over de komende twee weken af te stemmen en de rol die participatieve video (PV) daarin kan spelen te bespreken.

Pitchen, lastig
Voorafgaand probeer ik aan mijn studiogenoot voor het eerst te formuleren wat ik ga doen tijdens deze werkervaringsperiode. Op onderzoek in Amsteldorp om bottom-up te bekijken waar mogelijkheden liggen voor nieuw beleid ivm decentralisatie van zorg.. etc.. Studiogenoot: ‘Hee, dat is vlak bij mij. Wat is er mis met Amsteldorp? Wat is het probleem?’. Ik heb geen idee moet ik hem bekennen. Marc vertelt me dat de wijk tweeledig is, enerzijds veel rijke yup-achtige tweeverdieners, anderzijds het vergrijzende gedeelte. Hij gokt dat het met de vergrijzing te maken heeft. Ik speel een vraagteken.

Eerste verkenning
10.45 Aangezien een kwartier te vroeg terplekke, een rondje door de buurt gereden met de auto. Niemand op straat, het miezert. Er is een speeltuin zonder kinderen. Een donkere meneer (+/-40) steekt hem over. Ik zie een mevrouw (+/-58) met een rollator in de achteruitkijkspiegel. Er passeert een jong blank gezin in de auto met een dakbak op. Gaan ze op vakantie? Voor mij is dit tot dusver een hele onbekende buurt. Ik stuur Marc een appje: ‘Ps. er hoeft geen probleem te zijn in de wijk, de vraag kan ook zijn wat goed gaat, of juist dat laatste.’ Marc stuurt me terug: ‘Dat is een beter uitgangspunt, succes!’.

Ik heb de auto geparkeerd maar moet nog redelijk ver lopen. De oriëntatie moet op alle niveaus nog volledig op gang komen. Het Open Hof blijkt een verzorgingshuis te zijn. Marlieke begroet me hartelijk en we bespreken wat nodig is. Ik vraag nog eens om haar pitch. Na afloop van ons gesprek twijfelt Marlieke even of ze me zal uitnodigen in het dobbelgezelschap waar ze zojuist in opgenomen is. Iets doet haar besluiten dat wel te doen. Leuk.

Mannen
Een zaaltje vol oudjes. 1 heer, 12 dames (gokje). De dames joelen ‘een jonge man joehoe’. Ik vind het grappig. Ik kom naast Marlieke te zitten maar besluit een ander plekje te zoeken. Bij de enige man van het gezelschap. Dat schept een band, onze overeenkomstige mannelijkheid. Het is Dirk. Dirk blijkt de echtgenoot van Corrie. Corrie is op de scootmobiel, Dirk loopt ernaast. Elke woensdag hier. ‘Het is leuk hier’, vertelt Jans, ‘we kunnen lachen en praten over het verleden’.

De meeste vrouwen zijn weduwe vertelt Corrie. Dit is een vorm van contact. Er zijn nog twee dames die zich in het gesprek mengen. Wil zegt dat ze de hele buurt kent, ze zat vroeger in de vis, in deze buurt. Miep vertelt dat ze er maandag niet bij is, ze hoopt naar Artis te gaan. ‘Dat is het voordeel van zo’n OV abonnement he, dan kom je nog eens ergens. Tram 9, ben je er zo’. Ze maakt er een dagje van.

Openheid voor verbinding
Ik vraag Dirk en Wil wat voor soort mensen op dit soort koffie-uurtjes afkomen en welke mensen dat niet willen. ‘Sommige zijn wat meer schuchter of niet mobiel’ vertelt Dirk. De lunchgroep op maandag is een andere groep, groter, maar minder gezellig.’

Er wordt iets gezegd als:

‘Koffie kost hier maar twee kwartjes en bij die ander plek drie kwartjes, nou dan weet je het ook wel.’ De details zijn me ontglipt.

‘Het open huis’, vertelt Wil, ‘heeft grotere ramen dat is goed, dan lopen mensen langs en kunnen ze aansluiten. We zitten hier ook vaak op het terras, ik ken iedereen, dan praat ik met iedereen’.

Inside thought
Het is grappig dat ik zo bezig was met de pitch: wat willen mensen weten van je doelstelling? En hoe kan ik dat uitleggen zodat het goed valt en productief werkt voor het vervolg? In de praktijk hoef ik niks hierover te vermelden, het zou bijna storend zijn. De mensen vinden het heerlijk om even te praten met een vreemde, zo lijkt het.

Adressen inventariseren
Na afloop inventariseer ik twee adressen. Dat van Dirk en Corrie. Nu wel begeleid met een summiere variant van een pitch. Daar wordt niet op gereageerd. Grappig. Dirk vertelt dat ze gelijkvloers wonen ivm Corrie’s scootmobiel. Hij komt lastig uit z’n woorden en excuseert zich dat hij een herseninfarct heeft gehad. Ik zeg hem dat hij luid en duidelijk is. Hij gaat verder, ‘op zolder heb ik mijn hobby’s’. Ik vraag hem wat dat zijn. ‘Schilderen en orgel spelen’. Hij glundert, ik ben benieuwd.

Corrie gaat 15 km per uur op de scooter zegt ze. ‘Dirk loopt ernaast’. We maken grapjes, dat Dirk dan wel hard moet lopen, net als Dirk Kuyt.

Ook het adres van Miep krijg ik. ‘De enige Miep W. in heel Amsterdam’ roept ze. Ze woont met haar dochter samen. Ik hoop dat ze me wil introduceren. De adressen worden in het volste vertrouwen overgedragen. Ik typ ze in m’n telefoon en ben voornemens tijdens de labsprint bij ze langs te gaan. Ik zie voorzichtig een aantal eerste thema’s.

— Een OV abonnement als voorwaarde van genieten in Artis

— Moeder en dochter wonen samen in huis. Toekomst moeder door ogen dochter.

— Leven na een herseninfarct.

— De mensen die niet naar de koffiebijeenkomsten komen

Het gesloten Hoekhuysch

Ik spreek nog even met Ans. Ze gaat zaterdag naar de schilderclub en ze gaat op haar zojuist gewonnen doek een landschap schilderen. ‘Wel jammer dat de inspiratieplaatjes achter slot en grendel zitten nu het Hoekhuysch gesloten is’ zegt ze.

Een harinkje achteraf

Voor de lunch besluit ik een harinkje te eten bij de viskar. ‘We staan er drie keer per week’ vertelt de verkoopster. ‘We zien hier iedereen die de wijk in en uit gaat langs komen, d’r willen hier veel mensen wonen’. ‘Er zijn maar twee winkeltjes, een fietsenboer, (nu dicht), twee kappers en een Turks supermarktje’.

‘Er is te weinig aanloop om te overleven hier als ondernemer en concurreren met die grote supermarktketens is geen optie’ zegt de visboer, ‘dan ben je gelijk te duur’.

‘Die ene kapper kent echt de hele buurt, als je iets wil weten, praat met hem.’ Ik denk, misschien ga ik daar m’n baard eens laten trimmen van de week.

Ik rij naar huis en kijk terug op een hele goede en rijke ochtend.

Openstaande vragen

- Waarom wonen dochter en moeder samen? Hoe verhoudt zich dat tot mantelzorg?

- Zegt de vitaliteit van deze mensen iets over het tegengestelde bij de thuisblijvers?

- Wie komen er wél naar de lunchmiddagen en niet naar de koffie-inloop en waarom niet?

- Waar wonen de tweeverdieners en hoe mengen ze zich met deze ouderen?

- Hoe ziet de wijk eruit qua stratenplan?

- Sommige mensen hebben het over vakantie, is vraag me af wat dat is op die leeftijd en hoe?

Wat heb ik geleerd?

• Problemen hoeven niet aan onderzoek vooraf te gaan, ook successen zijn interessant!
• De verhalen en aanknopingspunten liggen voor het oprapen.
• De focus kan verschuiven van pitch naar aandachtig gesprek
• Stil zijn mag en werkt gunstig
• Mensen vertellen graag
• Het onderzoeks-kader maakt het heel leuk om al kletsende thema’s eraan te koppelen
• Namen voortaan opschrijven
• Mannen sterven jonger
• Mensen hebben een hogere gunfactor dan ik had verwacht, ze gunnen elkaar bijvoorbeeld de kado’s van harte: ‘ze spaart kikkers, wat leuk voor haar’.
• Mensen hebben meer lol dan ik had veracht
• Er spelen minder taboes dan ik had verwacht (ook schunnige opmerkingen hier)
• Er is minder behoefte aan verantwoording (pitch) dan gedacht
• Ik heb nauwelijks kleuren, geuren en non-verbale elementen in de blog verwerkt, dat kan beter
• Geen foto’s gemaakt

De namen in het artikel zijn deels gefingeerd.